Güray Öğredik
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
MAZARS/DENGE
Vergi Departmanı, Kıdemli Müdür
gogredik@mazarsdenge.com.tr

01.01.2008'den İtibaren Ücretlerin Vergilendirilmesinde "Asgari Geçim İndirimi" Esası Geçerli Olacaktır

5615 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 2.’nci maddesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mülga 32.’nci maddesi 01/01/2008 tarihinden geçerli olmak üzere başlığıyla birlikte yeniden düzenlenmiştir. Maddenin yeni şekli aşağıdaki gibidir:

“Asgari geçim indirimi

Madde 32- Ücretin gerçek usulde vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi uygulanır.

Asgari geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için % 50’si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10’u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5 diğer çocuklar için % 5’idir. Gelirin kısmi döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarları esas alınır. Asgari geçim indirimi, bu fıkraya göre belirlenen tutar ile 103.’üncü maddedeki gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranın çarpılmasıyla bulunan tutarın, hesaplanan vergiden mahsup edilmesi suretiyle uygulanır. Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz.

İndirimin uygulamasında “çocuk” tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış çocukları, “eş” tabiri ise, aralarında yasal evlilik bağı bulunan kişileri ifade eder.  

İndirim tutarının tespitinde mükellefin, gelirin elde edildiği tarihteki medenî hali ve aile durumu esas alınır. İndirim, yukarıdaki oranlara göre hesaplanan tutarları aşmamak kaydıyla, ücret geliri elde eden aile fertlerinden her biri için ayrı ayrı, çocuklar için eşlerden yalnızca birisinin gelirine uygulanır. Boşananlar için indirim tutarının hesabında, nafakasını sağladıkları çocuk sayısı dikkate alınır.

Bakanlar Kurulu, indirim konusu yapılacak toplam tutarın asgarî ücretin yıllık brüt tutarını aşmaması şartıyla ikinci fıkrada belirtilen asgarî geçim indirimi oranlarını artırmaya veya kanunî oranına kadar indirmeye yetkilidir.

Asgarî geçim indiriminin uygulama dönemleri ve mahsup şekli ile diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.”

265 seri numaralı Gelir Vergisi Kanunu Genel Tebliğ Taslağı’nda, asgari geçim indiriminin hesaplanmasına dair örneklere yer verilmektedir.

Eşinin çalışmadığı ve herhangi bir gelirinin olmadığına dair ücretlinin beyanı (aksi tespit edilmediği sürece) yeterli bulunacaktır. 

Öteden beri çalışan ücretlilerin medeni durumları ve çocuk sayıları hakkında işverenlerinde mevcut bilgiler esas alınacaktır. Ancak, ücretliler bu durumlarında her hangi bir değişiklik olmuş olması halinde (evlenme, boşanma, ölüm, doğum vb.) değişiklikleri işverene bir ay içerisinde "Aile Durumu Bildirimi" (EK:1) ile bildirmek zorundadır. Asgari geçim indirimi oranını etkileyen medeni durumu veya çocuk sayısında meydana gelen değişiklikler,  değişikliğin işverene bildirildiği tarih itibariyle uygulanacaktır. 

Taslak tebliğin (2) numaralı eki olan “Asgari Geçim İndirimine Ait Bordro”, her yıl için ayrı olmak üzere işverenlerce hazırlanacaktır.  

Aynı zamanda birden fazla işverenden ücret alınması halinde, asgari geçim indirimi uygulaması, en yüksek ücretin elde edildiği işveren tarafından gerçekleştirilecektir. Ücretlinin aynı anda birden fazla işverenden dolayı asgari geçim indiriminde faydalandığının tespiti halinde oluşan vergi ziyaı, ücretliden cezalı olarak tahsil edilecektir. 

