Hamza Koçakoğlu
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
hamzakocakoglu@gmail.com

Örneklerle Yapılmakta Olan Yatırımlarda Enflasyon Düzeltmesi

2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoda yer alan (yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan, her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerle ilgili harcamaların yapıldığı) yatırımlara ilişkin tutarların düzeltilmesi; söz konusu yatırımlara ait geçmiş her ay sonu itibariyle kesinleşmiş harcama tutarlarının (reel olmayan finansman maliyeti var ise düşülmesi şartıyla) o ayın düzeltmeye esas tarih olarak dikkate alınması yoluyla bulunacak düzeltme katsayısı ile çarpılması ve bulunan bu tutarların toplanması suretiyle yapılacaktır.

ÖRNEK 17-ABC A.Ş. 31.12.2023 Tarihli Bilançosunda 1.500.000,00 TL. Devam eden yatırımları bulunmaktadır. Bu tutarlara ait bilgiler aşağıdaki gibidir. Buna göre Enflasyon hesaplamasını ve muhasebe kayıtlarını yapınız.

Hesap Kodu ve Adı	Alış Tarihi	Tutarı	ROFM	KALAN TUTAR
258.01 Yapılmakta Olan Yatırımlar	1.04.2020	100.000,00	5.000,00	95.000,00
258.02 Yapılmakta Olan Yatırımlar	8.09.2022	600.000,00	20.000,00	580.000,00
258.03 Yapılmakta Olan Yatırımlar	9.10.2022	400.000,00	33.000,00	367.000,00
258.04 Yapılmakta Olan Yatırımlar	1.09.2022	250.000,00	15.000,00	235.000,00
258.05 Yapılmakta Olan Yatırımlar	1.04.2023	150.000,00	0,00	150.000,00
Toplamı		1.500.000,00	73.000,00	1.427.000,00

 

Enflasyon Düzeltmesi için düzeltme Katsayısının aşağıdaki formül ile hesaplanması gerekmektedir.

                                                   Mali Tablonun  ait Olduğu Aya İlişkin Yİ-ÜFE
DÜZELTME KATSAYISI = --------------------------------------------------------------
                                                           İlgili Tarihdeki aya ilişkin Yİ-ÜFE

Aşağıdaki Tabloda Yİ-ÜFE endeksleri alınarak formül uygulandığında Düzeltme Katsayısı bulunmaktadır.

Hesap Kodu ve Adı	Alış Tarihi	Tutarı	ROFM	KALAN TUTAR
258.01 Yapılmakta Olan Yatırımlar	1.04.2020	100.000,00	5.000,00	95.000,00
258.02 Yapılmakta Olan Yatırımlar	8.09.2022	600.000,00	20.000,00	580.000,00
258.03 Yapılmakta Olan Yatırımlar	9.10.2022	400.000,00	33.000,00	367.000,00
258.04 Yapılmakta Olan Yatırımlar	1.09.2022	250.000,00	15.000,00	235.000,00
258.05 Yapılmakta Olan Yatırımlar	1.04.2023	150.000,00	0,00	150.000,00
Toplamı		1.500.000,00	73.000,00	1.427.000,00

 

KALAN TUTAR	İLK ENDEKS	SONENDEKS	KATSAYI	DÜZELTİLMİŞ TUTAR	ENFLASYON FARKI
95.000,00	474,69	2.915,02	6,14089	583.384,74	488.384,74
580.000,00	1.865,09	2.915,02	1,56294	906.504,03	326.504,03
367.000,00	2.011,13	2.915,02	1,44944	531.945,89	164.945,89
235.000,00	1.865,09	2.915,02	1,56294	367.290,43	132.290,43
150.000,00	2.164,94	2.915,02	1,34647	201.970,03	51.970,03
1.427.000,00	0,00	0,00	0,00	2.591.095,11	1.164.095,11

Bulunan Düzeltme Katsayısı İle Belirlenen Reel Olmayan Finansman Maliyeti düşüldükten sonra kalan Tutarın Çarpımı sonucunda düzeltilmiş tutar bulunmaktadır. Bu tutar tutardan Enflasyon Değerlemesine tabi olan tutar çıkarıldığında ise Enflasyon Farkı bulunmaktadır.

