Haldun Güler
Yeminli Mali Müşavir
haldunguler06@hotmail.com

Mali Yapısı Bozulan Şirketlere Yeni Can Simidi “Konkordato Müessesesi” ve Konkordato Müessesesinin Uygulamasında Yaşanan Sorunlar ( 1 )

1-) GİRİŞ  :

28.02.2018 tarihinde kabul edilip, 15.03.2018 tarih ve 30361 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren 7101 sayılı İcra ve İflas Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile, ülkemizde 2003 yılından bu yana uygulanan, ancak, uygulamada çok da beklenileni veremeyen İflas Ertelemesi kurumu yerine, mali yapısı bozulan şirketlerin borçlarını alacaklıları ile anlaşarak ödemelerini düzenleyen Konkordato müessesesi getirilmiştir.

İflas ertelemesi müessesesinde, alacaklıların herhangi bir şekilde söz sahibi olmaması, sürecin borçlu ve mahkeme arasında yürütülmesi ve yaşanan yargılama sorunlarından kaynaklı olarak çok verimli olamamış ve buna bağlı olarak tamamıyla yürürlükten kaldırılmış ve bunun yerine alacaklılar ile borçlunun bir müzakere sonrasında anlaşmaları ve bu anlaşmanın mahkemece tasdiki esasına dayanan Konkordato müessesesi yasa koyucu tarafından daha etkin ve aktif bir şekilde kullanılacağı düşünülerek, yasalaşmıştır.

Bizce eksikleri olmasına rağmen hem borçluyu, hem alacaklıyı dikkate alması, hem de iflas ertelemeye göre daha kontrollü bir müessese olması nedeniyle iyi kurgulandığını düşündüğümüz konkordatonun uygulamasına ilişkin, henüz çok yeni olması nedeniyle pratikte bir çok sorun yaşanmaktadır. Sorunları yaşayan taraflar, yaşadıkları sorunları deneme – sınama yöntemiyle yada kendilerinden önce yaşayanların deneyimlerinden ders alarak çözmeye çalışmaktadır.

Tüm yeni uygulanan kanunlar gibi, konkordato işlemlerine ilişkin yasal hükümlerde zaman içerisinde yargı kararları ile oluşacak içtihatlar ile olgunlaşacak ve uygulama birliği sağlanacaktır.

2-) KONKORDATO MÜESSESESİ :

2-1) Tanım :

Borçlunun mali yapısının bozulması ile birlikten alacaklıların alacaklarını belli bir plana göre almaları konusunda kendi aralarında vardıkları ve mahkemece onaylanan anlaşma olarak ifade edilen konkordato, mali yapısı bozulan şirketlerin yeniden yapılandırma kapsamında borçlarını yapılandırarak ödeme imkanına kavuştukları bir müessesedir.

Konkordato, elinde olmayan sebeplerle mali durumu bozulan ve borçlarını ödeyip, ticari faaliyetlerini devam ettirmek isteyen dürüst borçluların korunması ve borçlunun alacaklıları arasında eşitliğin sağlanması amacıyla kabul edilmiş bir icra ve iflas hukuku kurumudur.

Konkordato ile borcunu ödemek isteyen borçluya geçici ve kesin mühlet olmak üzere toplamda 29 aya varabilecek süre verilmekte ve bu sürede konkordato tarihine kadar olan borçları bir anlamda dondurularak, borçlunun nefes alması sağlanıp, borçları zamana yayılarak ödemesi sağlanmaya çalışılmaktadır.

Bugüne kadar konkordato ile ilgili olarak yazılan makalelerde genellikle toplamda 23 aylık süreden bahsedilmektedir. Ancak, İcra İflas Kanununun 304. Maddesinin ikinci paragrafında yer alan ;

“ Konkordato hakkında yapılan yargılamada kesin mühlet içinde bir karar verilemeyeceği anlaşılırsa; mahkeme, gerekli görürse komiserden gerekçeli bir rapor da alarak, karar verilinceye kadar mühlet hükümlerinin devamına karar verebilir. Bu süre altı aydan fazla olamaz.”

