Gürkan Vatansever
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
muhasebe@gurkanvatansever.com

Serbest Meslek Erbabı Avukatların Tahsil Ettikleri Ücretlere İlişkin Düzenlenecek Serbest Meslek Makbuzu Uygulama Örnekleri

1. Giriş

Değerli okurlar;

Serbest meslek erbabı avukatların mesleki faaliyetlerine ilişkin tahsil etmiş olduğu avukatlık ücretleri, danışmanlık ücretleri, karşı vekâlet ücretleri ve masraf tahsilatları, müvekkillerinden almış oldukları gider karşılıkları gibi tahsilatların vergilendirilmesi ile ilgili yasal düzenlemeler ve vergi mevzuatı ışığında derlemiş olduğum örneklerle aşağıda yaptığım çalışmayı istifadenize sunmak istedim.

Örnek Olay-1

Serbest meslek erbabı avukat bay A, müvekkili ABC Tekstil A.Ş. ile hukuki danışmanlık sözleşmesi imzalamış olup, Türkiye Barolar Birliğinin tarifesine dayalı olarak aylık 8.300,00 TL ücrette anlaşmaya varmışlardır. Avukat bay A, her ay düzenli olarak serbest meslek makbuzlarını firmaya iletecektir.

Türkiye Barolar Birliğinin yayınladığı tarifedeki ücret, 8.300,00 TL KDV dahil ücret olup, serbest meslek erbabı avukat bay A’nın düzenleyeceği serbest meslek makbuzu aşağıdaki gibi olacaktır.

…./2022 Dönemi Hukuki Danışmanlık Ücreti

ABC Tekstil A.Ş. avukatına 6.893,22 TL ödeme yapıp, 1.406,78 TL stopaj kesintisini muhtasar beyannamesi ile vergi dairesine beyan edip ödeyecektir.

Örnek Olay-2

Serbest meslek erbabı avukat bay A, müvekkil şirketi olan XYZ LTD.ŞTİ. ‘den 5.000,00 TL icra takip masrafı talep etmiştir. Müvekkil firma 5.000,00 TL takip masrafını avukatın banka hesabına göndermiştir. Açılan icra dosyası neticesinde sarf edilen harç ve diğer masraflar 3.500,00 TL dir. Kalan 1.500,00 TL yi müvekkil firmaya iade etmemiştir.

Avukat bay A, 3.500,00 TL lik sarf edilen masraflara ilişkin masraf makbuzlarını müvekkil firmaya masraf bildirim formu ile bildirecek ve iade etmediği 1.500,00 TL ye ilişkin serbest meslek makbuzu düzenleyecektir. Alınan 5.000,00 TL tamamen bu hususlara harcanmak üzere tahsil edilse idi, serbest meslek kazancının konusunu oluşturmayacak idi.

(193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu Madde 67; Müşteri veya müvekkilinden, serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmak üzere para ve ayın şeklinde alınan gider karşılıkları kazanca ilave edilir. Vergi, resim, harç, keşif, bilirkişilik ve ekspertiz gibi hususlara harcanmak üzere müşteri veya müvekkilden alınan ve tamamen bu hususlara sarf edilen para ve ayınlar kazanç sayılmaz. )

Müvekkiline 1.500,00 TL karşılığı olarak düzenlenecek serbest meslek makbuzu aşağıdaki gibi olacaktır.

Brüt Ücret	1.530,61
%20 Stopaj	306,12
%18 Hesaplanan KDV	275,51
Net Tahsil Edilen	1.500,00

Masraf Karşılığı Olarak Düzenlenmiştir.

Örnek Olay-3

Serbest meslek erbabı avukat bayan (B), müvekkili bayan (B) den boşanma davasına ilişkin olarak KDV DAHİL 5.900,00 TL vekalet ücretini tahsil etmiştir. Bayan (B)’nin vergi mükellefiyeti bulunmamaktadır.

