Harun Açıkgöz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
info@vizyonersmmm.com.tr

Benchmarking (Kıyaslama) Analizi, İşletmelerde Yönetim Yaklaşımı

Giriş

Günümüzde küreselleşmenin etkisiyle değişim, işletmeler için en önemli konulardan biri haline gelmiştir. Artan rekabet koşulları, işletmeleri kullandıkları yönetim yöntemlerini yeniden gözden geçirmeye ve değişiklikler yapmaya zorlamaktadır. 1980’li yılların başında ortaya çıkan kıyaslama, son yıllarda işletmelerin performansını artırmada etkili bir yöntem olarak öne çıkmaktadır.

Bu yazımda, kıyaslama tekniğinin ne olduğunu, faydalarını ve nasıl uygulandığını daha anlaşılır bir şekilde açıklamak ve bu konuda işletmelere yol göstermeye çalıştığım makaleler serisine bir yeni taş daha koymak istiyorum.

Kısacası, işletmelerin daha iyi sonuçlar elde etmesi için kıyaslamanın nasıl bir rehber olabileceğini anlatmaya çalışıyorum.

Kıyaslamanın Amacı

Benchmarking için asıl amaç seçilen konuda öncelikle standartları yakalamak, sonrasında ise bu standartların üstüne çıkarak rekabette güç kazanmaktır. Buna göre kıyaslama uygulaması bir işletmenin, işlemlerinin ya da iç proseslerinin endüstri içindeki ya da dışındaki ‘başarılı’ bir işletme ile karşılaştırılması ya da ölçülmesi sürecidir.

Kıyaslama Analizi (Benchmarking) Nedir?

Kıyaslama analizi, şirketin performansını rakipleriyle veya sektör ortalamalarıyla karşılaştırarak değerlendirilir. Bu analiz, sektör içinde rekabet avantajı sağlamaya yönelik önemli bir tekniktir ve çoğu işletme sahibi ister istemez kendi firmasını rakipleri ile kıyaslar ve fakında olmasa bile gözlem yapar.

Benchmarking, bir işletmenin rekabet gücünü arttırmak ve performansını daha başarılı kılmak için başka işletmelerin işleyiş yöntemlerini incelemektir. Analiz yapılırken sektördeki diğer işletmelerin iş yapma teknikleri incelenir, teknikleri kıyaslanır ve bu değerlendirmeler neticesinde doğru yönlerini almak şartıyla kişi kendi işletmesinde bunları uygular.

Bu analizler, şirketlerin hem mevcut durumlarını değerlendirmek hem de gelecekteki stratejilerini oluşturmak için kullanılan önemli araçlardır. Hem finansal hem de sürdürülebilirlik odaklı olması, uzun vadede başarıyı sağlayacak kararlar almayı kolaylaştırır.

Kıyaslama analizi (benchmarking), bir organizasyonun performansını, süreçlerini ve stratejilerini rakipleri, sektör ortalamaları veya en iyi uygulamalarla (best practices) karşılaştırarak değerlendirme sürecidir. Bu analiz yöntemi, organizasyonların mevcut durumlarını anlamalarını, güçlü ve zayıf yönlerini “ swot analizi makalemde anlattığım şekilde” belirlemelerini ve gelecekteki stratejik kararlarını desteklemelerini sağlar.

Kıyaslama Analizinin Türleri

1. Dahili Kıyaslama (Internal Benchmarking)
   • Aynı şirketin farklı birimleri, süreçleri veya şubeleri arasında yapılan kıyaslama.
   • Örneğin, bir üretim tesisinin diğerine göre verimliliğinin ölçülmesi.
2. Rekabetçi Kıyaslama (Competitive Benchmarking)
   • Şirketin doğrudan rakipleriyle karşılaştırılması.
   • Pazar payı, gelirler, müşteri memnuniyeti gibi metrikler üzerinden yapılır.
3. Fonksiyonel Kıyaslama (Functional Benchmarking)
   • Aynı sektörde olmayan şirketlerin belirli bir işlevdeki (örneğin; müşteri hizmetleri, lojistik) en iyi uygulamalarıyla kıyaslama yapılması.
4. Genel Kıyaslama (Generic Benchmarking)
   • Sektör bağımsız olarak, en iyi uygulamaların araştırılması ve şirket süreçlerine uyarlanması.
5. Sürdürülebilirlik Kıyaslaması (Sustainability Benchmarking)
   • Çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) performanslarının karşılaştırılması.
   • Enerji tüketimi, karbon ayak izi gibi sürdürülebilirlik odaklı göstergeler incelenir.

Kıyaslama Analizinin Aşamaları

1. Planlama
   • Amaçların ve analiz kapsamının belirlenmesi.
   • Ölçülecek performans göstergelerinin (KPI) seçimi.
   • Rakipler veya kıyaslama yapılacak sektörlerin seçimi.
2. Veri Toplama
   • İç ve dış kaynaklardan veri elde edilmesi.
   • Finansal tablolar, piyasa raporları, müşteri geri bildirimleri gibi kaynakların kullanılması.
3. Karşılaştırma
   • Toplanan verilerin analiz edilerek güçlü ve zayıf yönlerin belirlenmesi.
   • Sektör ortalamalarına veya en iyi uygulamalara göre değerlendirme.
4. Analiz ve Uygulama
   • Farkların nedenlerini anlamak ve iyileştirme fırsatlarını belirlemek.
   • Stratejik eylem planlarının hazırlanması.
5. İzleme ve Gelişim
   • Sürekli iyileştirme için periyodik kıyaslama yapılması.
   • Uygulamaların sonuçlarının düzenli olarak ölçülmesi.

