Gürkan Vatansever
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
muhasebe@gurkanvatansever.com

Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası ve Bağkur Prim Teşviki Uygulaması

1. Giriş

Değerli okurlar;

İstihdam verilerini küresel çapta ele aldığımızda, genç nüfusun işsizlik oranları hızla yükselmekte olup ciddi bir sorun haline gelmiştir. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler bu istihdam sorununu, devlet destekleri, vergisel teşvikler, girişimcilik programları ve bir takım eğitim prosedürleri hazırlayarak çözmeye çalışmaktadır.

İstatistiklere göre Türkiye Nüfusunun %15,5’ini genç nüfus oluşturmaktadır. Genç nüfusun ekonomiye kazandırılması, üretken alanlarda faaliyet göstermesi, ekonomik kalkınmanın en önemli gücü olan üretim etkinliğinin artırılması ve ülkemizin önemli sorunlarından biri olan işsizlik sorununa çözüm üretmek ve istihdamı artırmak amacıyla 2016 yılında teşvik uygulaması başlatılmıştı.

Bilindiği üzere; Genç Girişimcilerde Kazanç İstisnası 10/02/2016 Tarihli ve 29620 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 29/01/2016 Tarihli ve 6663 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yürürlüğe girmiştir.

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunun Mükerrer 20 nci maddesi başlığı ile birlikte;

Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis olunan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişilerin, faaliyete başladıkları takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemi boyunca elde ettikleri bu kazançlarının 75.000 Türk lirasına kadar olan kısmı, aşağıdaki şartlarla gelir vergisinden müstesnadır.   

1. İşe başlamanın kanuni süresi içinde bildirilmiş olması,

2. Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi (Çırak, kalfa veya yardımcı işçi çalıştırmak ya da seyahat, hastalık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak işinde bilfiil çalışmamak bu şartı bozmaz.),

3. Faaliyetin adi ortaklık veya şahıs şirketi bünyesinde yapılması hâlinde tüm ortakların işe başlama tarihi itibarıyla bu maddedeki şartları taşıması,

4. Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hâli hariç olmak üzere, faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin ya da mesleki faaliyetin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımlarından devralınmamış olması,

5. Mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması.

İstisna kapsamındaki faaliyetlerden kazanç elde edilmemesi veya istisna haddinin altında kazanç elde edilmesi hâllerinde dahi yıllık beyanname verilir.

Bu istisnanın, bu Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur.

Maddelerine yer verilmiştir.

2. Genç Girişimci Kazanç İstisnasından Kimler Yararlanabilir?

05 Mayıs 2016 Tarihli ve 29703 Sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan; 292 Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği uyarınca;

Genç Girişimci Kazanç İstisnasından; adlarına ilk defa, Ticari, zirai ve serbest meslek faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefiyeti tesis edilmiş, mükellefiyet başlangıç tarihi itibariyle 18 yaşını doldurmuş, 29 yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişiler yararlanabilir. Bu istisnadan yararlanmak için aşağıda belirtilen şartları taşımaları zorunludur.

a) İşe başlamanın kanuni süresi içinde bildirilmesi.

1) Mükelleflerin söz konusu istisnadan faydalanabilmeleri için işe başlamayı kanuni süresi içerisinde bildirmeleri gerekmektedir. İşe başlamanın kanuni süresi içerisinde bildirilip bildirilmediği hususu, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri çerçevesinde tespit edilir.

2) İşe başlama bildiriminin Vergi Usul Kanununda yer alan süre içerisinde yapılmaması durumunda, söz konusu istisna hükmünden yararlanılamaz.

b) Mükellefin kendi işinde bilfiil çalışması ya da işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi.

1) İstisnadan yararlanılabilmesi için mükellefin kendi işinde bilfiil çalışması veya kendi işinde bilfiil çalışmadığı durumlarda ise işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi gerekmektedir.

2) Bir şahsın kendi işinde bilfiil çalışması, işinde ve bu işin gerektirdiği konularda fikri ve bedeni bir mesai sarf etmesidir.

3) İşte bilfiil çalışılmasa dahi iş sahibi tarafından işin sevk ve idaresinin kendi elinde tutulması, işin yürütülmesiyle ilgili kararların alınması, planlanması veya denetiminin yapılması gibi durumlarda da istisna şartı ihlal edilmiş olmaz.

4) Kendi işinde bilfiil çalışılması veya işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi şartını sağlayan mükelleflerin, faaliyetin yürütülebilmesi için çırak, kalfa veya yardımcı işçi çalıştırması istisna şartını bozmaz.

