Fuat Tekgül
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
fuattekgul02@gmail.com

Yüklenilen KDV Listesinin Oluşturulması (Atik) Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerden Pay Verilmesi -2

Yüklenilen KDV listesinin oluşturulması aşamasında uyulması gereken kurallar KDV Genel Uygulama Tebliğinin ‘’ IV.A -İade Tutarının Hesabı ve İadeye Dayanak İşlem ve Belgeler’’ bölümünde açıklanmıştır.

İlgili bölümdeki bilgiler kısa başlıklar şeklinde aşağıdaki gibi özetlenmesinde fayda bulunmaktadır.

Genel Bilgiler:

• Malın teslimi veya hizmet ifası ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan harcamalar sebebiyle ödenen KDV’lerden oluşmaktadır.
• Yüklenilen KDV iade hakkı doğuran işlemin gerçekleştiği dönemden önceki dönem alımlarını da kapsayabilir.
• İade konusu yapılabilir KDV iade hakkı doğuran işlem bedelinin ilgili dönemdeki genel KDV oranının çarpımı ile bulunacak tutarı (kural olarak) aşamaz.

Yüklenilen KDV listesine dahil edilebilecek unsurlar (Sırası ile):

Yüklenim kodu (1): Doğrudan Yüklenimler sebebi ile ödenen KDV.

Yüklenim kodu (2): Genel giderler sebebi ile ödenen KDV.

Yüklenim kodu (3): İade hakkı doğuran işlemde kullanılan ATİK (Amortismana Tabi İktisadi Kıymet) sebebi ile ödenen KDV.

**Yüklenilen KDV listesinin oluşturulması aşamasında genel giderlerden pay verilmesi hususundaki makalemizde (aşağıda kaynaklar bölümünde yer verilmiştir) yukarıda belirtilen bölüm paylaşılmıştı. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerden yüklenime pay verilmesi ile ilgili bu makalemizde de bütünlük sağlaması açısından tekraren paylaşılmaktadır.

https://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/fuattekgul/016/

Yüklenilen KDV listesine pay verildiği durumlarda ATİK yüklenimleri KDV Genel Uygulama tebliğinde yüklenim sırası olarak 3.ve son sırada yer aldığından doğrudan yüklenim ve genel gider yüklenimi yapıldıktan sonra aşağıda belirtilen hesaplama sonucunda kalan üst sınırı aşmamak şartı ile yüklenime konu edilebilmektedir. Tebliğde belirtilen ve yukarıda ‘’Yüklenilen KDV listesine dahil edilebilecek unsurlar (Sırası ile)’’ bölümünde paylaşılan sıralama tablo halinde aşağıdaki gibidir. Bu makalemizde 3.sırada yer alan ‘’ATİK Yüklenimi’’ konusuna değinilecektir.

YÜKLENİM LİSTESİNE YÜKLENME SIRASI	1.sıra	2.Sıra	3.Sıra
YÜKLENİM TÜRÜ	DOĞRUDAN YÜKLENİM	GENEL GİDERLERDEN YÜKLENİM	ATİK’TEN YÜKLENİM

KDV GUT IV.4.A1.3 ‘’ Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerde İade Uygulaması’’ bölümünde ATİK yüklenimlerinde dikkat edilecek hususların aşağıda özet olarak verilmesinde fayda görülmektedir.

Genel Bilgiler:

-ATİK nedeniyle yüklenilen KDV’den iade hesabına pay verilebilmesi için, ATİK’ lerin iade hakkı doğuran işlemlerde kullanılması gerekir.

-ATİK’lerin bizzat mükellef tarafından imal ve inşa edilmesi halinde ise imal ve inşa sırasında yüklenilen KDV’den, ATİK’lerin aktife alınıp iade hakkı doğuran işlemlerde fiilen kullanılmaya başlandığı dönemden itibaren iade hesabına pay verilebilir.

