Güray Öğredik
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
MAZARS/DENGE
Vergi Departmanı, Kıdemli Müdür
gogredik@mazarsdenge.com.tr

5084 Sayılı Kanun Kapsamında Teşvikli İllerdeki İşyerlerinde Çalışan Ücretlilerin Asgari Geçim İndirimi Karşısındaki Durumu Netleşmiş ve Bu İşyerlerine Ait Muhtasar Beyanların Nasıl Yapılacağı Açıklanmıştır

Resmi Gazete’de yayımlanmak üzere Başbakanlığa gönderilen 267 seri no.lı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde; 5766 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunda ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununda  yapılan değişikliklere ilişkin  açıklamalara yer verilmiştir.  

Genel tebliğde yer verilen konu başlıkları aşağıdaki gibidir:  

1- Kapı kapı dolaşmak suretiyle hurda toplayanların vergi muafiyeti  

2- Uçuş tazminatlarının vergilendirilmesinde istisna uygulanması  

3- Sporcularına yapılan ücret ve ücret sayılan ödemelerin vergilendirilmesi  

4- 5084 sayılı kanun kapsamında gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanan işverenlerce istihdam edilen ücretlilerin asgari geçim indirimi karşısındaki durumu  

5- 5706 sayılı kanun kapsamında indirilecek bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamaları

Bu konulardan özellikle, 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kapsamında gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanan işverenlerce istihdam edilen ücretlilerde asgari geçim indirimi uygulaması hakkında aşağıdaki bazı açıklamalar yapılmaktadır.  

- 5084 sayılı kanun kapsamında gelir vergisi stopaj teşvikinden yararlanan işyerlerinde çalışan ücretliler hakkında asgari geçim indirimi uygulaması: 

5766 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununa eklenen geçici 73 üncü maddede; 

“GEÇİCİ MADDE 73 - (1) 29/1/2004 tarihli ve 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 3 üncü maddesi kapsamında gelir vergisi stopajı teşviki uygulanan ücretlerin vergilendirilmesinde, öncelikle Kanunun 32 nci maddesinde yer alan asgari geçim indirimi dikkate alınır.  

(2) Bu madde hükümlerinin uygulanmasına ilişkin esas ve usulleri belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.” 

hükmüne yer verilmiştir. 

5084 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi kapsamında istihdam edilen ücretlilerle ilgili asgari geçim indirimi,  265 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen usul ve esaslara göre hesaplanacaktır. 

Asgari geçim indirimi tutarı, yapılan düzenleme uyarınca ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinden öncelikle mahsup edilecektir. Asgari geçim indirimi mahsubu yapıldıktan sonra kalan gelir vergisi tutarı işveren tarafından terkin edilecek tutar olacaktır. 

Ancak, terkin edilecek tutar, 5084 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisi tutarından fazla olamayacağından  asgari ücret üzerinden hesaplanan tutardan asgari geçim indiriminin mahsup edilmesi sonucu kalan tutar terkine konu edilecektir. 

Öte yandan, Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Genel Tebliğleri ekinde yer alan bildirim yerine  bu Tebliğin yayım tarihinden itibaren Tebliğ ekinde yer alan “Gelir Vergisi Stopajı Teşvikine İlişkin Bildirim” doldurulacaktır. İlgili tebliğlerin ekinde yer alan “Gelir Vergisi Stopajı Teşviki Kapsamında İstihdam Edilen Ücretlilere İlişkin Bilgiler” tablosu ise doldurulmaya devam edilecektir. 

- Ocak, Şubat, Mart ve Nisan 2008 dönemlerine ilişkin uygulama: 

Gelir Vergisi Kanununa eklenen geçici 73 üncü madde hükmü 01/01/2008 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir. Anılan maddede yer alan yetkiye istinaden Ocak ila Nisan 2008 dönemleri aşağıdaki şekilde düzeltilecektir. 