5) Seyahat, hastalık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici sürelerde fiilen işin başında bulunulmaması halinde de söz konusu şart ihlal edilmiş olmaz.

3. Genç Girişimci BağKur Prim Teşviki ve Uygulaması

Gelir vergisi istisnasının yanı sıra; Genç girişimcilere aynı zamanda Bağ-Kur prim teşviki sağlanmakta olup, 18/05/2018 Tarihli ve 30425 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7143 Sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 22.Maddesin’de;

31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 20 nci maddesi kapsamında genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla 18 yaşını doldurmuş ve 29 yaşını doldurmamış olanlardan, bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında 1/6/2018 tarihinden itibaren ilk defa sigortalı sayılan gerçek kişilerin primleri, 1 yıl süreyle 82 nci madde uyarınca belirlenen prime esas kazanç alt sınır üzerinden Hazinece karşılanır. Adi ortaklıklar ve şahıs şirket ortaklıklarında sadece bir ortak bu fıkra hükmünden yararlandırılır.” hükmü yer almaktadır.

Mükellefiyet başlangıç tarihi itibariyle 1 yıl süre ile prime esas kazanç alt sınır üzerinden Bağ-Kur primleri hazine tarafından karşılanmaktadır.

Örneğin; 01.01.2022 itibariyle adına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis eden ve genç girişimci kazanç hükümlerinde istisnalardan faydalanma şartlarını taşıyan, İnşaat Mühendisi Bay(A)’ vergi dairesine genel amaçlı dilekçe ile SGK ya ibraz edilmek üzere yazı yazmıştır ve Gelir İdaresi Tarafından Genç Girişimci kazanç istisnası kapsamında olduğuna dair yazıyı temin etmiştir.

Mükellef Bay(A) gelir idaresinden aldığı yazıyı, bağlı bulunduğu SGK müdürlüğüne bir dilekçe ile teslim etmesi gerekmektedir. Mükellef Bay(A) ‘nın 2022 yılında genç girişimci kapsamında yararlanacağı teşvik tutarı aşağıdaki gibidir. 

2022 Yılı Prime Esas Kazanç Alt Sınır Tutarı           : 5.004,00 TL

Bağ-Kur Prim Teşviki                                    : 1.726,38 TL ( 5.004 x %34,50)

4. Teşvikle İlgili Özellik Arz Eden Hususlar

Genç girişimci kazancı istisnası ile ilgili olarak bir takım özellik arz eden durumlar mevcuttur.

a) Faaliyetin ortaklık olarak yürütülmesi.

Adi ortaklık veya şahıs şirketi kurmak suretiyle faaliyette bulunan mükellefler de ayrı ayrı istisnadan yararlanabilir. Bu durumda mükelleflerin istisnadan yararlanabilmeleri için tüm ortakların ayrı ayrı istisna şartlarını taşımaları gerekmektedir. Ortaklardan herhangi birinin istisna şartlarını taşımaması halinde, diğer ortaklar da istisnadan faydalanamaz.

Örnek 1: Bay (A), Bay (B) ve Bay (C), 17/2/2016 tarihinde adi ortaklık şeklinde lokanta işletmeciliği faaliyetine başlamış olup faaliyete başlanıldığı tarihte Bay (A) 27, Bay (B) 29, Bay (C) ise 32 yaşındadır. Buna göre; Bay (C), 29 yaş şartını ihlal ettiğinden ortakların hiçbiri istisnadan faydalanamayacaktır.

b)İşletmenin devralınması.

1) Bir işletmenin veya mesleki faaliyetin devralınması halinde, istisnadan yararlanılabilmesi için işletmenin ya da mesleki faaliyetin devralındığı kişinin eş veya üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan veya kayın hısımlarından olmaması gerekmektedir.

Örnek 2: Bay (D), 20/2/2016 tarihinde babasına ait oto yıkama işletmesini devralmak suretiyle ticari faaliyete başlamıştır. Bay (D)’nin, işi devraldığı babasının 1. derece kan hısımı olması nedeniyle, istisnadan yararlanması mümkün olmayacaktır.

c) Genç Girişimci teşviğinden kimler yararlanamaz

• 01.06.2018 tarihinden önce işe başlayan mükellefler bu teşvikten faydalanamaz.
• Başka bir şirkette ortaklığı bulunan veya daha önce vergi mükellefi olup kapatmış kişilerde bu teşvikten faydalanamazlar.
• Anonim veya Limited Şirket kuruluşlarında bu teşvikten faydalanılamaz.

