Harun Açıkgöz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
harun@mirrorsmmm.com

Sanayi İşletmelerinin Eleman Sorununa Çözüm Olarak, Endüstri 4.0 İle Akıllı Üretim Devrimi

Giriş

Ülkemizde üretim alanında çalışan eleman bulmanın zorlaşması, sanayi ve üretim sektörlerinde ciddi bir sorun haline gelmiştir.  Özellikle organize sanayi bölgelerinde fabrikaların kapılarında beden işçisi alınacaktır ya da üretimle ilgili konularda aranan personel bilgilerine ilişkin afiş ve kâğıt yazılar artık kalıcı tabelalar demirbaş levhalar şekline dönüşmektedir.

Şöyle ki üretim alanında birçok firma kendi kurumsal devrimlerini hem işletme yönetimi hem de üretim alanında yapamadıklarından fabrika binalarını ya da üretim sahalarını ya kiraya veriyor ya da iş değişikliğine gitmek zorunda kalıyorlar.

Tam da burada Endüstri 4.0’ın çözüm olarak öne çıktığını ya da çıkması gerektiğini düşündüğümden bu konuyu kaleme almak istedim.

Endüstri 4.0 ı anlatmadan önce Endüstri 1.0, 2.0, 3.0, nedir 4,0 a gelene kadar neler değişmiştir kısaca buna bakalım. 

Endüstri 1.0, 2.0, 3.0 ve 4.0, sanayi devrimlerindeki önemli aşamaları ve teknolojik ilerlemeleri temsil eder. Her biri, üretim süreçlerinde ve iş yapış şekillerinde köklü değişiklikler getirmiştir.

Endüstri 1.0 (Sanayi Devrimi)

• Zaman Dilimi: 18. yüzyıl sonları - 19. yüzyıl başları
• Ana Teknoloji: Buhar Gücü
• Özellikleri:
  • Mekanik üretim tesislerinin ortaya çıkması.
  • Buhar makineleri ile çalışan üretim sistemleri.
  • Demiryolu ve dokuma tezgahları gibi yenilikler.
  • El işçiliğinin yerini makinelerin alması, üretim hızının ve verimliliğin artması.

Endüstri 2.0 (Elektrik ve Seri Üretim Devrimi)

• Zaman Dilimi: 19. yüzyıl sonları - 20. yüzyıl başları
• Ana Teknoloji: Elektrik Gücü ve Montaj Hattı
• Özellikleri:
  • Elektriğin üretim süreçlerine entegre edilmesi.
  • Seri üretim hattının doğuşu (örneğin, Henry Ford’un montaj hattı).
  • Kitlesel üretim teknikleri ile üretim maliyetlerinin düşürülmesi.
  • Çalışma koşullarında iyileşmeler ve işçi verimliliğinde artış.

Endüstri 3.0 (Dijital Devrim)

• Zaman Dilimi: 20. yüzyıl ortaları - 21. yüzyıl başları
• Ana Teknoloji: Bilgisayarlar ve Otomasyon
• Özellikleri:
  • Elektronik ve bilişim teknolojilerinin üretime entegrasyonu.
  • Üretim süreçlerinin otomasyonu, robotların devreye girmesi.
  • Bilgisayar destekli tasarım ve üretim (CAD/CAM) sistemleri.
  • İletişim ve bilgi işlemdeki ilerlemelerle daha verimli üretim süreçleri.

Nihayet,

Endüstri 4.0 (Akıllı Üretim Devrimi)

• Zaman Dilimi: 21. yüzyıl
• Ana Teknoloji: Nesnelerin İnterneti (IoT), Yapay Zeka, Büyük Veri, Siber-Fiziksel Sistemler
• Özellikleri:
  • Üretim sistemlerinin dijitalleşmesi ve internetle entegrasyonu.
  • Akıllı fabrikaların ortaya çıkışı, makinelerin kendi aralarında iletişim kurabilmesi.
  • Gerçek zamanlı veri analitiği ve tahmine dayalı bakım.
  • Esnek ve özelleştirilebilir üretim süreçleri, tedarik zincirinin tamamen dijitalleşmesi.

Tüm bu aşamalar, sanayinin tarihsel gelişimini ve teknolojinin üretim üzerindeki etkisini anlamamıza ışık tutmaktadır.

Endüstri 4.0 Nedir?

Endüstri 4.0, üretim ve sanayi sektörlerinde dijitalleşmenin ve otomasyonun zirveye ulaştığı bir dönemi tanımlar. Bu kavram, Alman hükümeti tarafından 2011 yılında Hannover Fuarı’nda ilk kez tanıtılmış olup, dördüncü sanayi devriminin başlangıcı olarak kabul edilir. Tarihsel olarak, sanayi devrimleri, buhar gücü, elektrik enerjisi ve bilgi teknolojileri gibi dönüştürücü yeniliklerle şekillendi. Endüstri 4.0 ise, bu yeniliklerin ötesinde, nesnelerin interneti (IoT), siber-fiziksel sistemler ve yapay zekâ gibi ileri teknolojilerle üretim süreçlerinin yeniden tanımlandığı bir dönemdir.

