Hacı Mahmut Çakır
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
hacimahmutcakir@gmail.com

Alt İşverenlik SGK Bildirim İşlemleri

‘’Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde, iş alan ve bu iş için görevlendirdiği sigortalıları çalıştıran üçüncü kişiye alt işveren denir.’’

SGK mevzuatında alt işveren kavramına 5510 sayılı kanunun 12. Maddesinin altıncı fıkrasında değinilmiştir.

SGK mevzuatına göre alt işveren sayılabilmek için;

‘’Söz konusu hükme istinaden asıl işveren-alt işveren ilişkisinden söz edebilmek için;

- İşyerinde sigortalı çalıştıran asıl işverenin varlığı,

- Alt işverenin yapmayı üstlendiği iş için sigortalı çalıştırması,

- İşin asıl işverenin işyerinde yürütülmesi,  

-Alt işverenin işyerinde asıl işverenin yapmış olduğu ana işin bir bölümünde, eklentilerinde veya yardımcı işlerinde iş alması, 

Şartlarının aynı anda gerçekleşip gerçekleşmediğine bakılacaktır.’’

Bu şartlar aynı anda gerçekleşirse alt işverenlik yapısı oluşmuş olacaktır.

Asıl  işveren, 5510 sayılı kanunun kendisine yüklediği yükümlülüklerden dolayı alt işverenle birlikte sorumlu tutulmuştur.

SGK sicil numarası açma işlemleri:

İş yeri Bildirgesi verilmesi İşlemi

5510 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan düzenlemeye istinaden işverenler, örneği Kurumca hazırlanacak işyeri bildirgesini en geç sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihte, Kuruma vermekle yükümlü tutulmuşlardır.

Bu  doğrultuda işyerinde, Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı çalıştıran, sigortalı çalıştırılan bir işyerini devir alan ya da bu nitelikte işyeri kendisine intikal eden işveren, Kanunun 11 inci maddesinde belirtilen sürelerde vermekle yükümlü olduğu örneği Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği eki Ek-6' da bulunan işyeri bildirgesini Kuruma elektronik ortamda göndermekle zorunludur.

İş Yeri Bildirgesiyle Verilecek Belgeler

 Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin “İşyeri bildirgesi ile birlikte verilecek diğer belgeler” başlıklı 29 uncu maddesinde,

(1) Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında sigortalı çalıştırılan işyerlerinin tescilinde, işyeri bildirgesi yeterli olup elektronik ortamda temin edilebilenler hariç olmak üzere eki belgeler ihtiyaç olması hâlinde ünitece istenir. Ancak Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı çalıştırılan işyerlerinin tescilinde;

a) İşverenden iş alan alt işverenler tarafından, Kanundan doğan yükümlülükleri başlamadan önce, asıl işverenle yapmış olduğu sözleşmenin bir örneğinin,

b) Adi ortaklıklar tarafından; noter onaylı ortaklık sözleşmesinin,

c) İhale konusu işlerde; işin sözleşmesi veya işin üstlenildiğini gösterir idarenin yazısının,

d) İnşaat işyerlerinde; varsa arsa sahibi ile müteahhit arasındaki inşaat yapım sözleşmesinin,

elden, posta yoluyla veya Kurumca belirlenen şekilde gönderilmesi zorunludur.”

Hükmü yer almaktadır.

Bu doğrultuda Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 29 uncu maddesine göre verilmesi zorunlu olan belgeler ile ihtiyaç olması hâlinde ünitece istenen diğer belgelerin işyeri bildirgesinin gönderildiği Kurum ünitesine posta yoluyla gönderilmesi veya elden ibraz edilebilmesi mümkün olduğu gibi söz konusu belgeler sistem üzerinden elektronik ortamda da eklenebilecektir.

e-Devlet üzerinden “İşyeri Bildirgesi (4-a'lı Sigortalı Çalıştırılanlar Yönünden)” menüsü vasıtasıyla gerçekleştirilen işyeri tescil işlemlerinde belgelerin elektronik ortamda taranarak sisteme kaydedilmesi durumunda, söz konusu belgelerin ayrıca Kuruma gönderilmesine gerek bulunmamaktadır.

Ancak, işyeri tescil işlemi sırasında işveren tarafından sisteme eklenmeyen belgelerin ilgili sosyal güvenlik merkezine elden ibraz edilmesi ya da posta yoluyla gönderilmesi gerekmektedir.

e-Devlet üzerinden gönderilen işyeri bildirgeleri ilgili sosyal güvenlik merkezince/sosyal güvenlik il müdürlüğünce onaylanıncaya kadar işverenler tarafından sisteme kaydedilmiş belgeler üzerinde değişiklik yapılması mümkün olacaktır. Ancak, işyeri bildirgesinin ilgili sosyal güvenlik merkezince onaylanması sonrasında sisteme kaydedilen belgeler yalnızca görüntülenebilecek olup; işverenler tarafından söz konusu belgelerde herhangi bir değişiklik yapılamayacaktır.