Muhtasar Beyanname Veren İşverenlerce Yapılacak İşlemler:  

İşverenler, kendilerinde mevcut medeni durum ve çocuk sayısı ile ilgili bilgiler doğrultusunda yukarıda açıklanan esaslar çerçevesinde, her yıl Ocak ayı itibariyle örneği ekli "Asgari Geçim İndirimine Ait Bordro"yu (Ek:2) düzenleyeceklerdir. Her bir ücretlinin yararlanacağı asgari geçim indirimi ayrı ayrı hesaplanarak bordroda gösterilecektir. Yıl içerisinde meydana gelen

değişiklikler için ayrı bir bordro düzenlenecektir. Bordro işveren nezdinde muhafaza edilecek olup, istendiği takdirde yetkililere ibraz edilecektir. 

İşverenler, Ocak ayında düzenleyecekleri asgari geçim indirimine ait bordroda her aya ilişkin ücretliler için hesaplayacakları asgari geçim indirimi tutarını göstereceklerdir. Mevcut bilgilere göre hesaplanan yıllık asgari geçim indirimi tutarının her aya isabet eden kısmı ücret üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilecek ve ücretlilere ücretiyle birlikte peşin olarak ödenecek, ödenen bu tutar da ilgili ayın muhtasar beyannamesinde ödenecek gelir vergisinden mahsup edilecektir. Mahsup edilecek tutar, ücret ödemesinin yapıldığı dönemde, ücret bordrosunda açılan "Asgari Geçim İndirimi" satırında gösterilecek, net tutara yansıtılacaktır. Hesaplanan asgari geçim indirimine ilişkin tutarlar işveren tarafından ilgili aya ilişkin verilecek muhtasar beyannamede tevkif suretiyle kesilen vergiler toplamından mahsup edilecek kalan tevkifat tutarı ödenecektir. 

Mahsup edilecek asgari geçim indirimi, ücretlinin o aydaki ücretinden kesilen gelir vergisinden fazla olamayacaktır. Aşması halinde ise aşan kısım için asgari geçim indirimi uygulaması yapılmayacaktır. 

Muhtasar beyannamede asgari geçim indirimi tutarının mahsup edilebilmesi için söz konusu tutarın mutlak suretle ücretlilere ödenmiş olması gerekmektedir. Ücretlilere ödenmeyen tutarların mahsup edilmesi halinde bu tutar işverenlerce muhtasar beyanname üzerinden eksik beyan edilmiş ve ödenmemiş gelir vergisi olarak addolunacaktır. 

Üç aylık dönemlerde muhtasar beyanname veren işverenler, Ocak ayından itibaren asgari geçim indirimi tutarını her ay ücret ödemesi sırasında ücretliye peşin olarak ödeyeceklerdir. Asgari geçim indirimi tutarları, Ocak-Şubat-Mart aylarına ilişkin Nisan ayında verilecek muhtasar beyannamede mahsup konusu yapılacaktır. Muhtasar beyannamede tevkif yoluyla kesilen vergiler toplamı üzerinden asgari geçim indirimi tutarı mahsup edilecektir. 

Asgari geçim indirimi sisteminin 2008 yılı başından geçerli olmak üzere nasıl işleyeceğini 2007 yılı itibariyle geçerli brüt asgari ücret tutarına uyarlayarak hesapladığımızda ücretlinin gelirinde azami 74,59 YTL artış meydana gelmektedir. Aşağıdaki örnekte asgari ücretlinin eşinin çalışmadığı ve 18 yaşından küçük dört çocuğu olduğu varsayılmıştır. 

Asgari Geçim İndirimi Oranı : 

Ücretlinin kendisi için	%50
Çalışmayan eşi için	%10
İlk iki çocuğu için	%15
Sonraki iki çocuğu için	%10

Yukarıdaki tabloya göre, bu asgari ücretli için geçerli olacak asgari geçim indirimi oranı %85’tir.  

Uygulanacak asgari geçim indiriminin asgari ücretlinin bordrosuna uygulanması halinde gelir vergisi matrahı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır. 

