Güngör Demirer
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
gungordemirer@gmail.com

Tarımsal Üretici Birliklerinin Bağımsız Denetimi

Tarımsal üretici birlikleri ve tarımsal üretici merkez birlikleri kendi özel mevzuatları gereğince bağımsız denetim yaptırma zorunluluğu bulunan işletmeler arasında yer almaktadır.

Üretici birliği nedir?

Tarım üreticilerinin, ürün veya ürün grubu bazında ve gönüllülük esasına dayalı olarak kurdukları, tüzel kişiliği haiz işletmeler olup, ürün veya ürün grubu bazında faaliyet gösteren ve tüzüklerinde belirlenen miktardaki tarımsal üretimi bu kuruluşlar aracılığıyla pazarlamayı taahhüt eden, en az on altı tarım üreticisinin bir araya gelmesiyle, asgarî ilçe düzeyinde kurulurlar.

Tarımsal üretici birlikleri, her türlü bitkisel, hayvansal ürünler ile su ürünleri konusunda kurulabilir. Hangi ürün veya ürün grubu için birlik kurulacağı, tarım sektöründeki ihtiyaçlar ve öncelikler ışığında, Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Üretici birliklerinin bağımsız denetimi kimler tarafından yapılmaktadır?

Tarımsal üretici birlikleri ve merkez birlikleri 05.01.2018 tarihine kadar 5200 Sayılı Tarımsal Üretici Birlikleri İle Tarımsal Üretici Merkez Birliklerinin Denetlenmesi İçin Yetki Belgesi Onaylanan Yeminli Mali Müşavirler tarafından yapılmaktaydı. Bu tarihten sonra Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşları ya da denetim üstlenen bağımsız denetçiler tarafından yapılmaktadır.

Bağımsız denetçiler üst üste kaç yıl denetleyebilirler?

05.01.2018 tarihinde yayımlanan Tarımsal Üretici Birlikleri İle Tarımsal Üretici Merkez Birliklerinin Denetlenmesi Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğe kadar yeminli mali müşavirlerce üst üste üç hesap döneminin denetimi yapılmaktaydı. Mezkur yönetmelik sonrasında birlikler bir bağımsız denetim kuruluşunca yedi hesap dönemi denetlenebilmekte olup, rotasyon hükümlerine tabidir.

Bu Yönetmelik kapsamında bağımsız malî denetim yaptıracak birlik veya merkez birliği, bu Yönetmelik ve Bağımsız Denetim Yönetmeliğindeki hükümlere uygun olarak bağımsız denetçi veya bağımsız denetim kuruluşuyla bağımsız denetim sözleşmesi imzalar.

Bağımsız malî denetim sözleşmesiyle ilgili diğer hususlar şu şekildedir:

a) Hesap dönemi içinde faaliyete geçen birlik veya merkez birlikleri, bağımsız malî denetim yaptırma yükümlülüğüne takip eden hesap döneminden itibaren dâhil olur. Faaliyete yeni başlayan birliklerin veya merkez birliklerinin yapılan ilk bağımsız malî denetiminde faaliyete başlanıldığı hâlde denetlenmemiş dönem işlemleri de denetim kapsamına alınır.

b) Denetlenen birlik, genel kurula sunulacak bağımsız malî denetim raporunun hazırlanması için, yeni hesap döneminin başlamasından en az bir ay öncesine kadar (Kasım ayı sonuna kadar) bağımsız denetçi ya da bağımsız denetim kuruluşlarından biriyle sözleşme imzalamak zorundadır. İmzalanan bağımsız mali denetim sözleşmesinin bir örneği, birlikler tarafından İl Müdürlüğüne, merkez birlikleri tarafından da Genel Müdürlüğe ve Bağımsız Denetim Yönetmeliği kapsamındaki bildirim yükümlülüğü uyarınca denetimi üstlenenler tarafından Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumuna gönderilir.

c) Denetimi üstlenen; denetim sürecini olumlu veya olumsuz etkileyebilecek hususlarda veya bağımsız denetçi veya bağımsız denetim kuruluşu değişikliğinin nedenleriyle ilgili olarak önceki dönemlerde denetimi üstlenenlerden bilgi talep edebilir. Önceki dönemlerde denetimi üstlenenler, bu kapsamda kendilerinden talep edilen bilgi ve belgeleri vermek zorundadır.

Denetim sözleşmelerinde asgarî olarak aşağıdaki unsurların bulunması zorunludur:

a) Denetimin amacı, kapsamı ve dönemi ile varsa özel nedenleri.

b) Denetim konusu ve kıstası.

c) Tarafların sorumlulukları.

ç) Denetimin Türkiye Denetim Standartlarına ve ilgili mevzuata uygun olarak yürütüleceği ve tamamlanacağı hususuna yer veren hüküm.

d) Denetimle ilgili olarak istenen her türlü kayıt, doküman ve diğer bilgilere sınırsız bir şekilde erişimin sağlanacağına yer veren hüküm.

e) Denetim ekibinde yer alan denetçilerin, yedekleri de dâhil olmak üzere isim ve unvanları, öngörülen çalışma süreleri ve her biri için uygun görülen ücret tutarının ayrıntılı dökümü ile toplam denetim ücreti.

f) Sorumlu denetçi ve yedeğinin denetim raporunu bağımsız denetim kuruluşu adına imzalamaya yetkili olduğuna ilişkin hüküm.

g) Denetimin başlangıç ve bitiş tarihleri ile raporun teslim tarihi.

ğ) Mesleki sorumluluk sigortası yapılacağına ilişkin hüküm.

h) Denetlenen birliğin, rapor tarihinden sonra ancak finansal tabloların veya yıllık faaliyet raporunun ilan tarihinden önce gerçekleşen ve bunları etkileyecek olaylardan denetçiyi haberdar etmekle yükümlü olduğu.