PDF veya JPEG formatında sisteme kaydedilecek olan belgelerden sisteme en fazla 10 adet eklenebilecek olup; her bir belge en fazla 10 MB büyüklüğünde olabilecektir.

Ayrıca, e-Devlet üzerinden “İşyeri Bildirgesi (4-a lı Sigortalı Çalıştırılanlar Yönünden)” menüsü vasıtasıyla gerçekleştirilen işyeri tescil değişiklik işlemleri dolayısıyla verilmesi gereken belgeler de sistem üzerinden elektronik ortamda eklenebilecektir.

Durumu örnekle açıklayacak olursak;

Asıl işverenin SGK sicil numarası üzerinden SGK sitem üzerinden başvuru yapar. Yapılan başvuru sonrasında SGK alt işverene ana dosya üzerinden SGK alt işveren sigorta dosyası açar;

Bu açılan dosya asılişveren dosya numarasıyla aynı olur sadece sicil numarasının son hanesinde değişiklik olur.

 Örneğin asıl işveren SGK sicil numarası 111111101011111103814-50/000 bu şekildeyse alt işverene alt işveren sayısına göre değişiklik göstermesini de belirterek ilk altişveren dosyası için verilecek sicil numarası 111111101011111103814-50/001 şeklinde olacaktır.     

Buradan anlaşılacağı üzere yapılan tüm işlemler asıl işveren üzerinden yürümektedir ve doğacak herhangi bir işlemden alt işverenle birlikte sorumlu tutulmuştur.

SGK sicil numarası açtırma işlemlerinden biraz daha bahsedecek olursak ;

Asıl işverenin başvurusundan sonra alt işveren asıl işverenle karşılıklı imzaladıkları iş sözleşmesini, faaliyet belgesini, imza sirküsünü, vergi levhasıyla birlikte asıl işverenin bağlı bulunduğu il/ilçeye başvuru yaparak alt işverene ait SGK şifrelerini alarak dosya açıldığı gün itibariyle dosya üzerinden çalışacak personelinin işe girişini yapması gerekmektedir.

Örneğin;

(X ) işyeri işe başlama tarihi 10.10.2024 olsun, asıl işveren, tescil tarihi itibariyle işe aldığı sigortalılar ile tescil tarihinden itibaren bir ay içinde işe aldığı sigortalıları 10.11.2024 tarihine kadar SGK’ ya bildirmemesi halinde asıl işverene idari para cezası uygulanmaktadır.

Yukarıdaki örnekteki (A) işvereninden 25.11.2024 tarihinde iş alan (Y) alt işvereni ise çalıştıracağı personellerin işe başlama bildirimlerini bir gün önceden(inşaat işleri hariç)  yapmaları gerekmektedir.

Burada kısaca dikkat edilmesi gereken husus;

Alt işverenin sigorta dosyasının açılışı tarihinde o işte görevli personelin işe başlamış olması gerekmektedir bu kurala uyulmaması durumunda idari para cezası altyükleniciye kesilecektir.

Bu durum karmaşık ve aynı gün yapılması gereken birçok işlem olması sebebiyle idari para cezasına maruz kalmamak için dikkat edilmesi gereken bir husustur.

Asıl işveren-Alt işveren Arasındaki Müteselsil Sorumluluk

Asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak SGK ve İş Kanunundan ve iş sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.

Kısaca özetlemek gerekirse;

Asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı hem Kanuna göre hem de sözleşmede belirtilen hakların korunması açısından sorumlu olacaktır.

 Alt işverenin yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde asıl işveren, alt işverenin işçilerinin de işvereniymiş gibi değerlendirilecek olup SGK’ ya, Vergi Dairesine ve sigortalının kendisine karşı haklarını verme ve yükümlülüklerini yerine getirme konusunda sorumlu olacaktır.

Yani iş kazası, meslek hastalığı konusunda, ücretlerin ödenmesi, primlerin ve stopajın yatırılması konusunda asıl işveren sorumlu tutulacaktır.

Alt İşverenin İşinin Bitmesi Durumunda;

Alt işverenin sözleşmeye istinaden işinin bitmesi durumunda tüm çalışan personelin işten ayrılış bildirgesini verdikten sonra bağlı bulunulan SGK müdürlüğüne sözleşmeye istinaden işi tamamladığını bu sicil üzerinden artık personel çalıştırmayacağını bir dilekçeyle SGK il müdürlüğüne bildirir ve sicil numarası kapatılır.

09.09.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.