Hükmünde yer alan 6 aylık bir ek kesin mühlet süresi daha vardır ki, bu süre genellikle atlanmakta ve toplam sürenin 23 ay olduğu ifade edilmektedir. Oysa, bu madde de bahsedilen süre ile beraber toplamda 29 aylık bir konkordato süresi söz konusudur. Konkordato;

• Yapılış tarzına göre yüzde, vade ve karma konkordato,
• Yapılış zamanına göre iflas dışı konkordato ve iflas içi konkordato,
• Amacına göre borçların tasfiyesi amacıyla konkordato ve malvarlığının terki suretiyle konkordato, olarak üç kategoride sınıflandırılabilir.

Hali hazırda konkordato, yoğun şekilde iflas dışı, borçların tasfiyesi amacıyla, yüzde, vade ve karma konkordato şeklinde uygulanan konkordato biçimi olduğu için yazımızda konkordatonun bu türü anlatılacaktır. Zaten, müessese yeni olduğu için diğer türlerin henüz uygulaması da yoktur.

2-1) Konkordatonun Başlangıcı :

İflas dışı adi konkordato süreci iflasa tabi olsun ya da olmasın borçlunun yahut iflasa tabi borçlunun iflasını isteyebilecek olan alacaklının ticaret mahkemesinden geçici mühlet talep etmesi ile başlamaktadır.

Borca batık olsun ya da olmasın her borçlu konkordato talebinde bulunabilir. Ayrıca, alacaklılardan biri veya birkaçı da bir dilekçe ile borçlu hakkında konkordato talep edebilir. Borçlu hakkında konkordato talep edebilecek alacaklının, borçlu hakkında iflas talep edebilecek alacaklı olması gerekir. Bu durumda alacaklılar sadece iflasa tabi borçlular hakkında konkordato talep edebilecektir.

Ancak, konkordato talebinde yasada istenen belge ve bilgileri borçlunun iradesi dışında alacaklıların temin etmesi mümkün olmadığı için, fiilen alacaklıların borçlu için konkordato talebi istemesi, uygulamada pek mümkün olacak gibi gözükmemektedir.

 2-2) Geçici Mühlet  :

2-2-1) Geçici Mühlete İlişkin Yargılama :

Geçici mühlet talebinde görevli mahkeme asliye ticaret mahkemesidir. Borçlu iflasa tabi ise yetkili mahkeme ;

• Borçlunun muamele merkezi,
• Merkezi yurt dışında bulunan ticari işletmeler için Türkiye’deki şubesinin bulunduğu yer,
• Birden fazla şubenin bulunması halinde ise merkez şubesinin bulunduğu yerdir.

Borçlu iflasa tabi olmayan kişilerden ise borçlunun yerleşim yerindeki ticaret mahkemesinden konkordato talep edilir.

Konkordato talebi ve konkordatonun tasdiki işlemleri çekişmesiz yargı işidir. Konkordato geçici ve kesin mühlet talebiyle, konkordatonun tasdikinde basit yargılama usulü uygulanır. Ayrıca konkordato geçici ve kesin mühlet talebiyle konkordatonun tasdikine ilişkin taleplere yönelik yargılamada kendiliğinden araştırma ilkesi geçerlidir.

Konkordato geçici mühlet talebine eklenecek belgeler İİK madde 286’ da sınırlı sayıda sayılmıştır. Maddeye göre geçici mühlet talebine eklenecek belgeler aşağıdaki gibidir.

a) Borçlunun borçlarını hangi oranda veya vadede ödeyeceğini, bu kapsamda alacaklıların alacaklarından hangi oranda vazgeçmiş olacaklarını, ödemelerin yapılması için borçlunun mevcut mallarını satıp satmayacağını, borçlunun faaliyetine devam edebilmesi ve alacaklılara ödemelerini yapabilmesi için gerekli malî kaynağın sermaye artırımı veya kredi temini yoluyla yahut başka bir yöntem kullanılarak sağlanacağını gösteren konkordato ön projesi.

b) Borçlunun malvarlığının durumunu gösterir belgeler; borçlu defter tutmaya mecbur kişilerden ise Türk Ticaret Kanununa göre hazırlanan son bilanço, gelir tablosu, nakit akım tablosu, hem işletmenin devamlılığı esasına göre hem de aktiflerin muhtemel satış fiyatları üzerinden hazırlanan ara bilançolar, ticari defterlerin açılış ve kapanış tasdikleri ile elektronik ortamda oluşturulan defterlere ilişkin e-defter berat bilgileri, borçlunun malî durumunu açıklayıcı diğer bilgi ve belgeler, maddi ve maddi olmayan duran varlıklara ait olup defter değerlerini içeren listeler, tüm alacak ve borçları vadeleri ile birlikte gösteren liste ve belgeler.

