Gökhan Şahin
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
gokhansahin9@gmail.com

Beyaz Yakalı Çalışanlara Fazla Mesai Ücreti Ödenmesi Gerekmez mi?

4857 sayılı İş Kanunu’nun 41’inci maddesinde fazla mesai, haftalık 45 saati aşan çalışmalar olarak hüküm altına alınmıştır. Maddenin devamında fazla mesai yapan işçinin ücretinin %50 zamlı olarak ödeneceği, ancak işçi isterse zamlı ücret yerine serbest zamanda kullanabileceği düzenlenmiştir. Fazla mesai karşılığında serbest zaman kullanmak isteyen işçinin kullanabileceği süreler yine fazla çalıştığı sürelerin %50 oranında artırılması suretiyle hesaplanacaktır. Serbest zamanların işverenlikçe 6 ay içerisinde kullandırılması gerekmektedir. Haftalık 45 saati aşmayan bir takım çalışmaların da yüksek yargı tarafından fazla mesai olarak kabul edildiği bilinmektedir. Özellikle günlük çalışma sürelerinin aşılması durumunda, diğer bir ifadeyle, gündüz çalışmalarında 11 saat, gece döneminde yapılan çalışmalarda ise 7,5 saati aşan çalışmalarda aşılan süreler fazla mesai olarak değerlendirilmektedir.    

Soru:

Muhasebe, Finans, İnsan Kaynakları, Üretim Yönetimi, Kalite Yönetimi, Bilgi-İşlem,  Mühendislik, Hukuk İşleri gibi bölümlerde çalışanlar fazla çalışmaları karşılığında fazla mesai ücreti almaları gerekmez mi?

Cevap:

 İş hayatında çalışanlar için her ne kadar beyaz yaka, mavi yaka gibi ayrımlar yapılmış olsa da bu ayrıma ilişkin yasal herhangi bir düzenleme mevcut değildir. Bu kapsamda, yasal olarak iş yerinde haftalık 45 saati aşan ya da haftalık 45 saati aşmasa bile günlük çalışma sınırlarının üzerinde yapılan her çalışma karşılığı çalışan işçinin pozisyonu/unvanı dikkate alınmaksızın fazla mesai olarak kabul edilecektir. Ancak Yargıtay’ın aksi yönde yani iş yerinde beyaz yakalı çalışanın fazla çalışma yapsa dahi fazla mesai ücretine hak kazanamayacağı yönünde kararları da mevcuttur. Yine Yargıtay’ın beyaz yakalı çalışanın fazla mesai yapması halinde fazla mesai ücreti hak ettiği yönünde kararları da mevcuttur.

Bir çalışanın salt beyaz yakalı işçi statüsünde çalışması onun çalışma koşullarında herhangi bir farklılık doğurmayacaktır. Bu nedenle beyaz yakalı çalışana fazla mesai ücreti ödenmesinin gerekmediği yönündeki anlayış genel olarak doğru bir anlayış değildir.

Ayrıca iş yerinde üst düzey yönetici olarak görev yapan ve yaptığı görev ve aldığı sorumluluklara uygun ücret ödenen ve işveren tarafından kendisine fazla mesai yapması yönünde açık bir talimat verilmeyen çalışanların fazla mesai talep haklarının olmadığı yönündeki anlayış ve uygulamanın da 4857.sayılı İş Kanunu’na göre İşverenin çalışanına olan borçlarından eşit davranma ilkesini ihmal ve ihlal ettiğinin göstergesidir. Şimdi beyaz yakalı çalışan için verilen örnek Yargıtay kararlarını inceleyelim.        

Örnek Karar 1: Beyaz Yakalı Fazla Çalışan Hakkında Yargıtay 9. H.D. 2014/27740 E, 2014/22316 K, 30.06.2014 T. Sayılı kararı özetle şu şekildedir.

Beyaz yakalı çalışan aleyhine karar;

Davalıya ait şantiye işyerinde şantiye şefi olarak çalışan davacının haftada 18 saat fazla mesai yaptığı kabul edilerek fazla mesai ücreti hüküm altına alınmıştır. 

Dairemizin kararlılık kazanan uygulaması gereği, İşyerinde üst düzey yönetici konumda çalışan işçi, görev ve sorumluluklarının gerektirdiği ücretinin ödenmesi durumunda, ayrıca fazla çalışma ücretine hak kazanamaz. İşyerinde yüksek ücret alarak görev yapan üst düzey yöneticiye işveren tarafından fazla çalışma yapması yönünde açık bir talimat verilmemişse, görevinin gereği gibi yerine getirilmesi noktasında kendisinin belirlediği çalışma saatleri sebebiyle fazla çalışma ücreti talep edemeyeceği kabul edilmelidir.

Dosya içeriğine göre davacı, davalıya ait şantiye işyerinde en üst düzeyde yönetici konumundadır. Sözleşmede yüksek ücret belirlendiği gibi günlük 1,5 saatte kadar fazla mesai ücretinin ücrete dahil olduğu da belirtilmiştir. Davacının yüksek ücret alması ve üst düzey yönetici olması nedeni ile mesaisini kendisinin belirlediği kabul edilmeli ve fazla mesai ücret alacağı reddedilmelidir. Fazla mesai alacağının kabulü hatalıdır. 

Örnek Karar 2: Beyaz Yakalı Başka Bir Fazla Çalışan Hakkında Yargıtay 7. H.D. 2014/22017 E, 2014/22837 K, 19.11.2015 T. Sayılı kararı özetle şu şekildedir.

Beyaz yakalı çalışan lehine karar;

Fazla mesai kural olarak 4857 sayılı İş Kanunu’na göre, kanunda yazılı şartlar çerçevesinde, haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. İşçi fazla mesai yapsın yapmasın prim ödemesi var ise bu ek ücrete hak kazanır.

 Ancak ister gezerek, isterse işyerinde çalışsın satış temsilcisi mesaisi artıkça prim alacağı artacağından, bir anlamda yüzde usulü ile çalışması söz konusu olduğundan fazla çalışma ücretinin yüzde usulünde olduğu gibi sadece zamlı kısmının (% 50) hesaplanması gerekir. 

Somut olayda, davacının satış elemanı olarak davalı yanında çalıştığı açık olmakla birlikte çalışma saatlerini kendinin belirlediğine dair dosyada bilgi ve belge bulunmamaktadır. Aksine, davacının davalı şirketin yöneticilerinin gözetimi ve denetimi altında çalıştığına ilişkin 02.04.2012 tarihli işe geç gelmesinin nedenini bildirmesi talebini içeren ihtarname bulunmaktadır. Ayrıca davacıya ücret bordroları ile prim de ödenmediğinden davacının kendi çalışma saatlerini düzenleyebildiğini ileri sürmek mümkün değildir. Bu nedenle davacının fazla çalışma ücreti talebinin kabulü gerekirken yazılı şekilde reddi isabetsizdir.

Yukarıda özü itibariyle benzer olan örnek iki Yargıtay kararında iki farklı sonuç ortaya çıkmıştır. Burada esas olan beyaz yakalı çalışanın bu konuda ki durumu işveren tarafından hakkaniyetli ve iyi tahlil edilmelidir.

Kaynakça:

1. 4857 sayılı İş Kanunu
2. Yargıtay 9. H.D. 2014/27740 E, 2014/22316 K, 30.06.2014 T. Sayılı kararı
3. Yargıtay 7. H.D. 2014/22017 E, 2014/22837 K, 19.11.2015 T. Sayılı kararı

28.12.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.