Güven Sezgin
Yeminli Mali Müşavir
gsezgin1@ttmail.com

Oto Satışının Muhasebesi (25 Grup Hesapların Durumunun Tespiti)

1- SATIŞ ÖNCESİ  (TAŞITIN 254 Hs. Değeri ve 257 Hs. TAŞIT İÇİN AYRILAN AMORTİSMAN TUTARI)

Hesap No	BORÇ	ALACAK
254	364.931,72	0,00
257	0,OO	322.716,86
TOPLAM	364.931,72	=SUM(ABOVE) 322.716,86

 

2- SATIŞ KARARI ALINDIĞINDA “ELDEN ÇIKARILACAK VARLIKLAR HESABINA” ALINMALARI GEREKLİDİR (Satış kararı alınan ve fakat cari yılda satışın gerçekleşmeyecek yıl sonunda amortisman hesaplanmaması için bu hesaba alınması zorunludur.)

TEK DÜZEN HESAAP PLANINDA BELİRTİLEN (254-TAŞITLAR HESABI VE 257- BİRİKMİŞ AMORTİSMANI HESAPLARININ BORÇ VE ALACAK BAKİYELERİ 294- ELDEN ÇIKARILACAK VARLIKLAR VE 299- BİRİKMİŞ AMORTİSMANI) HESAPLARINA ALINACAKTIR. (Gerçeklenen bir örnek mahsup fişi)

Hesap No	BORÇ	ALACAK
294	364.931,72	0,00
254	0,00	364.931,72
257	322.716,86	0,00
299	0,00	322.716,86

 

3- SATIŞI GERÇEKLEŞEN TAŞITIN MALİYET BEDELİNİN TESPİTİ: (29 GRUP HESAPLARIN KAPATILMASI) VE (15 STOKLAR HESAP GRUBUNDA AÇILACAK (157 HESAP - ELDEN ÇIKARILACAK SABİT KIYMET HESABINA ALINMASI GEREKMEKTEDİR)

Hesap No	BORÇ	ALACAK
157	42.215,16	0,00
294	0,00	364.931,72
299	322.716,56	0,00
TOPLAM	=SUM(ABOVE) 364.931,72	=SUM(ABOVE) 364.931,72

 

4- OTONUN SATIŞI GERÇEKLEŞMESİ (OTOMOBİL KDV DAHİL 295.000,00 TL YE SATILMIŞTIR) (SATIŞ FATURASI MAHSUBU)

Hesap No	BORÇ	ALACAK
120	295.000,00	0,00
600.01.03	0,00	292.079,21
391	0,00	2.920,79
TOPLAM	=SUM(ABOVE) 295.000,00	=SUM(ABOVE) 295.000,00

 

5- OTO SATIŞ BEDELİNİN TAHSİLİ

Hesap No	BORÇ	ALACAK
1OO/102	295.000,00	0,00
120	0,00	295.000,00
TOPLAM	295.000,00	295.000,00

 

6-SATIŞI GERÇEKLEŞEN OTO MALİYET BEDELİNİN ” DİĞER SATIŞ MALİYETİ HESABINA” ALINMASI

Hesap No	BORÇ	ALACAK
623	42.215,16	0,00
157	0,00	42.215,16
TOPLAM	42.215,16	42.215,16

 

 

29. DİĞER DURAN VARLIKLAR

291. GELECEK YILLARDA İNDİRİLECEK KDV

292. DİĞER KDV

293. GELECEK YILLAR İHTİYACI STOKLAR

294. ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MADDİ DURAN VARLIKLAR

295. PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR

297. DİĞER ÇEŞİTLİ DURAN VARLIKLAR

298. STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞI. (-)

299. BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)

C – HESAP PLANI AÇIKLAMALARI

1. DÖNEN VARLIKLAR

Bu ana hesap grubu; nakit olarak elde ve bankada tutulan varlıklar ile normal koşullarda en fazla bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen varlık unsurlarını kapsar.

Dönen Varlıklar; hazır değerler menkul kıymetler, ticari alacaklar, diğer kısa vadeli alacaklar, stoklar, gelecek döneme ait giderler ve gelir tahakkukları ile diğer dönen varlıklar şeklinde bölümlenir.

19. DİĞER DÖNEN VARLIKLAR

Yukarıda belirtilen bölümlere girmediği için özellikle kendi bölümlerinde, tanımlanmamış olan diğer dönen varlık kalemleri bu grupta yer alır. Bu grupta yer alan hesaplar aşağıdaki gibidir.

190.

191. İNDİRİLECEK KDV

Her türlü mal ve hizmetin satın alınması sırasında satıcılara ödenen katma değer vergisinin kaydedildiği ve izlendiği hesaptır.

