Hakan Kılıç
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
hakan@alternatifymm.com

Vergi Beyannamelerinin Kanuni Süresinde Verilmemesi veya Süresinden Sonra Düzeltme Beyannamesi Verilmesi Hallerinde Karşılaşılan Cezalar ve Yapılması Gerekenler

                Vergi kanunları hükümlerine aykırı hareket edenler vergi cezaları ile cezalandırılırlar. Cezalar, vergi cezaları ve diğer cezalar olmak üzere iki ana gruba ayrılmıştır. Vergi cezaları deyimi; vergi ziyaı cezası ile genel ve özel usulsüzlük cezalarını kapsamaktadır.            

Vergi ziyaı, Vergi Usul Kanunu’nun 341 inci maddesinde tarif edilmiştir. Buna göre vergi ziyaı; mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesini veya eksik tahakkuk ettirilmesini ifade eder. 

Vergi Usul Kanunu 341 inci maddesine aykırı fiil işlendiğinde vergi ziyaı cezası doğmaktadır. Vergi ziyaı ceza miktarı da Vergi Usul Kanunu 344 üncü maddesinde ifade edilmiştir. 344 üncü maddeye göre,

-         Vergi ziyaına sebebiyet verildiği takdirde, Mükellef veya sorumlu hakkında ziyaaa uğratılan verginin bir katı tutarında vergi ziyaı cezası kesilir.

-         Vergi ziyaına kaçakçılık suçları(VUK 359 uncu madde)  nedeniyle sebebiyet verilmesi halinde bu ceza üç kat, bu fiillere iştirak edenlere ise bir kat olarak uygulanır.

-         Vergi incelemesine başlanılmadan veya takdir komisyonuna sevk edilmeden kanuni süresi geçtikten sonra verilen vergi beyannameleri için yüzde elli oranında ceza uygulanır. 

Usulsüzlük, Vergi Usul Kanunu’nun 351 inci maddesinde tarif edilmiştir. Buna göre vergi kanunlarının şekle ve usule ilişkin hükümlerine uyulmamasıdır. Belli cezalara bağlanmıştır. Bu cezaların uygulanması için vergi ziyaının doğmuş olması şartı aranmaz. Vergi ziyaına yol açacak fiilleri işlemeye yönelmiş olanları uyarma amacını taşıyan önleyici cezalardır.

Usulsüzlük fiilleri, Vergi Usul Kanununda iki ana grup halinde tespit edilmiştir.

-         Birinci grup, birden fazla vergi ile ilgili olan genel usulsüzlükler,

-         İkinci grup, bir vergi veya belli bir olayla ilgili olan özel usulsüzlüklerdir. 

Usulsüzlük fiilinin aynı zamanda re’sen takdiri gerektirmesi halinde, Kanuna bağlı Cetvel’de yazılı cezalar iki kat olarak uygulanır. 

Yukarıdaki bilgiler doğrultusunda yazımızın ana konusunu oluşturan vergi beyannamelerinin zamanında verilmemiş olması veya kanuni süresinden sonra düzeltme beyannamesi verilmesi durumunda karşılaşılacak cezalar ve yapılması gerekenler aşağıda açıklanmaya çalışılmıştır. 

-         Vergi beyannameleri kanuni süresinde verilmezse,  

Vergi Ziyaı Cezası	Genel Usulsüzlük Cezası	Özel Usulsüzlük Cezası *
Ziyaa uğratılan verginin yüzde elli oranında ceza uygulanır.	Kanuna bağlı cetvelde gösterilen tutarda ceza uygulanır. Örnek Sermaye Şirketleri için; I.derece Usulsüzlük  89 TL   II.derece Usulsüzlük 50 TL	Birinci sınıf tüccar. ile serbest meslek erbabı 1.000 TL    İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında 500 TL     Bunların dışında kalanlar hakkında  250 TL

 

*Beyannamenin kanuni verilme süresinin sonundan başlayarak 15 gün içinde elektronik ortamda verilmesi halinde özel usulsüzlük cezası 1/4 oranında uygulanır.
-Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı için	1.000/4 = 250 TL
-İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde  tespit edilenler için	500/4 = 125 TL
-Yukarıda belirtilenler dışında kalanlar için	250/4 = 62,50 TL
Beyannamenin kanuni verilme süresinin sonundan başlayarak birinci 15 günü takip eden ikinci 15 gün içinde elektronik ortamda verilmesi halinde kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası 1/2 oranında uygulanır.
-Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı için	1.000/2 = 500 TL
-İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde   tespit edilenler için	500/2 = 250 TL
-Yukarıda belirtilenler dışında kalanlar için	250/2 = 125 TL
e- beyannamelerin süresi içinde verilmesi halinde düzeltme beyannamelerinde özel usulsüzlük cezası uygulanmaz.