Firmanın 1.500.000,00 TL değerindeki Yapılmakta olan yatırımları bulunmaktadır.  Reel Olmayan Finansman Maliyeti ise 73.000,00 TL. olduğundan Enflasyon düzeltmesine esas alınacak tutar, bunların farkı olan 1.423.000,00 TL.dir. Enflasyon düzeltmesi sonucunda 2.591.095,11 TL. olmuştur. Bu tutardan enflasyon öncesi değeri olan 1.423.000,00 çıkarıldığında ise 1.164.095,11 TL. tutarında enflasyon farkı oluşmuştur.

Bu işleme ait muhasebe kaydı ise aşağıdaki gibidir.

258.698	Yapılmakta olan Yatırımlar  Enflasyon Farkı Hs.	1.164.095,11
698	Enflasyon Düzeltme Hesabı		1.164.095,11

2023 hesap dönemi sonu itibariyle bilançoda yer almayan, ilgili aktif hesabına bilanço tarihinden önce aktarılmış bulunan ve yapılmakta olan yatırımlar hesabından gelmiş olan değerlerin düzeltmeye esas tarihi olarak, söz konusu değerlerin aktifleştirme tarihlerinin değil, yapılmakta olan yatırımlar hesabının kullanıldığı tarihlerin alınması gerekmektedir.

Buna göre söz konusu değerlerin düzeltilmesi iki aşamada gerçekleştirilecektir. Öncelikle her bir aya ilişkin yatırım harcaması, harcamanın gerçekleştiği ay sonu itibariyle aktifleştirme tarihine kadar, sonra da aktifleştirilen bedel kül halinde aktifleştirme tarihinden 2023 hesap dönemi sonuna kadar düzeltilecektir.

ÖRNEK 17-ABC A.Ş. 31.12.2023 Tarihli Bilançosunda 2.000.000,00 TL. 15.06.2023 tarihinde Aktifleştirilmiş Tesisleri bulunmaktadır. Bu tutarlara ait bilgiler aşağıdaki gibidir. Buna göre Enflasyon hesaplamasını ve muhasebe kayıtlarını yapınız.

Hesap Kodu ve Adı	Alış Tarihi	Tutarı	ROFM	KALAN TUTAR
258.01 Yapılmakta Olan Yatırımlar	1.04.2020	100.000,00	5.000,00	95.000,00
258.02 Yapılmakta Olan Yatırımlar	8.09.2022	600.000,00	20.000,00	580.000,00
258.03 Yapılmakta Olan Yatırımlar	9.10.2022	400.000,00	33.000,00	367.000,00
258.04 Yapılmakta Olan Yatırımlar	1.09.2022	250.000,00	15.000,00	235.000,00
258.05 Yapılmakta Olan Yatırımlar	1.04.2023	150.000,00	0,00	150.000,00
Toplamı		1.500.000,00	73.000,00	1.427.000,00

 

Burada yapılan harcamalar 15.06.2023 tarihi itibarıyla endekslenecek daha sonra ise aktifleştirilmiş tutar ise 15.06.2023 ile 31.12.2023 dönemi için düzeltme yapılacaktır. 

Enflasyon Düzeltmesi için düzeltme Katsayısının aşağıdaki formül ile hesaplanması gerekmektedir.

                                                   Mali Tablonun  ait Olduğu Aya İlişkin Yİ-ÜFE
DÜZELTME KATSAYISI = --------------------------------------------------------------
                                                           İlgili Tarihdeki aya ilişkin Yİ-ÜFE

 

Aşağıdaki Tabloda Yİ-ÜFE endeksleri alınarak formül uygulandığında Düzeltme Katsayısı bulunmaktadır.

Tesislerin Enflasyon düzeltmesi yapılabilmesi için iki aşamalı bir hesaplama yapılması gerekmektedir.

Birinci olarak harcamaların 15.06.2023 tarihine kadar endekslenmesi yapılması gerekmektedir.