Asgari geçim indirimi uygulamasının yürürlüğe girdiği 01/01/2008 tarihinden GVK geçici 73 üncü maddenin yürürlüğe girdiği (Geçici 73’üncü madde, 06.06.2008 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış olup 01.01.2008’den geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir) tarihe kadar geçen sürede 5084 sayılı Kanun kapsamındaki yerlerde uygulanan asgari geçim indirimi işlemleri, bu Tebliğde yapılan açıklamalar dikkate alınarak düzeltilecektir.  

Mükelleflerin yapacakları düzeltme işlemi, 5084 sayılı Kanun kapsamında terkine konu edilen tutarların terkin kapsamından çıkartılarak asgari geçim indirimi mahsubuna dönüştürülmesi suretiyle hak sahibi ücretlilere ödenmesini gerektirmektedir. Dolayısıyla söz konusu düzeltme işlemi, ilgili dönemlerin tahakkuk tutarlarını etkilemeyeceğinden bu dönemlere ilişkin düzeltme beyannamesi verilmesine gerek bulunmamaktadır. 

Buna göre, işverenler tarafından 01/01/2008 tarihinden itibaren işçilere ait asgari geçim indirimi tutarı; ödenmesi gereken asgari geçim indirimi tutarı, ödenen tutar ve ödenecek fark tutar olarak tespit edilerek fark tutarların hak sahiplerine ödendiğine ilişkin ilgililerin imzasını taşıyan bir bordro düzenlenecektir. Aylık dönemler itibarıyla düzenlenecek bordronun istenildiğinde ibraz edilmek üzere “Asgari geçim indirimi bordrosu” ekinde saklanması gerekir.  

Geçmiş döneme ilişkin asgari geçim indirimi tutarları, ilgili aydaki ücrete ilave olarak bir defada hak sahiplerine ödenebileceği gibi 31/12/2008  tarihine kadar eşit tutarlar halinde ödenmesi de mümkün bulunmaktadır. 

Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, çalışanlara ilişkin eksik ödenmiş olan asgari geçim indirimi tutarlarını belirtilen süreler içinde çalışanlara yansıtmayan işverenler hakkında, 265 Seri Numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğinin “10.2. Ödenmesi Gereken Gelir Vergisinin Eksik Hesaplanması Halinde Uygulanacak Cezai Müeyyideler” başlıklı bölümünde yer alan hükümler uyarınca işlem yapılacaktır. 

Örnek - 1: Nevşehir ili Organize Sanayi Bölgesinde (OSB) 11 kişi istihdam eden Kurumlar Vergisi mükellefi (A) Ltd. Şti.'nin Ocak 2008 döneminde çalışanlarından tevkif ettiği gelir vergisi tutarı 953 YTL'dir. 11 işçi için Asgari Geçim İndirimi Bordrosunda hesaplanan asgari geçim indirimi ise 663,93 YTL'dir. 

Buna göre, (A) Ltd. Şti.'nin 11 işçi için yararlanacağı terkin tutarı şöyle hesaplanacaktır: 

- Ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisi	953      YTL
- Asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisi      (11 x 77,57=)	853,27 YTL
- Hesaplanan asgari geçim indirimi (*)	663,93 YTL
- 5084 sayılı Kanun kapsamında terkin edilebilecek  tutar           (853,27-663,93=)	189,34 YTL
-Vergi dairesine ödenecek tutar       [953-(663,93+189,34)=]	99,73 YTL

 

(*) 265 seri no.lı GVK Genel Tebliğine göre hesaplana n tutar. (Asgari geçim indirimi bordrosunda yer alan tutar)  

Örnekte, ücretlilerin yararlanabileceği asgari geçim indirimi tutarları toplamı, asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmiştir. Asgari ücret üzerinden tevkif edilen vergi tutarından; asgari geçim indirimi tutarının mahsubu sonucu kalan tutar, asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinin organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamından, diğer yerlerdeki iş yerleri için ise yüzde sekseninden fazla olmamak kaydıyla 5084 sayılı Kanun uyarınca terkin edilecektir.  

Gerçek ücretler üzerinden tevkif edilen vergi tutarından, asgari geçim indirimi  ile 5084 sayılı Kanun uyarınca terkin edilecek tutarın toplamı arasındaki fark vergi dairesine ödenecektir. 