Yıllık Brüt Asgari Ücret = 7.020,00 YTL

Asgari Geçim İndirimi Oranı = % 85

Asgari Geçim İndirimi Aylık Tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır:


        [(Asgari Ücret Yıllık Brüt Tutarı x Asgari Geçim İndirim Oranı) x %15*]
------------------------------------------------------------------------------------
                                                  12

Asgari Geçim İndirimi Aylık Tutarı = 74,59 YTL.

74,59 YTL her ay ücretlinin bordroda hesaplanan gelir vergisinden düşülecek ve bu tutar kadar net ücret artışı gerçekleşecektir.
 

	Eski Uygulama	Yeni Uygulama
Brüt Ücret	585,00	585,00
SSK Primi İşçi Hissesi	81,90	81,90
İşsizlik Sig.İşçi Hissesi	5,85	5,85
Gelir Vergisi Matrahı	497,25	497,25
Gelir Vergisi	74,59	74,59
Asgari Geçim İndirimi (-)		74,59 (-)
Damga Vergisi	3,51	3,51
Kesintiler Toplamı	165,85	91,26
Net Ücret	419,15	493,74
SSK Primi İşveren Hissesi	114,08	114,08
İşsizlik Sig. İşveren Hissesi	11,7	11,7
İşçinin İşverene Toplam Maliyeti	710,78	710,78
Net Ücret Artışı		74,59

İşverenleri ile net ücret üzerinden anlaşan ücretlilerin net ücret gelirlerinde bir artış gerçekleşmeyecek, ücret programlarında yapılacak yazılım güncellemesi ile asgari geçim indirimine göre brüt ücret tutarı değişecektir. Bu duruma şu şekilde bir örnek verebiliriz:

Ücretli (A) 2007 yılında aylık 1.000,00 YTL net ücret almaktadır. 2008 yılında net ücret bazında %5 ücret artışı yapılmıştır. Bu durumda net ücret 1.050,00 YTL olacaktır. Ücretli (A) evlidir ancak eşi çalışmaktadır. Çocuğu bulunmamaktadır.

Ücretli (A)’nın asgari geçim indirimi oranı %50 olmaktadır. Bu durumda asgari geçim indirimi tutarı yukarıda açıklanan esaslara ve hesaplama şekline göre aylık 43,87 YTL olmaktadır. (Hesaplamalarda bugün itibariyle geçerli olan asgari ücret (585,00 YTL) esas alınmıştır.)
 

	Eski Uygulama	Yeni Uygulama
Brüt Ücret	1.395,70	1.405,00
SSK Primi İşçi Hissesi	195,40	196,70
İşsizlik Sig.İşçi Hissesi	13,96	14,05
Gelir Vergisi Matrahı	1.186,34	1.194,25
Gelir Vergisi	177,95	179,14
Asgari Geçim İndirimi (-)		43,87 (-)
Damga Vergisi	8,37	8,43
Kesintiler Toplamı	395,68	354,45
Net Ücret	1.000,02	1.050,55
SSK Primi İşveren Hissesi	272,16	273,97
İşsizlik Sig. İşveren Hissesi	27,91	28,10
İşçinin İşverene Toplam Maliyeti	1.695,77	1707,07

Asgari geçim indirimi işlemlerinin muhasebeleştirilmesi ise aşağıdaki şekilde olmalıdır. (Muhasebe kayıtlarında yukarıda verdiğimiz örnekte yer alan tutarlar esas alınacaktır.)

Ücretli (A)’nın yıllık asgari geçim indirimi tutarı 526,50 YTL’dir. Aylık ise 43,87 YTL olmaktadır. Genel Tebliğde yapılan açıklamalara göre, 43,87 YTL her ay hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecek, bu mahsup ücret bordrosunda ayrıca gösterilecek ve ücretliye ödenecektir.

--------------------------------- Ocak ---------------------------------------

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR            526,50.-

            - Mahsup Edilecek Asgari Geç. İnd.

                        335 PERSONELE BORÇLAR                      526,50.-

                                   - Ödenecek Asgari Geç. İnd.