Hesap Kodu ve Adı	Alış Tarihi	Tutarı	ROFM	KALAN TUTAR
258.01 Yapılmakta Olan Yatırımlar	1.04.2020	100.000,00	5.000,00	95.000,00
258.02 Yapılmakta Olan Yatırımlar	8.09.2022	600.000,00	20.000,00	580.000,00
258.03 Yapılmakta Olan Yatırımlar	9.10.2022	400.000,00	33.000,00	367.000,00
258.04 Yapılmakta Olan Yatırımlar	1.09.2022	250.000,00	15.000,00	235.000,00
258.05 Yapılmakta Olan Yatırımlar	1.04.2023	150.000,00	0,00	150.000,00
Toplamı		1.500.000,00	73.000,00	1.427.000,00

 

KALAN TUTAR	İLK ENDEKS	SONENDEKS	KATSAYI	DÜZELTİLMİŞ TUTAR	ENFLASYON FARKI
95.000,00	474,69	2.320,72	4,88892	464.447,11	369.447,11
580.000,00	1.865,09	2.320,72	1,24429	721.690,43	141.690,43
367.000,00	2.011,13	2.320,72	1,15394	423.495,37	56.495,37
235.000,00	1.865,09	2.320,72	1,24429	292.409,05	57.409,05
150.000,00	2.164,94	2.320,72	1,07196	160.793,37	10.793,37
1.427.000,00	0,00	0,00	0,00	2.062.835,33	635.835,33

Bulunan Düzeltme Katsayısı İle Belirlenen Reel Olmayan Finansman Maliyeti düşüldükten sonra kalan Tutarın Çarpımı sonucunda düzeltilmiş tutar bulunmaktadır. Bu tutar tutardan Enflasyon Değerlemesine tabi olan tutar çıkarıldığında ise Enflasyon Farkı bulunmaktadır.

Firmanın 1.500.000,00 TL değerindeki Yapılmakta olan yatırımları bulunmaktadır.  Reel Olmayan Finansman Maliyeti ise 73.000,00 TL. olduğundan Enflasyon düzeltmesine esas alınacak tutar, bunların farkı olan 1.423.000,00 TL.dir. Burada düzeltme Katsayısı hesaplanırken, Haziran-2023 dönemine ait olan endeks alınarak hesaplama yapılmıştır. Çünkü bu döneme kadar Yapılmakta olan yatırımlar hesabında bulunan tutar Tesisler hesabına aktarılmıştır. Enflasyon düzeltmesi sonucunda 2.062.835,33 TL. olmuştur. Bu tutardan enflasyon öncesi değeri olan 1.423.000,00 çıkarıldığında ise 635.835,33 TL. tutarında enflasyon farkı oluşmuştur.

Bu hesaplama Yatırım harcamalarının aktifleştiği tarihe kadar olan düzeltmedir. Daha sonra ise Bu tarihten Değerlemenin yapıldığı tarih olan 31.12.2023 tarihine kadar endekslenerek tamamlanmalıdır.

Makine Tesis Cihazlar devir tarihindeki endekslenmiş değerleri tespit edilerek, BU tarihindeki ilk endeks ve son endekse bölünerek düzeltme katsayısı bulunarak hesaplama yapılmalıdır.

Firmanın Endekslenmiş değerinin 2.062.835,33 TL değerindeki Makine Tesis Cihazı  Burada düzeltme Katsayısı hesaplanırken, Haziran-2023 dönemi ve Aralık 2023 dönemi endeksleri dikkate alınmıştır. Bunun Sonucunda ise 528.259,78 TL. değerinde Enflasyon Farkı hesaplanmıştır. İlk hesaplamada 635.835,33 TL. ikinci hesaplamada ise 528.269,78 TL toplamı 1.164.095,11TL. enflasyon Farkı hesaplanmıştır.

Bu tutar birinci örnekteki rakamlar aynı olduğu için sonuçta aynı tutar enflasyon farkı hesaplanmıştır.

Bu işleme ait muhasebe kaydı ise aşağıdaki gibidir.

253.698	Makine Tesis Cihaz  Enflasyon Farkı Hs.	1.164.095,11
698	Enflasyon Düzeltme Hesabı		1.164.095,11

30.01.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.