Gökhan Şahin
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
gokhansahin9@gmail.com

İşveren İşçiye Ücret ( Maaş ) Avansı Ödemekle Yükümlü Müdür?

Kıymetli okurlar, 4857 sayılı İş Kanunu’nun üçüncü bölümünde ve ücret alt başlığında “ücret ve ücretin ödenmesi” konusunda gerekli olan düzenleme mevcuttur. Bu bölümde ve madde 32’de ücretin tanımı, ödenme usul ve esasları, ödenme zamanı ve zaman aşımı açıklayıcı ve net ifadelerle belirtilmiştir. Peki, işçi işverenden ücret ( maaş ) avansı talep ederse, işveren bu talebi karşılamak ile yükümlü müdür? İşverenin İş Kanunu ve diğer kanunlara göre böyle bir zorunluluğu var mıdır? Bu konuda mevcut yasalarda ki duruma ve uygulama özeline baktığımızda çeşitli cevaplar bulabilmekteyiz.       

4857 Sayılı İş Kanunu Yönünden Ücret Avansının Değerlendirilmesi      

4857 sayılı İş Kanunu’nun ilgili hüküm ve maddelerini incelediğimizde doğrudan işçi ücret avansından söz edilmemektedir. Kanunda işçi ücret avansının tanımına ve ödeme koşullarına ilişkin bir düzenleme yapılmamıştır. Yalnız, ücret hesap pusulası ve içeriğinde yer alması gereken “ekleme ve kesinti” kalemlerinin sayıldığı Kanunun 37. maddesinde bir "avans mahsubundan" söz edilmiştir. Ayrıca aynı Kanun'un 57. maddesinde, "İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır." hükmü yer almaktadır. İşverenin işçiye doğrudan ücret avansı ( maaş avansı ) ödemesi hususunda 4857 sayılı İş Kanunu’nda bir hüküm ve düzenleme olmayıp, gerekli düzenleme yapılmamıştır.

854 Sayılı Deniz İş Kanunu Yönünden Ücret Avansının Değerlendirilmesi

854 sayılı Deniz İş Kanunu'nun ilgili hüküm ve maddelerini incelediğimizde, işverenin gemi adamlarına ücret avansı ödemesinin zorunlu olduğuna dair hüküm bulunmakta olup, gerekli olan düzenleme yapılmıştır. Kanun’un" yazılı aktin şekli" başlıklı 6. maddesinde yazılı akitlerin içeriğinde “avans şartlarının” da bulunması gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca aynı Kanun’un 30. maddesinde, “İşveren veya işveren vekili, gemi adamlarının istekleri halinde kendilerine hizmet aktinde yazılı esaslara göre avans ödemeye zorunludur.” hükmü yer almaktadır. İşverenin gemi adamlarına doğrudan ücret avansı ödemesi hususunda 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nda bir hüküm ve düzenleme olup, gerekli düzenleme yapılmıştır.

5953 Sayılı Basın İş Kanunu Yönünden Ücret Avansının Değerlendirilmesi

5953 sayılı Basın İş Kanunu hükümlerini incelediğimizde “kararlaştırılan ücretin, her ay peşin ödeneceği” yönünde kanunda hüküm yer almaktadır. Bu sebeple İşverenlerin gazetecilere ücret avansı ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır.

6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Yönünden Ücret Avansının Değerlendirilmesi

6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu hükümlerine göre “İşveren, işçiye zorunlu ihtiyacının ortaya çıkması hâlinde ve hakkaniyet gereği ödeyebilecek durumda ise, hizmetiyle orantılı olarak avans vermekle yükümlüdür.” denilmektedir. Bu kanun hükümlerine göre İşçinin ücret avans talebi ve işverenin de ödeme yükümlülüğü, koşulları ile birlikte belirtilmiştir. İşveren, Türk Borçlar Kanunu’nda yer alan şartlar bakımından işçiye hak ettiği ancak muaccel olmayan ücretinin bir kısmını ücret avansı ( maaş avansı ) olarak verecektir. 

Uygulamada ki Özeli Yönünden Ücret Avansının Değerlendirilmesi ve Tavsiyemiz

İş hayatımızda işçilerin belirli tarihlerde hak ettiği tutarla sınırlı olmak kaydıyla ücret avansı talep ettiği ve işverenlerinde finansal durumları müsaitse ödeme yaptığı bilinmektedir.  Burada önemli olan ve yapılması gereken her ne kadar pratikte ve uygulamada farklı da olsa mevzunun esasında yazılı kaynak olan Kanunların ve Yargıtay kararlarının nelere hükmettiğine bakılmalı, referans alınmalı ve işverenler tarafından uygulanmalıdır. Ayrıca İş sözleşmelerinin içeriğine ücret avansı ile ilgili açık ve net bir şekilde gerekli açıklayıcı ifadelerin maddeler halinde eklenmesi ile her iki taraf açısından bu konuda sulh yolunun netleşeceği ve konunun açıklık kazanacağı aşikârdır. İşverenler işyerlerinde çalıştırdıkları işçilerin hayatını ve ekonomik durumunu çalıştığı işyerinden elde ettiği gelire göre şekillendirmeye çalıştığını ve iş hayatının önemli bir faktörünün de işçiler olduğunu unutmamalıdır. Çalışma hayatımızın dinamik yapısını oluşturan olmazsa olmazları arasında yer alan işverenlerimize ve işçilerimize şükranlarımı sunuyorum.       

Kaynakça:

1. 4857 sayılı İş Kanunu

2.   854 sayılı Deniz İş Kanunu

3. 5953 sayılı Basın İş Kanunu

4. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu

11.02.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.