c) Alacaklıları, alacak miktarlarını ve alacaklıların imtiyaz durumunu gösteren liste.

d) Konkordato ön projesinde yeralan teklife göre alacaklıların eline geçmesi öngörülen miktar ile borçlunun iflâsı hâlinde alacaklıların eline geçebilecek muhtemel miktarı karşılaştırmalı olarak gösteren tablo.

e) Sermaye Piyasası Kurulu veya Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yetkilendirilen bağımsız denetim kuruluşu tarafından hazırlanan ve konkordato ön projesinde yer alan teklifin gerçekleşmesinin kuvvetle muhtemel olduğunu gösteren finansal analiz raporları ile dayanakları.

Yasa gereği, ibrazı zaruri olan mali tablolar, dava tarihinden en fazla 45 gün öncesi dönemi kapsamalıdır. Bu belgelerin eksik olması halinde, mahkeme belgelerin tamamlanması için ara karar ile süre verecektir. Süre içerisinde eksiklikler tamamlanmaz ya da belgeler tam anlamıyla konkordato geçici mühlet talep eden borçlunun mali durumunu yansıtmazsa böyle bir durumda konkordato talebi mahkeme tarafından reddedilebilir.

Ayrıca dava sürecinde, konkordato talep eden kişinin yargılama giderleri ile harçları da yatırması gerekmektedir.

Uygulamada ; alacaklı sayısının 3 katı tebligat gideri, ilan bedelleri, atanacak konkordato komiser yada komiserlerinin 5 aylık ücreti, iflas gideri olarak belirlenen tutar, bilirkişi ücreti ve diğer işlemler için takdir edilen tutarlar toplamı mahkeme veznesine depo edilmektedir. Depo edilecek yargılama giderleri ile harçlar tutarları toplamı tek komiser atanması halinde alacaklı sayısına göre değişmek üzere 50.000 – 75.000.-TL, üç komiser atanması halinde 80.000 – 120.000.-TL arasında değişmektedir.

2-2-2) Geçici Mühlet Talebinin Kabulü :

Borçlu kanunda sayılan belgeleri eksiksiz olarak konkordato geçici mühlet talebine ilişkin dilekçesine eklerse, yada eksiklikleri verilen sürede tamamlarsa, mahkeme derhal geçici mühlet kararı verir ve gerekli tedbirleri de alır.

Geçici mühlet kararının verilmesinden sonra bu karar ilan edilir. Aynı şekilde geçici mühlet kararının uzatılmasına ve geçici mühlet kararının kaldırılarak konkordatonun reddine ilişkin kararlar da ilan edilir. Geçici mühlet ve diğer kararların ilanını müteakip ticari hayat ile alakalı borçlunun bağlı olduğu sanayi yada ticaret odası gibi bazı kurum ve kuruluşlara da bu husus mahkemece yazılı olarak bildirilir. Konkordato geçici mühlet kararma ilişkin ilanda yedi günlük kesin süre içerisinde geçici mühlet kararı verilecek bir durum olmadığı iddiası ile verilen karara itiraz edilebileceği bildirilir.

Geçici mühlet talebinin kabulüne, geçici komiser tayin edilmesine, geçici mühletin uzatılmasına ve tedbirlere ilişkin ara kararlara karşı kanun yolu kapalıdır. Geçici mühletin kaldırılması talebinin reddine ilişkin karara karşı istinaf kanun yolu açıktır. Ancak bu karara karşı temyiz kanun yolu kapalıdır.

2-2-3) Komiser Tayini ve Geçici Mühlet Süresinde Yapılacaklar  :

Mahkeme, konkordato geçici mühlet kararı verirse bu karar ile birlikte borçlu ve alacaklılarla ilgisi olmayan bir ya da alacak miktarını göz önünde bulundurarak üç komiser tayin eder. Tayin edilen komiser ya da komiserlerin buradaki görevi, konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığını incelemektir. Komiserler geçici mühlet kararının verilmesiyle atanır ve görevlerine başlar. Komiser ya da komiserler geçici mühlet içerisinde hazırlayacağı raporla, kesin mühlet kararının verilip verilmeyeceğine yön verecektir.