Ara eleman bulunamayan bu zamanlarda Endüstri 4.0'a geçiş, iş gücü eksikliklerini telafi etmek ve üretim süreçlerini optimize etmek için önemli avantajlar sunacaktır.

İşte bu geçişin sağlayabileceği en temel faydalar şunlardır:

1. Otomasyon ve Robotik Kullanımı

• İnsan Kaynağına Olan Bağımlılığı Azaltır: Endüstri 4.0’ın sunduğu otomasyon ve otonom robotlar, tekrarlayan ve manuel işleri devralarak, ara eleman ihtiyacını azaltır. Bu, insan kaynağı sıkıntısı olan sektörlerde üretimin aksamadan devam etmesini sağlar.
• Verimliliği Artırır: Otomasyon, iş süreçlerinin hızını ve doğruluğunu artırarak, insan hatalarını en aza indirir. Bu da üretim kalitesinin artmasına ve maliyetlerin düşmesine katkıda bulunur.

2. Esnek Üretim Sistemleri

• Talebe Hızlı Yanıt Verme: Endüstri 4.0, üretim süreçlerinin daha esnek hale gelmesini sağlar. Bu, üretim hatlarının hızla yeniden yapılandırılabilmesi ve müşteri taleplerine hızlı yanıt verilmesi anlamına gelir.
• Küçük Parti Üretim: Esnek üretim sistemleri, küçük parti üretimlerde verimliliği artırarak, kişiselleştirilmiş ürünlerin üretimini kolaylaştırır.

3. Yapay Zekâ ve Makine Öğrenimi ile Süreç Optimizasyonu

• Tahminsel Bakım: Yapay zekâ ve makine öğrenimi, makinelerin arıza riskini önceden tahmin ederek, bakım süreçlerini optimize eder. Bu, makinelerin kesintisiz çalışmasını sağlayarak, üretim hattındaki aksamaları minimize eder.
• Süreç İyileştirme: Veri analitiği ile süreçlerdeki verimsizlikler tespit edilir ve iyileştirmeler yapılır. Bu da iş gücü eksikliği durumunda mevcut kaynakların daha verimli kullanılmasını sağlar.

4. Siber-Fiziksel Sistemlerle Uzaktan İzleme ve Kontrol

• Uzaktan Yönetim: Endüstri 4.0 teknolojileri, üretim süreçlerinin uzaktan izlenmesine ve kontrol edilmesine olanak tanır. Bu, fiziksel olarak her zaman iş yerinde bulunması gerekmeyen daha az sayıda çalışanın iş süreçlerini etkin bir şekilde yönetmesini sağlar.
• Gerçek Zamanlı Veri Analizi: Siber-fiziksel sistemler, anlık verilerle karar verme süreçlerini hızlandırır ve sorunların hızlıca çözülmesini sağlar.

5. Eğitim ve Beceri Gelişimi

• Daha Nitelikli İş Gücü: Endüstri 4.0 teknolojilerine geçiş, mevcut iş gücünün daha nitelikli beceriler kazanmasını teşvik eder. Bu da çalışanların teknolojiyi daha etkin kullanmasını ve daha stratejik işlere odaklanmasını sağlar.
• Sürekli Eğitim İmkânı: Dijitalleşme, çalışanların sürekli eğitim almasını ve yeni yetkinlikler kazanmasını kolaylaştırır.

6. Çevre Dostu ve Sürdürülebilir Üretim

• Enerji ve Kaynak Tasarrufu: Otomasyon ve akıllı sistemler, enerji tüketimini optimize eder ve atıkları en aza indirir. Bu, hem maliyet tasarrufu sağlar hem de sürdürülebilir üretim hedeflerine katkıda bulunur.
• Yeşil Teknolojiler: Endüstri 4.0, çevre dostu üretim teknikleri ve teknolojilerin benimsenmesini kolaylaştırır.

Endüstri 4.0’a Geçiş Süreci ve Geçen Ülkeleri ve süreçlerini inceleyelim.

Endüstri 4.0’a Ne Zaman Geçilir?

Endüstri 4.0’a geçiş, bir gecede gerçekleşen bir değişimden ziyade, zamanla kademeli olarak uygulanan bir süreçtir. Geçişin zamanlaması ve hızı, her ülkenin ve şirketin kendi teknoloji altyapısına, endüstriyel kapasitesine, iş gücü yetkinliğine ve stratejik önceliklerine bağlı olarak değişir. Genel olarak, Endüstri 4.0’a geçiş şu faktörlere bağlıdır:

• Teknolojik Altyapı: Gelişmiş dijital altyapı, IoT, yapay zeka ve büyük veri gibi teknolojilerin yaygın kullanımı gereklidir.
• Yatırım Kapasitesi: Endüstri 4.0 teknolojilerine yapılan yatırımlar, yüksek maliyetli olabilir. Bu nedenle, şirketler ve hükümetler bu geçiş için yeterli finansal kaynak ayırmalıdır.
• İş Gücü Eğitimi: İş gücünün yeni teknolojilere uyum sağlaması ve gerekli becerilere sahip olması için eğitim programları geliştirilmelidir.
• Hükümet Politikaları: Hükümetin dijital dönüşümü teşvik eden politikalar ve teşvikler sunması, geçiş sürecini hızlandırabilir.