5. Gelir Vergisi İstisnasının Hesaplanması ve Beyanname Üzerinde Gösterilmesiyle İlgili Örnek

Örnek: Mükellef Bayan (A); 01.06.2021 tarihinde; İnşaat Mühendisi olarak serbest meslek faaliyeti yönünden ve İnşaat Malzemelerinin Ticareti ile iştigal etmek üzere ticari kazanç yönünden ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis ettirmiştir. Vergi dairesi tarafından yapılan tespit ve incelemeler neticesinde Genç Girişimci kapsamında olduğu anlaşılmıştır.

Mükellefin 2021 yılı hesap döneminde; inşaat malzemeleri ticareti faaliyeti kapsamında elde ettiği ticari kazancı 20.000,00 TL, serbest meslek faaliyeti kapsamında elde ettiği kazancı 75.000,00 TL’dir.

Ayrıca yıl içinde kesinti yoluyla ödenen vergileri (stopaj) 15.000,00 TL dir. Mükellef Bayan (A) nın 2021 yılı gelir vergisi beyanı aşağıdaki şekilde olacaktır.

( 2021 yılı gelir vergisi tarifesi dikkate alınarak hesaplama yapılmıştır. 2021 yılı 24.000,00 TL ye kadar olan gelirler %15)

GELİR BİLDİRİMİ
Ticari Kazanç	20.000,00
Serbest Meslek Kazancı	75.000,00
Toplam	95.000,00
İstisna Edilen Kazançlara İlişkin	75.000,00
Bildirim (GVK Muk.Md20)
VERGİ BİLDİRİMİ
Vergiye Tabi Matrah	20.000,00
Hesaplanan Gelir Vergisi	3.000,00
Kesinti Yoluyla Ödenen Vergiler	15.000,00
Mahsup Edilecek Vergiler Toplamı	15.000,00
İadesi Gereken Gelir Vergisi	12.000,00

Görüldüğü üzere; Mükellef Bayan(A) ticari faaliyeti ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde elde etmiş olduğu 95.000,00 TL lik kazancından, 75.000,00’lik kısmı gelir vergisinden istisna edilmiştir. İstisnası sonrası kalan tutar üzerinden vergi matrahına ulaşılmıştır.

75.000,00 Liralık istisna; Gelir Vergisi beyannamesinin Kazanç Bildirim Detayı menüsündeki; İstisna edilen kazançlara ilişkin bildirim tablosunda gösterilmiştir.

Mükellefin genç girişimci kapsamında olmadığını varsaydığımız durumda,  aynı veriler ile gelir vergisi beyannamesi aşağıdaki gibi olacak idi.

GELİR BİLDİRİMİ
Ticari Kazanç	20.000,00
Serbest Meslek Kazancı	75.000,00
Toplam	95.000,00
VERGİ BİLDİRİMİ
Vergiye Tabi Matrah	95.000,00
Hesaplanan Gelir Vergisi (130.000 TL’nin 53.000 TL’si için 9.400 TL, fazlası için % 27)	20.740,00
Kesinti Yoluyla Ödenen Vergiler	15.000,00
Mahsup Edilecek Vergiler Toplamı	15.000,00
Ödenmesi Gereken Gelir Vergisi	5.740,00

Görüldüğü üzere; genç girişimci kapsamında olmadığını varsaydığımız durumda, beyan edilen gelir tutarı; gelir vergisi tarifesinin 3. Dilimine (2021 yılı için 130.000 TL’nin 53.000 TL’si için 9.400 TL, fazlası için % 27 )  denk geldiğinden dolayı, 5.740,00 TL gelir vergisi ödemesi doğacaktı.

6. Sonuç

Kendi işini yapmak isteyen, gerek üretim ve ticaret alanlarında gerekse serbest meslek faaliyetleri çerçevesinde, genç girişimci olarak kanunun öngördüğü gerekli şartları taşıyan mükelleflerin bu teşvikten faydalanmaları önemli avantajlar sağlamaktadır. Lakin hızla artan enflasyon oranları neticesinde; gelir vergisi istisnası olan 75.000,00 TL nin yeniden değerleme yapılarak artırılması gerektiği kanaatindeyim.

Faydalı olması dileğiyle

Saygılarımla,

KAYNAKLAR

193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu

292 Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği

7143 Sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun

2018/28 Sayılı SGK Genelgesi

15.02.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.