2008 yılı asgari geçim indirimi tahakkuku

---------------------------------- Ocak -----------------------------------------

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ           1.707,07.-

            Brüt ücret 1.405,00.-

            SSK İşv.      273,97.-

            İşz. İşv.          28,10.-

                        335 PERSONELE BORÇLAR                      1.006,68.-

                                   Net Ücret

                        360 ÖDENECEK VERGİLER                           187,57.-

                                   Gelir Vergisi      179,14.-

                                   Damga Vergisi       8,43.-

                        361 ÖDENECEK SOS.GÜV.KEST.                  512,82.-

                                   SSK İşçi +İşv.    470,67.-

                                   İşz. İşçi + İşv.       42,15.-

Ocak ayı ücret bordrosu

------------------------------------------ / ---------------------------------------------

 

 

-------------------------------- Ocak ------------------------------------------------

335 PERSONELE BORÇLAR                      1.050,55.-

            Net Ücret                    1.006,68.-

            Asgari Geç. İnd.                43,87.-

                        102 BANKALAR                                          1.050,55.-

Ücret ödemesi

----------------------------------------- Şubat  ----------------------------------------

360 ÖDENECEK VERGİLER                       187,57.-

            Gelir Vergisi        179,14.-

            Damga Vergisi       43,87.-

                        136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR             43,87.-

                                   Mahsup Edilecek Asg. Geç.İnd.

                        102 BANKALAR                                          143,70.-

Ocak ayı muhtasar ödemesi

----------------------------------------- / ---------------------------------------------

Yukarıda yer verilen kayıt şekli, genel tebliğde yer verilen; asgari geçim indirimi tutarının ücret bordrosunda ayrıca gösterilmesi ve ücretliye mutlak olarak ödenmesi şartlarının muhasebe kayıtları üzerinde gösterilmesi ve ispatlanması açısından uygun bir yöntemdir.

Ancak, asgari geçim indirimi için genel bir tahakkuk kaydı yapılmadan, ücret bordrosu aylık asgari geçim indirimi tutarı mahsup edilmiş olarak ulaşılan net ücret tutarına göre de kayıtlara alınabilir. Bu durumda sadece tek bir kayıt yapılacaktır:

---------------------------------- Ocak -----------------------------------------

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ           1.707,07.-

            Brüt ücret 1.405,00.-

            SSK İşv.      273,97.-

            İşz. İşv.          28,10.-

                        335 PERSONELE BORÇLAR                      1.050,55.-

                                   Net Ücret

                        360 ÖDENECEK VERGİLER                           143,70.-

                                   Gelir Vergisi      135,27.-

                                   Damga Vergisi       8,43.-

                        361 ÖDENECEK SOS.GÜV.KEST.                  512,82.-

                                   SSK İşçi +İşv.    470,67.-

                                   İşz. İşçi + İşv.       42,15.-

Ocak ayı ücret bordrosu

-------------------------------- Ocak ------------------------------------------------

335 PERSONELE BORÇLAR                      1.050,55.-

            Net Ücret                    1.050,55.-

                        102 BANKALAR                                          1.050,55.-

Ücret ödemesi

------------------------------------------ / ---------------------------------------------

Her ne kadar yürürlükten kaldırılan “ücretlilerde vergi indirimi” (vergi iadesi) uygulamasının, KDV tahsilâtları açısından hazineyi önemli tutarda zarara uğrattığı ve bu nedenle uygulamanın geri getirilmesi düşüncesi tartışılıyor olsa da, gerek Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan açıklamalar, gerek TBMM gündeminde görüşülmesi beklenen yasa taslakları ve gerekse yayınlanan bu Tebliğ taslağı dikkate alındığında, 01/01/2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olan asgari geçim indirimi uygulamasından geri dönülmeyeceği anlaşılmaktadır.

Bu nedenle, işletmelerin ücret programlarında gerekli yazılım değişikliklerini bir an önce yaptırmaları ve uygulamayı test etmeleri, 2008 yılında oluşacak problemleri şimdiden önleyecektir.

03.12.2007

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.