Kıyaslama Analizinin Avantajları

1. Rekabet Avantajı Sağlama
   • Rakiplere göre üstünlük sağlayacak alanların belirlenmesi.
2. Verimlilik ve Maliyet Yönetimi
   • Süreçlerdeki gereksiz maliyetlerin tespit edilmesi ve kaynakların daha etkin kullanımı.
3. Yenilikçi Çözümler Geliştirme
   • Sektördeki veya sektör dışındaki en iyi uygulamaların şirkete adapte edilmesi.
4. Performans Gelişimi
   • Organizasyonel hedeflere ulaşmayı kolaylaştıran iyileştirme çalışmaları.
5. Sürdürülebilirlik ve ESG Uyumunun Artırılması
   • Çevresel ve sosyal sorumluluk alanlarında liderlik sağlama fırsatı.

Kıyaslama Analizinde Kullanılan Göstergeler

1. Finansal Göstergeler
   • Gelir, net kar, özkaynak karlılığı (ROE), aktif karlılık (ROA).
   • Borç/Özkaynak oranı, brüt kâr marjı.
2. Operasyonel Göstergeler
   • Üretim verimliliği, lojistik süreç hızı, hata oranları.
   • Stok devir hızı, sipariş tamamlama süreleri.
3. Müşteri Odaklı Göstergeler
   • Müşteri memnuniyeti ve sadakati.
   • Şikâyet çözüm süreleri, Net Tavsiye Skoru (NPS).
4. Sürdürülebilirlik Göstergeleri
   • Karbon emisyonu, enerji tüketimi, atık geri dönüşüm oranı.
   • Toplumsal fayda projelerine yapılan yatırımlar.

Kıyaslama Analizinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Doğru Verilerin Toplanması
   • Yanıltıcı veya eksik veriler, yanlış kararlar alınmasına neden olabilir.
2. Kıyaslama Sürekliliği
   • Tek seferlik değil, sürekli bir süreç olarak ele alınmalıdır.
3. Ölçülebilir Hedeflerin Belirlenmesi
   • Kıyaslama sonuçlarına dayalı somut ve ulaşılabilir hedefler konulmalıdır.
4. Uyarlanabilirlik
   • Başka bir organizasyondan alınan en iyi uygulamalar, şirketin kültürü ve dinamiklerine uygun hale getirilmelidir.

Kıyaslama Analizinin Stratejik Önemi

• Şirketler, kıyaslama analizini kullanarak pazar liderleriyle aralarındaki farkları kapatma fırsatı yakalar.
• Aynı zamanda, müşteri memnuniyetini artırma, maliyetleri düşürme ve yenilikçi süreçler geliştirme olanakları sağlar.
• Özellikle dijital dönüşüm çağında, kıyaslama analizi ile şirketlerin teknoloji yatırımları ve dijital yetkinlikleri ölçülebilir hale gelir.

Sonuç

Bilgi ve iletişim çağıyla birlikte dünya, adeta devasa bir açık pazara dönüşmüş durumda. Bu ortamda “değişim,” gelişmenin olmazsa olmaz bir parçası haline gelmiştir. Böyle bir dünyada, işletmelerin ayakta kalabilmesi için yapılarını, ürünlerini, süreçlerini ve faaliyet gösterdikleri pazarları sürekli gözden geçirmeleri gerekiyor. Bu doğrultuda işletmeler, kendilerini yenilemek, pazara hızlı tepki vermek, müşteri istek ve beklentilerine odaklanmak, yenilik yapmak, esnek olmak ve hızlı değişimi kontrol edebilmek zorundadır. Kısacası, bugünün rekabet ortamında başarılı olmak, sürekli değişen koşullara ayak uydurabilen işletmelerin işidir.

Kıyaslama analizi, sadece mevcut durumu değerlendiren bir yöntem olmaktan öte, gelecekteki stratejileri şekillendiren bir araçtır. Hem finansal hem de sürdürülebilirlik göstergelerine odaklanarak, organizasyonlar uzun vadede daha güçlü bir konuma ulaşabilir. Başarı, kıyaslama sonuçlarının doğru yorumlanması ve şirket süreçlerine etkin şekilde entegre edilmesiyle mümkün olur.

Kıyaslama analizi, sadece performans değerlendirme aracı olarak değil, aynı zamanda inovasyon, maliyet tasarrufu ve sürdürülebilir büyüme sağlamak için kullanılan önemli bir yönetim yaklaşımıdır.

KAYNAKÇA:

- https://dergipark.org.tr

- Ondokuz Mayıs Üniversitesi BENCHMARKİNGKIYASLAMA(Karşılaştırma) Çağdaş Yönetim Becerileri Esra YILDIRIM, Sergen Kaan BAYRAM

16.12.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.