Geçici mühlet içerisinde alacaklılar alacaklarını bildirmez ve alacaklılar toplantısı yapılmaz. Alacaklılar en erken kesin mühlet içerisinde alacaklarını bildirir ve alacaklılar toplantısı da kesin mühlet içerisinde yapılır.

2-2-4) Geçici Mühlet Süresi :

Geçici mühlet süresi üç ay için verilir. Bu süre en fazla iki ay daha uzatılabilir.

Geçici mühlet süresinin uzatılmasını geçici komiser talep edebileceği gibi, borçlu da talep edebilir. Uzatma talebinin mutlaka üç aylık geçici mühlet süresi içerisinde yapılması, mahkemenin de kararını süre bitmeden vermesi gerekir. Mahkeme kendiliğinden süreyi uzatamaz.

2-2-5) Geçici Mühlet Kararının Sonuçları :

 İİK’nun 288. Maddesine göre, geçici mühlet kesin mühletin sonuçlarını doğurur. Mahkemece geçici mühlet kararı, ticaret sicili gazetesinde ve Basın-İlan Kurumunun resmî ilân portalında ilân olunur ve derhâl tapu müdürlüğüne, ticaret sicili müdürlüğüne, vergi dairesine, gümrük ve posta idarelerine, Türkiye Bankalar Birliğine, Türkiye Katılım Bankaları Birliğine, mahallî ticaret odalarına, sanayi odalarına, taşınır kıymet borsalarına, Sermaye Piyasası Kuruluna ve diğer lazım gelen yerlere bildirilir.

Kesin mühletin alacaklılar bakımından sonuçlarını düzenleyen İİK 294. Madde geçici mühlet içinde geçerli olup, söz konusu madde doğrultusunda;

1- Mühlet içinde borçlu aleyhine 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre yapılan takipler de dahil olmak üzere hiçbir takip yapılamaz ve evvelce başlamış takipler durur, ihtiyatî tedbir ve ihtiyatî haciz kararları uygulanmaz, bir takip muamelesi ile kesilebilen zamanaşımı ve hak düşüren müddetler işlemez.

2- 206 ncı maddenin birinci sırasında yazılı ;

• İşçilerin ihbar ve kıdem tazminatları,
• İşverenlerin, işçiler için yardım sandıkları veya sair yardım teşkilatı kurulması veya bunların yaşatılması maksadıyla meydana gelmiş ve tüzel kişilik kazanmış bulunan tesislere veya derneklere olan borçları
• İflâsın açılmasından önceki son bir yıl içinde tahakkuk etmiş olan ve nakden ifası gereken aile hukukundan doğan her türlü nafaka alacakları.

 Olmak üzere imtiyazlı alacaklar için ; haciz yoluyla takip yapılabilir. Ancak, haczedilen malların satışı yapılamaz.

3- Tasdik edilen konkordato projesi aksine hüküm içermediği takdirde kesin mühlet tarihinden itibaren rehinle temin edilmemiş her türlü alacağa faiz işlemesi durur.

4- Takas bu Kanunun 200 ve 201 inci maddelerine tâbidir. Bu maddelerin uygulanmasında geçici mühletin ilânı tarihi esas alınır.

5- Hacizli mallar hakkında niteliğine uygun düştüğü ölçüde 186 ncı madde hükmü uygulanır.

6- Konkordato mühletinin verilmesinden önce, müstakbel bir alacağın devri sözleşmesi yapılmış ve devredilen alacak konkordato mühletinin verilmesinden sonra doğmuş ise, bu devir hükümsüzdür.

7- Konusu para olmayan alacaklar, alacaklı tarafından, ona eşit kıymette para alacağına çevrilerek komisere bildirilir. Şu kadar ki borçlu, komiserin onayıyla taahhüdün aynen ifasını üstlenmekte serbesttir

8) Mühlet sırasında rehinle temin edilmiş alacaklar nedeniyle rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takip başlatılabilir veya başlamış olan takiplere devam edilebilir ancak bu takip nedeniyle muhafaza tedbirleri alınamaz ve rehinli malın satışı gerçekleştirilemez.

02.11.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.