Endüstri 4.0’a Geçen Ülkeler ve Uygulamaları

Birçok ülke Endüstri 4.0’a geçiş için çeşitli stratejiler ve politikalar geliştirmiştir. İşte bazı öne çıkan ülkeler ve Endüstri 4.0’a yönelik yaklaşımları:

• Almanya: Endüstri 4.0 kavramı ilk kez Almanya’da ortaya atılmış ve ülke bu alanda liderlik etmeye devam etmiştir. Alman hükümeti, sanayi politikalarını dijitalleşme üzerine yoğunlaştırmış ve sanayi kuruluşlarını bu dönüşümde desteklemiştir. Almanya’daki şirketler, özellikle otomotiv ve mühendislik sektörlerinde Endüstri 4.0 teknolojilerini benimsemekte öncü olmuştur.
• Amerika Birleşik Devletleri: ABD, “Advanced Manufacturing Partnership” ve “Manufacturing USA” gibi girişimlerle Endüstri 4.0 teknolojilerini benimsemeye yönelik adımlar atmıştır. Özellikle üretim otomasyonu ve yapay zekâ uygulamaları ile Amerikan sanayisi, rekabet gücünü artırmayı hedeflemektedir.
• Japonya: Japonya, “Society 5.0” adı verilen bir ulusal strateji benimsemiştir. Bu strateji, Endüstri 4.0 teknolojilerini sadece sanayiye değil, toplumsal yaşamın birçok alanına entegre etmeyi amaçlamaktadır. Japonya, robotik ve otomasyon teknolojilerinde dünya lideri olarak tanınmaktadır.
• Çin: Çin, “Made in China 2025” stratejisi ile Endüstri 4.0’a geçişi hızlandırmayı amaçlamaktadır. Bu strateji, Çin’in küresel üretimde liderlik konumunu sürdürmesini ve ileri teknoloji üretiminde küresel bir oyuncu olmasını hedeflemektedir. Çin, akıllı fabrikalar ve dijitalleşme alanında büyük yatırımlar yapmaktadır.
• Güney Kore: Güney Kore, Endüstri 4.0’a geçiş için kapsamlı bir dijital dönüşüm stratejisi benimsemiştir. Ülke, özellikle elektronik ve otomotiv sektörlerinde bu teknolojileri hızla uygulamaktadır.
• Singapur: Singapur, Endüstri 4.0 teknolojilerini benimseyerek, sanayi ve üretim sektörlerinde bir dijital dönüşüm başlatmıştır. Ülke, “Smart Nation” girişimi ile bu teknolojileri ülke çapında yaygınlaştırmayı amaçlamaktadır.

Sonuç

Endüstri 4.0, sanayinin dijital dönüşümünde kilit bir rol oynamaktadır. Bu dönüşüm, üretim süreçlerini daha verimli, esnek ve sürdürülebilir hale getirirken, aynı zamanda yeni zorlukları da beraberinde getirmektedir.

Endüstri 4.0’ın başarılı bir şekilde uygulanması, şirketlerin rekabet avantajı elde etmesine ve uzun vadede sürdürülebilir bir büyüme sağlamasına yardımcı olacaktır. Gelecekte, bu teknolojilerin daha da gelişmesiyle birlikte, sanayi sektöründe daha fazla yenilik ve dönüşüm beklenmektedir.

İleri dünya ülkeleri teknolojiyi sanayi ve üretim süreçlerine entegre ederek rekabet avantajı sağlamayı hedeflemektedir ve bu konuda gayet başarılı oldukları tartışmaya dahi kapalıdır.

Eleman bulmanın ciddi derecede zorlaştığı bu zamanda endüstri 4.0’ın çözüm olarak öne çıktığı ülkemiz sanayisi için endüstri 4.0 teknolojileri, iş gücü eksikliğini telafi etmek açısından önemli bir çözüm sunacak olup otomasyon ve robotik sistemlerin üretime entegre edilmesi, başta iş gücü ihtiyacını büyük ölçüde azaltacaktır.

Mevcut iş gücünün Endüstri 4.0 teknolojilerine uygun beceriler kazanması, üretim sektöründe karşılaşılan ara ve teknik eleman bulma sorununu da hafifletecektir.

Sonuç olarak Türkiye'deki sanayi ve üretim sektörlerinin dijital dönüşüm sürecini hızlandırarak, Endüstri 4.0’a geçişi ülkemizde sanayinin en büyük sorunu olan teknik, ara eleman ve beden işçisi teminine dair yaşanan sıkıntıları uzun vadede çözmeye yardımcı olacaktır.

15.08.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.