Örnek - 2: Mardin ilinde organize sanayi bölgesi dışında faaliyet gösteren (B) A.Ş. 30 işçi istihdam etmektedir. Ocak 2008 döneminde çalışanlarından tevkif ettiği Gelir Vergisi tutarı 3.000 YTL'dir. 30 işçi için Asgari Geçim İndirimi Bordrosunda hesaplanan asgari geçim indirimi ise 1.900 YTL'dir. 

Buna göre, (B) A.Ş.'nin 30 işçi için yararlanacağı terkin tutarı şöyle hesaplanacaktır. 

- Ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisi	3.000      YTL
- Asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisi     (30 x 77,57=)	2.327,10 YTL
- Hesaplanan asgari geçim indirimi (**)	1.900       YTL
- 5084 sayılı Kanun kapsamında terkin edilebilecek tutar      (2.327,10-1.900=) (***)	427,1   YTL
- Vergi dairesine ödenecek tutar      [3.000-(1.900+427,1)=]	672,90 YTL

 

(**) 265 seri no.lı GVK Genel Tebliği göre hesaplanan tutar.

(***)4 seri numaralı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki Genel Tebliğine göre hesaplanan tutar, (5084 sayılı Kanun uyarınca terkin edilecek tutar, işçi sayısı ile asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken gelir vergisinin çarpımı sonucu bulunacak değer üzerinden organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamı, diğer yerlerdeki iş yerleri için yüzde seksenidir.) 

Örnekte, ücretlilerin yararlanabileceği asgari geçim indirimi tutarları toplamı, asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilmiştir. Asgari ücret üzerinden tevkif edilen vergi tutarından; asgari geçim indirimi tutarının mahsubu sonucu kalan tutar, asgari ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisinin organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu iş yerleri için tamamından, diğer yerlerdeki iş yerleri için ise yüzde sekseninden fazla olmamak kaydıyla 5084 sayılı Kanun uyarınca terkin edilecektir.  

Gerçek ücretler üzerinden tevkif edilen vergi tutarından (3.000 YTL); asgari geçim indirimi (1.900 YTL)  ile 5084 sayılı Kanun uyarınca terkin edilecek tutarın (427,10 YTL) toplamı arasındaki fark olan  672,90 YTL vergi dairesine ödenecek tutardır. 

- Muhasebe kayıtları açısından yapılması gerekenler:  

Konuyu örnekler üzerinden açıklayacak olursak; Örnek-1’de Ocak 2008 ayına ait asgari geçim indirimi tutarı olarak gösterilen 663,93 YTL zamanında 5084 sayılı kanun kapsamında terkin edilen bir tutardı. İşletme, ücret bordrosunun muhasebe kaydında ücret üzerinden hesaplanan gelir vergisi olan 953,00 YTL’nı brüt ücret içinde gider yazmıştı, daha sonra muhtasar beyanında 953,00 YTL’den terkin edilecek tutar olarak gösterdiği 853,27 YTL’yi 360 hesaba borç gelir hesabına alacak kaydetmişti.  

Bu defa, terkin ettiği ve muhasebe kayıtlarında gelir yazdığı bu tutardan 663,93 YTL’yi personele asgari geçim indirimi olarak ödemesi gerekmektedir. Bu durumda ödeme yapılacak banka hesabının alacağı karşılığı gelir hesabına borç kayıt yapılacak ya da bir gider veya maliyet hesabına borç kayıt yapılacaktır.  

Ocak, Şubat, Mart ve Nisan 2008 ayları için yukarıda açıklanan şekilde (gerekli tablolar tanzim edilmesi ve personele ödeme yapılması şeklinde) düzeltme işlemleri yapılmalı, 23 Haziran 2008 tarihine kadar verilecek olan Mayıs 2008 dönemine ait muhtasar beyannamesinde ise yeni esaslara göre öncelik asgari geçim indirimine verilerek gerekli beyanlar yapılmalıdır.

 

20.06.2008

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.