İşleyişi:

Mal ve hizmet alımlarında indirilecek katma değer vergisi bu hesaba borç, mevzuat gereği yapılabilecek indirimler ve hesaba yapılan düzeltmeler alacak kaydedilir(1).

192. DİĞER KDV

Teşvikli yatırım mallarının ithalinde ödenmesi gerektiği halde ödenmeyip, fiilen indirilmesinin mümkün olacağı tarihe kadar ertelenen katma değer vergisinin, ertelemenin bir yıl içinde olması halinde kaydedildiği ve izlendiği hesaptır.

İşleyişi:

Teşvikli yatırım mallarının ithalinde, gümrük idareleri tarafından tarh ve tahakkuk ettirilerek ertelenen katma değer vergisi pasifteki ilgili hesabın alacağı mukabili bu hesaba borç kaydedilir.

193. PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR

Mevzuat gereğince peşin ödenen gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonların kayıt ve takip edildiği hesaptır(1) .

İşleyişi :

Mevzuatın belirlediği dönemler itibariyle peşin ödenen gelir, kurumlar ve diğer vergiler ile fonlar, bu hesaba borç yazılır. Yıl sonunda tahakkuk edecek gelir veya kurumlar vergisi ile fon karşılıklarından yapılacak olan indirimi teminen "37. Borç ve Gider Karşılıkları" grubunda bulunan "371. Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri Hesabı" borcuna aktarılır. Ancak aktarılacak tutar "370. Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları Hesabı"nın tutarından fazla olamaz. Aktarılamayan tutar, dönem sonunda bu hesabın bakiyesi olarak kalır.

194.

195.

196. PERSONEL AVANSLARI

Personele, işletme adına yaptırılacak hizmet ve giderleri karşılamak üzere verilen iş avansları, personel ve işçilere maaş, ücret ve yolluklarına mahsuben önceden ödenen avansların izlendiği hesaptır(1).

İşleyişi :

Yapılan ödemeler bu hesaba borç; nakden iadeler ile istihkaklardan kesilen tutarlar ve tevdi edilen belgeler tutarı alacak kaydedilir.

197. SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI

Sayımlar sonucunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlıklar noksanlarıyla, tesellüm sırasında ortaya çıkan noksanların geçici olarak kayıt ve izleneceği hesaptır.

İşleyişi:

Noksanlığın ortaya çıkması ile hesaba borç, sorumlularından tahsili veya zarar kaydedilmesi halinde ise alacak kaydedilir.

198. DİĞER ÇEŞİTLİ DÖNEN VARLIKLAR

Bu hesap grubu içerisinde sayılanların dışında kalan diğer çeşitli dönen varlıkların izlendiği hesaptır.

199. DİĞER DÖNEN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-)

Yıl sonunda ilgili kesin hesaplarına aktarılması imkanı bulunmayan kasa, stok ve maddi duran varlık sayım noksanları tutarının, sayım fazlaları tutarının üstünde olması halinde fark kadar ayrılacak karşılıkları kapsar.

İşleyişi :

Ayrılan karşılık tutarı bu hesaba alacak "654. Karşılık Giderleri Hesabı"na borç kaydedilir, karşılık nedeninin gerçekleşmesi halinde "197. Sayım ve Tesellüm Noksanları Hesabı"karşılığında bu hesaba borç kaydedilir.

2. DURAN VARLIKLAR

Bu ana hesap grubu; bir yıldan veya bir normal faaliyet döneminden daha uzun sürelerle, işletme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için kullanılmak amacıyla elde edilen ve ilke olarak bir yılda veya normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen varlıkları kapsar. Duran Varlıklar, Ticari Alacaklar, Diğer Alacaklar, Mali Duran Varlıklar, Maddi Duran Varlıklar, Maddi Olmayan Duran Varlıklar, Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar, Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları ve Diğer Duran Varlıklar olarak bölümlenir.

29. DİĞER DURAN VARLIKLAR

Bundan önceki bölümlerde sayılan duran varlık kalemlerine girmeyen özellikle kendi bölümlerinde tanımlanmamış olan diğer duran varlık kalemleri bu grupta yer alır.

290.

291. GELECEK YILLARDA İNDİRİLECEK KDV

Satın alınan veya imal edilen, amortismana tabi iktisadi kıymetlerle ilgili, bir yıldan daha uzun sürede indirilebilecek nitelikteki KDV'nin kayıt ve izlendiği hesaptır.

İşleyişi :

Amortismana tabi iktisadi kıymetlerle ilgili bir yıldan daha uzun sürede indirilebilecek nitelikteki KDV bu hesaba borç, indirilebilme dönemlerine isabet eden tutarlar ise bilanço dönemi sonunda bu hesaba alacak verilirken, "191. İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabı"na aktarılır.