(193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu Vergi Tevkifatı başlıklı Madde 94 ; Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zırai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.)

Müvekkil bayan (B) gelir vergisi kanunu 94.madde de sayılan kişi ve kurumlar arasında bulunmadığından vergi tevkifatı yapılmayacaktır. Düzenlenecek serbest meslek makbuzu aşağıdaki gibi olacaktır.

Brüt Ücret	5.000,00
%20 Stopaj	0,00
%18 Hesaplanan KDV	900,00
Net Tahsil Edilen	5.900,00

Boşanma Davasına İlişkin Alınan Avukatlık Ücreti

Örnek Olay-4

Serbest meslek erbabı olan avukat bay (C) , ceza muhakemesi kanunu hükümlerince, CMK hizmeti vermiş olup, cumhuriyet başsavcılığından 15.000,00 TL hakedişi söz konusu olup, serbest meslek makbuzu karşılığında ücretini tahsil edecektir.

Savcılığa düzenlenecek serbest meslek makbuzu;

Brüt Ücret	12.711,86
%20 Stopaj	2.542,37
%18 Hesaplanan KDV	2.288,14
KDV Tevkifatı ( 5/10)	1.144,07
Tahsil Edilen KDV	1.144,07
Net Tahsil Edilen	11.313,56

3065 Sayılı KDV kanunu kapsamındaki KDV Genel Uygulama Tebliğinin (I/C-2.1.3.2.13) bölümü uyarınca KDV Dahil işlem bedeli 2.000,00 TL yi aştığından 5/10 oranında KDV TEVKİFATI uygulanmıştır.

(16 Şubat 2021 tarihli ve 31397 sayılı Resmi Gazete’de KDV tevkifat uygulamasına ilişkin “35 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” )

Örnek Olay-5

Serbest meslek erbabı avukat bayan (F), müvekkil firmasının alacağına ilişkin borçlu şirket olan AB LTD.ŞTİ.’ne icra takibi başlatmıştır. Başlatılan icra takibi neticesinde, dosya hesabı aşağıdaki şekildedir.

Asıl Alacak                             : 20.000,00

Faiz                                         : 1.000,00

Masraflar                                : 1.500,00

İhtiyati Haciz Vekil Ücreti        : 2.400,00

İcra Karşı Vekalet Ücreti         : 3.600,00

Toplam                                     : 28.500,00 TL

Borçlu firma dosya borcunu avukat bayan (F) nin hesabına vekalet ücretinden tevkifat yaparak göndermiştir. Avukat bayan (F)’de müvekkiline dosya ödemesini gerçekleştirmiştir.

Düzenlenecek serbest meslek makbuzu;

Vekalet Ücretleri	6.000,00
İht.Haciz Vekil Ücreti	2.400,00
İcra Karşı Vekil Ücreti	3.600,00
Brüt Ücret	5.084,75	( 6.000,00 / 1,18 )
%20 Stopaj	1.016,95
%18 Hesaplanan KDV	915,25
Net Tahsil Edilen	4.983,05

…. İcra Müd… 2022/…. Sayılı dosyasına ilişkin iht.haciz vekil ücreti ve icra karşı vekalet ücretine ilişkin

Notlar

1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 164 ile 166’ncı maddelerinde, avukatlık ücreti tanımlanmakta ve kaynakları itibariyle, sözleşmeye bağlı olarak iş sahibinden sağlanan vekalet ücreti ile dava sonunda kararla tarifeye dayanılarak karşı tarafa yüklenen vekalet ücreti olmak üzere iki ayrı vekalet ücreti tanımlanmaktadır. Avukatlık Kanunu’nun 4667 sayılı Kanunla1 değişik 164’üncü maddesinin son fıkrasında, “... Dava sonunda, kararla tarifeye dayanılarak karşı tarafa yüklenecek vekâlet ücreti avukata aittir. Bu ücret, iş sahibinin borcu nedeniyle takas ve mahsup edilemez, haczedilemez.” denilmiştir. Aynı Kanunun 168’inci maddesi­nin 3’üncü fıkrasında, “Avukatlık ücretinin takdirinde, hukuki yardımın tamamlandığı veya dava sonunda hüküm verildiği tarihte yürürlükte olan ta­rife esas alınır.”,