ı) Sözleşmenin ancak ilgili mevzuat uyarınca feshedilebileceğine ilişkin hüküm.”

Bu Yönetmelikte belirlenen yasaklara, denetim ilke ve kurallarına ve Türkiye Denetim Standartlarına uymayan veya düzenlenen raporların gerçeğe aykırı, eksik, yanlış, yanıltıcı, taraflı olması hâlinde denetlenen birlik yönetim kurulunca Genel Müdürlüğe bilgi verilmek suretiyle veya söz konusu durumun tespiti halinde Genel Müdürlükçe re’sen tevsik edici evrakı ile birlikte, değerlendirilmek üzere Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumuna bildirilir. Ayrıca durumun Kanun ve diğer ilgili mevzuat uyarınca suç teşkil etmesi durumunda Genel Müdürlük savcılığa suç duyurusunda bulunur.

Denetimi üstlenen ile bu Yönetmelik kapsamında denetim yaptırmak zorunda olan denetlenen birlik tek taraflı ya da anlaşarak bağımsız denetim sözleşmesini feshedemez. Ancak Bağımsız Denetim Yönetmeliğinin 22’nci maddesinin dördüncü fıkrası ve 29’uncu maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen durumlarda, bu fıkra hükmü uygulanmaz.

Bağımsız Denetim Yönetmeliğinin 22’nci maddesinin dördüncü fıkrası ve 29 uncu maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen durumlarda ayrıca durumu Genel Müdürlüğe bildirmek kaydıyla bağımsız denetim sözleşmesi feshedilebilir. Bu durumda, denetimi üstlenenlerde bulunan, denetlenen birliğe ait defter ve belgeler ile gerekli tüm bilgiler ve diğer evrak, sözleşme imzalanarak yerine geçecek olan bağımsız denetçi veya bağımsız denetim kuruluşuna devredilmek üzere birlikler için İl Müdürlüğüne, merkez birlikleri için ise Genel Müdürlüğe verilir.”

Bağımsız malî denetim sonucunda düzenlenen bağımsız malî denetim raporları, denetçi tarafından denetlenenin yönetim kuruluna teslim edilir, faaliyet ve hesapların değerlendirilmesine katkı sağlamak üzere genel kurula sunulur. Ara dönemler itibarıyla yapılan isteğe bağlı ya da özel bağımsız malî denetim sonucunda düzenlenen bağımsız malî denetim raporları, denetimin bittiği tarihi takip eden 10 işgünü içinde, denetçi tarafından iadeli taahhütlü mektupla gönderilir ya da elden teslim edilir. Teslimatın yapılacağı yer, birlikler için İl Müdürlüğü, merkez birlikleri için Genel Müdürlük Kontrolörler Başkanlığıdır.

Denetimi üstlenen tarafından yapılan denetimin geçerli olabilmesi için bu Yönetmelikte belirtilen ilke, usul, esaslar ve ilgili mevzuata uygun olarak yapılmış olması zorunludur. Bağımsız mali denetimde konusu suç teşkil etmeyen ancak düzeltilmesi veya giderilmesi istenen hususların yerine getirilip getirilmediğinin takibi denetleyen tarafından yapılır ve yapılması istenen husus ile neticesi birlikler için İl Müdürlüğüne, merkez birlikleri için Genel Müdürlük Kontrolörler Başkanlığına bildirilir. İl Müdürlüğü tarafından birliklere ait zorunlu bağımsız mali denetim raporlarında suç teşkil eden fiiller görülmesi halinde, bu fiilleri açıklayan ön inceleme raporu İl Müdürlüğü tarafından düzenlenerek ilgili bağımsız malî denetim raporu ve belgeleriyle birlikte Genel Müdürlük Kontrolörler Başkanlığına gönderilir. Bunlar, Genel Müdürlük Kontrolörler Başkanlığı tarafından değerlendirme veya denetime tabi tutularak neticesine göre Genel Müdürlük tarafından işlem tesis edilir.

Bağımsız malî denetim raporu, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından belirlenen ilke ve standartlara uygun hazırlanır.

Mevzuattan Kaynaklanan Diğer Yükümlülüklere İlişkin Rapor bölümünde aşağıdaki hususlara mutlaka yer verilir:

a) Bağımsız malî denetim raporunda denetlenen birliğin kâr/zarar durumu nedenleriyle birlikte ortaya konur. Eğer zarar varsa zararın sebepleri ile ilgili görüşlere yer verilmesi, birliğin borçları ve aldıysa kredi ödemelerine ilişkin bilgilerin yer alması gerekir.

b) Genel kurul ve denetleme kurulu tarafından gerekli görülen konulara bağımsız malî denetim raporunda yer verilmesi zorunludur.

c) Yasal muhasebe defterlerinin açılış ve kapanış tasdiklerini yapan noterin ismi, tasdik tarih ve sayıları bağımsız malî denetim raporunda belirtilir. Tasdiklerin süresinde ya da hiç yaptırılmamış olması durumunda, bu husus da ayrıca belirtilir.

Genel Müdürlük, bağımsız malî denetim raporunun Mevzuattan Kaynaklanan Diğer Yükümlülüklere İlişkin Rapor bölümünde yer verilecek hususlarda değişiklik yapmaya yetkilidir.

Bağımsız malî denetim raporu, bağımsız denetçi veya bağımsız denetim kuruluşu adına imzalamaya yetkili ve bağımsız denetim sözleşmesinde ismi geçen sorumlu denetçi tarafından imzalanması ile kesinleşir.”

01.12.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.