292. DİĞER KDV

Ertelenen, iadesi gereken, tahsil edilen ve çeşitli şekillerde ortaya çıkan diğer KDV'nin bir yılı aşan tutarlarının kaydedildiği hesaptır.

İşleyişi :

Yukarıda belirtilen nitelikteki KDV'nin ortaya çıkması halinde bu hesaba borç, ilgili hesaba alacak kaydedilir.

293. GELECEK YILLAR İHTİYACI STOKLAR

Tedbirli satın alma ve imal etme politikası gereği ve stok dönüş hızı düşüklüğü nedeniyle işletmede bulunan ve işletmenin bir yıllık dönem içinde kullanabileceğinden daha fazla olan stok kalemlerinin izlendiği hesaptır.

İşleyişi :

Gelecek yıllar ihtiyacı stoklar bu hesaba gruplar olarak borç ve kullanım dönemi bir yılın altına düştüğünde ilgili stok hesaplarına devredilerek bu hesaba alacak kaydedilir.

294. ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MADDİ DURAN VARLIKLAR

Çeşitli nedenlerle işletmede kullanılma ve satış olanaklarını yitiren stoklar ve duran varlıkların izlendiği hesaptır.

İşleyişi :

Tanımdaki niteliğe dönüşen varlıklar ilgili bulundukları varlık hesaplarından çıkarılarak bu hesaba alınır; elden çıkarıldıklarında ise hesap kapatılır.

295.

296.

297. DİĞER ÇEŞİTLİ DURAN VARLIKLAR

Bu hesap grubu içerisinde sayılanların dışında kalan diğer çeşitli duran varlıkların izlendiği hesaptır.

298. STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

Bu hesap yangın, deprem, su basması gibi doğal afetler ve bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak, teknolojik gelişmeler ve moda değişiklikleri nedeniyle, stokların fiziki ve ekonomik değerlerinde önemli azalışların ortaya çıkması veya bunun dışında diğer nedenlerle gelecek yıllar ihtiyaç stokların piyasa fiyatlarında düşmelerin meydana gelmesi veya elden çıkarılacak stoklar dolayısıyla, kayıpları karşılamak üzere ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır.

İşleyişi :

Dönen varlıklar grubundaki "158. Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı"nda açıklanmıştır.

299. BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)

Bu gruptaki amortismana tabi varlıklar için ayrılan amortismanların izlendiği hesaptır.

Yukarıda sunulan örneklerde gösterildiği şekilde muhasebe mahsup fişleri düzenlenmediği takdirde satılan mal maliyeti tablosunu sağlıklı olarak düzenlemek mümkün değildir. Aşağıda örnek incelendiğinde daha açık bir şekilde izlene bilecektir. Düzenlenecek Beyannamenin Matrah kısmında 503 satır da beyan edeceğiniz tutarın (IV) DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ aşağıdaki işlemlerin yapılarak saptanacak değerin buraya yazılması gerekmektedir

 

 

SATILAN MALIN MALİYETİ TABLOSU

(Bilanço Esasına göre defter tutanlar tabloyu aşağıdaki şekilde düzenlemek zorundadırlar)

 

II – TİCARİ FAALİYET	TL.	TL.
A-Dönem Başı Ticari Mallar Stoku (+) B-Dönem İçi Alışlar (+) C-Dönem içinde 150 Hs. Yapılan aktarım(+) D-Dönem Sonu Ticari Mallar (-) E-Tic. Mal. Stoktan Gümrüğe sevk * (-)	0,00   2.583.672,91 0,00 0,00 -389.166,03	0,00   2.583.672,91 0,00 0,00 -389.166,03
II – SATILAN TİC. MAL MALİYETİ	2.194.506,88	2.194.506,88
IV- DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ	42.215,16	42.215,16
SATIŞLARIN MALIYETİ   (II+IV)	2.236.722,04	2.236.722,04

 

Not: Beyannamenin Matrah kısmında 503 satır da beyan edeceğiniz tutarın (IV) DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ aşağıdaki işlemlerin yapılarak saptanacak değerin buraya yazılması gerekmektedir. Tekdüzen Muhasebe Hesap Planına göre aşağıda işlemleri yalnız Bilanço Esasında defter tutanlar rahatlıkla yapabilirler.

 

İşletme Defteri (Serbest Meslek Kazanç Defteri) tutan mükellefler (Gelir- Gider) işlemleri dışındaki bilgileri, kayıtları defterlerinin arka sayfalarında yapmak zorundadırlar. Çünkü Bilanço usulü defter tutanlarla, işletme Defteri (SMK) defteri tutanlar aynı beyannamenin formatına uymak zorundadırlar.

13.10.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.