Ayrıca; “9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu ile 19/3/1969 tarihli ve 1136 sayılı Avukatlık Kanunu uyarınca karşı tarafa yükletilen vekâlet ücretini (icra ve iflas müdürlüklerine yatırılanlar dâhil) ödeyenler tarafından gelir vergisi tevkifatı yapılır.

27/5/2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 311 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile karşı taraf vekâlet ücretinin vergilendirilmesi, tevkifat uygulaması ve belge düzeni konusunda detaylı açıklamalara yer verilmiştir.

7194 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeyle, mahkemelerce veya icra ve iflas müdürlüklerince karşı tarafa yükletilen, avukatlara ait olan ve serbest meslek kazancına dâhil edilmesi gereken vekâlet ücretleri üzerinden, kimlerin tevkifat yapmakla yükümlü olduğu hususuna açıklık kazandırılmıştır. Buna göre, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında sayılanlar tarafından 2004 sayılı Kanun ile 1136 sayılı Kanun uyarınca karşı tarafa yükletilen vekalet ücretinin;

a) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından doğrudan avukata ödendiği durumlarda, borçlu (davayı kaybeden) tarafından, 

b) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından avukata ödenmek üzere icra ve iflas müdürlüklerine yatırıldığı durumlarda, borçlu (davayı kaybeden) tarafından,

c) Borçlu (davayı kaybeden) tarafından alacaklı (davayı kazanan) tarafa ödendiği durumlarda, alacaklı (davayı kazanan) tarafından avukata ödeme yapılması esnasında,

gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 1’inci maddesine göre serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler katma değer vergisine tabi bulunmaktadır. Aynı Kanun’un 20/1’inci maddesinde “Teslim ve hizmet işlemlerinde matrahın, bu işlemlerin karşı­lığını teşkil eden bedel olduğu”, 27/5’inci maddesinde ise, serbest mes­lek faaliyetleri için ilgili meslek teşekküllerince tespit edilmiş bir tarife varsa, hizmetin bedelinin, bu tarifede gösterilen ücretten düşük ola­mayacağı hüküm altına alınmıştır. Konuya ilişkin olarak 15 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği’nin10 “Avukatlık Ücretleri” başlıklı “J” bölümünde; “Mahkemelerce hükmolunan avukatlık ücretlerinin dava­yı kazananlara ödenmesi katma değer vergisinin konusuna girmemektedir. Ancak bu paralardan sözleşmeleri gereği ücret karşılığı çalışanlar dışında ka­lan avukatlara intikal eden kısım serbest meslek kazancı kapsamında vergiye tabi olacaktır. Avukatlar aldıkları bu para için davayı kazanana serbest mes­lek makbuzu düzenleyecekler, makbuzda alınan tutar üzerinden katma değer vergisini hesaplayıp ayrıca göstereceklerdir.” açıklamasına yer verilmiştir.

Bu itibarla, avukatlara yapılan vekâlet ücreti ödemeleri serbest meslek faaliyeti kapsamında olup, düzenlenecek serbest meslek makbuzunda ayrıca katma değer vergisi hesaplanması gerekmektedir.

Mahkeme kararında “KDV hariç” şeklinde bir ifadenin yer almaması halinde, vekalet ücretinin KDV dahil olduğu kabul edilecek ve iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan KDV, düzenlenen serbest meslek makbuzunda gösterilecektir.