             Tabloda da görüleceği üzere vergi beyannameleri verilmediğinde çeşitli cezalarla karşılaşılmaktadır. Bu durumda cezayı gerektiren tek bir fiil ile vergi ziyaı ve usulsüzlük birlikte işlenmiş olursa bunlara ait cezalardan sadece miktar itibariyle en ağırı kesilir.  

-         Vergi beyannameleri kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla verilirse,

Süresinden sonra düzeltme amacıyla verilen bildirim ve formların,  belirlenen sürelerin sonundan itibaren 10 gün içinde verilmesi halinde özel usulsüzlük cezası kesilmez.   Takip eden 15 gün içinde verilmesi halinde ise kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası 1/ 2 oranında uygulanır.

-Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı için                              1.000/2 = 500 TL

-İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde              tespit edilenler için                                                                             500/2 = 250 TL

-Yukarıda belirtilenler dışında kalanlar için                                               250/2 = 125 TL

 

Elektronik ortamda beyanname ile bildirim ve form verme mecburiyetine uymayanlara VUK. Mükerrere 355. Maddeye göre ceza kesilmesi halinde, 352 nci maddenin birinci derece usulsüzlüklerle ilgili (1) numaralı bendi ile ikinci derece usulsüzlüklerle ilgili (7) numaralı bendi uyarınca ayrıca ceza kesilmeyecektir. 

Vergi uygulamalarında süresinde verilmeyen beyannamelerle ilgili karşılaşılacak cezaları kaldıran veya hafifleten ise Pişmanlık ve Islah müessesesidir. 

Buna göre vergi kanunlarına aykırı hareketlerini ilgili makamlara kendiliklerinden haber verenlere belli şartları yerine getirmeleri kaydiyle;

             -Vergi ziyaı cezası kesilmez,

             -Gecikme faizi alınmaz. Ancak, aynı orandaki pişmanlık zammı uygulanır. 

            Pişmanlık gerek genel ve gerekse özel usulsüzlük cezalarının kesilmesini önlemez. Uygulamada, özel usulsüzlük cezaları pişmanlık kapsamı dışındadır. Genel usulsüzlük cezaları yönünden ise durum şöyldir:

            1-Vergi idaresi, pişmanlıkla verilen beyannamede gösterilen matraha vergi isabet etmesi halinde, beyannameyi süresinde verilmiş beyanname hükmünde saymakta, bu nedenle usulsüzlük cezası kesmemektedir.

            2-Vergi idaresi, pişmanlıkla verilen beyannamede zarar gösterilmesi halinde, re’sen takdire gitmekte ve iki kat usulsüzlük cezası kesmektedir.

            3-Pişmanlıkla verilen beyannamelerde gösterilen matraha indirim veya mahsuplar dolayısı ile vergi isabet etmemesi halinde, re’sen takdire gitmekte ve iki kat usulsüzlük cezası kesmektedir. 

            Pişmanlık hükümlerinden faydalanıldığında önemli olan tahakkuk eden verginin 15 günlük sürede ödenmesidir. Süresinde ödenmediği takdirde verilen beyannameler kanuni süresinden sonra verilen beyanname olarak kabul edilir ve I. derece 2 kat usulsüzlük cezası ile vergi ziyaı cezasının yüzde ellisi kıyaslanarak miktar itibariyle en ağır ceza uygulanmaktadır. 

            Sonuç olarak vergi beyannameleri süresinde verilmemesi veya süresinden sonra düzeltme yoluyla verilmesi durumlarında yukarıda da detaylı açıklandığı üzere birtakım vergisel cezalara maruz kalınmakta, bunu kısmi veya tamamen bertaraf etmenin yolunun da pişmanlık ve islah müessesesi hükümlerine uymakla sağlandığı görülmektedir.

22.12.2009

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.