Örnek Olay-6

Serbest meslek erbabı avukat bay (C) , mahkeme veznesine yatırılmak üzere 1.000,00 TL bilirkişi ücreti ve 3.500,00 TL yediemin ücreti talep etmiş ve banka kanalıyla tahsil etmiştir. Müvekkil firma tarafından gönderilen 1.000,00 TL ve 3.500,00 TL ye ilişkin serbest meslek makbuzu düzenlenmeyecek, avukat tarafından bu harcamaya ait gider makbuzu ve yediemin deposu tarafından düzenlenen faturanın müvekkil firmaya iletilmesi yeterli olacaktır.

(193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu Madde 67; Müşteri veya müvekkilinden, serbest meslek faaliyeti ile ilgili olmak üzere para ve ayın şeklinde alınan gider karşılıkları kazanca ilave edilir. Vergi, resim, harç, keşif, bilirkişilik ve ekspertiz gibi hususlara harcanmak üzere müşteri veya müvekkilden alınan ve tamamen bu hususlara sarf edilen para ve ayınlar kazanç sayılmaz. )

Örnek Olay-7

Serbest meslek erbabı avukat bayan (G), müvekkili gerçek kişi bay(D) den; ortaklığın giderilmesi davasına ilişkin peşin olarak 5.000,00 TL avukatlık ücreti tahsil etmiştir.

Düzenlenecek serbest meslek makbuzu;

Brüt Ücret	4.237,29
%20 Stopaj	0,00
%18 Hesaplanan KDV	762,71
Net Tahsil Edilen	5.000,00

Ortaklığın giderilmesi davasına ilişkin tahsil edilen avukatlık ücreti

Müvekkil bay (D) gelir vergisi kanunu 94.madde de sayılan kişi ve kurumlar arasında bulunmadığından vergi tevkifatı yapılmayacaktır.

Örnek Olay-8

Serbest meslek erbabı avukat bay (A), müvekkil şirketinin kazalı aracına ilişkin sigorta tahkim komisyona başvurarak sigorta şirketi XYZ SİGORTA A.Ş. ye değer kaybı davası açmıştır. Sigorta tahkim komisyonundan çıkan karar gereği 5.100,00 TL ilam vekalet ücretine hükmedilmiştir. Ayrıca bu ilama dayalı olarak sigorta şirketine icra takibi başlatılmıştır. İcra takibi neticesinde ortaya çıkan icra karşı vekalet ücreti de 1.000,00 TL dir.

Sigorta şirketi avukata tüm dosya ödemelerini gerçekleştirmiş olup, avukat bay (A) nın düzenleyeceği serbest meslek makbuzu aşağıdaki gibi olacaktır.

MAHKEME İLAMI 5.100 TL			İCRA VEKALET ÜCRETİ 1.000 TL
Brüt Ücret	4.322,03		Brüt Ücret	847,46
%20 Stopaj	864,41		%20 Stopaj	169,49
%18 Hesaplanan KDV	777,97		%18 Hesaplanan KDV	152,54
Hesaplanan KDV Tevkifatı (5/10)	388,98
			Net Tahsil Edilen	830,51
Net Tahsil Edilen	3.846,61

Sigorta Tahkim Komisyonu…. Karar ve Esas sayılı dosya ve ….. Sayılı İcra Müd. Dosyasına ilişkin vekalet ücretleri

3065 Sayılı KDV kanunu kapsamındaki KDV Genel Uygulama Tebliğinin (I/C-2.1.3.2.13) bölümü uyarınca 5/10 oranında KDV TEVKİFATI uygulanmıştır.

1.000 TL lik vekalet ücreti KDV Genel Uygulama tebliğinde belirtilen 2.000 TL sınırını aşmadığından KDV tevkifatı uygulanmamıştır.

(16 Şubat 2021 tarihli ve 31397 sayılı Resmi Gazete’de KDV tevkifat uygulamasına ilişkin “35 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” )

Kaynaklar

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu

3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu

35 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ

311 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği

02.11.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.