         -ATİK dolayısıyla yüklenilen KDV’den iade hesabına pay verildiği durumda, bir vergilendirme döneminde iade konusu yapılabilir KDV (azami iade edilebilir vergi), kural olarak o dönemdeki iade hakkı doğuran işlemlere ait bedelin (%18)'i (genel KDV oranı) olarak hesaplanan tutardan fazla olamaz

Yukarıda belirtilen ifadelerden ATİK yüklenimi için;

1. ATİK’in iade hakkı doğuran işlemde kullanılması halinde,
2. ATİK’in ;
   a- Satın alınması halinde aktife alınma tarihinden,
   b- Mükellef tarafından imal ve inşası halinde aktife alınma ve fiilen kullanılmaya başlanılmasından itibaren,

İade hesabına dahil edilebileceği görülmektedir.

ATİK YÜKLENİMİ NASIL HESAPLANMALIDIR?

Pay verilmesi esnasında KDV Genel Uygulama tebliğinde (IV.4.A/1.3 bölümü) ATİK yükleniminde üst sınır konulmuş olup örnek hesaplama şekli aşağıdaki gibidir.

KDV GUT gereği hesaplama:

A	İADE HAKKI DOĞURAN İŞLEM BEDELİ	1.000.000 TL
B	AZAMİ ÜST SINIR (A* % 20 (Genel KDV Oranı))	200.000 TL
C	Doğrudan Yüklenim KDV	60.000 TL
D	Doğrudan Yüklenim oranı (C/A)	% 6
E	Genel Gider Yüklenilen KDV	40.000 TL
F	Genel Gider Yüklenim oranı (E/A)	% 4
G	ATİK Yüklenilebilir Azami KDV oranı (% 20-(% 6+% 4))	% 10
H	ATİK Yüklenilebilir Azami KDV (B-(C+E))	100.000 TL

Tebliğe göre iade hakkı doğuran işlem bedelinin genel KDV oranı ile çarpımı sonucu bulunan üst sınır yüklenilebilir KDV’den doğrudan yüklenim KDV+ genel gider KDV düşüldükten sonra kalan azami KDV tutarı kadar yüklenim konusu yapılabilmektedir.

Vergi İdaresi uygulamaları gereği hesaplama:

Ancak Vergi İdaresi tarafından verilen iade/mahsup taleplerinde yapılan kontrollerde ATİK paylarından iade hesabına pay verilir iken iade hakkı doğuran işlem dönemi genel gider oranlamasında kullanılan oranın ATİK KDV’sine uygulanması gerektiği yönünde izahat istendiği görülmektedir. Söz konusu Vergi İdaresi eleştirisine göre olması gereken hesaplama şekli aşağıdaki gibidir.

A	İADE HAKKI DOĞURAN İŞLEM BEDELİ	1.000.000 TL
B	AZAMİ ÜST SINIR (A* % 20 (Genel KDV Oranı))	200.000 TL
C	Doğrudan Yüklenim KDV	60.000 TL
D	Doğrudan Yüklenim oranı (C/A)	% 6
E	Genel Gider Yüklenilen KDV	40.000 TL
F	Genel Gider Yüklenim oranı (E/A)	% 4
G	ATİK Yüklenilebilir Azami KDV oranı (% 20-(% 6+% 4))	% 10
H	ATİK Yüklenilebilir Azami KDV ((B-(C+E))*F)	40.000 TL

Tebliğde açıkça genel KDV oranı aşılmamak sureti ile ATİK’ten pay verileceği belirtilmiş iken vergi idaresinin bu eleştirisinin tebliğ hükümlerine uygun olmadığı aşikardır. Genel gider oranlamasında kullanılan oran üzerinden ATİK yüklenimi yapılması gerektiği hususunda eleştiri karşısında sorulması gereken soru neden KDVİRA kontrol raporunda bununla ilgili bir segment olmadığı olmalıdır.

Muhasebe işlemleri sırasında gelir tablosu hesabı olan 62-Satışların Maliyeti hesabında mamul maliyeti oluşturulur iken ATİK’ten pay verilmesi aşamasında genel uygulama, geçici vergi dönemlerinde 3 aylık kısma isabet eden amortismanın tamamının mamule yüklenmesi şeklindedir.

Örneğin ;5 yıl amortismana tabi bir iktisadi kıymetin 600.000 TL bedelle 2024/Ocak döneminde aktife alınması halinde 2024/1-3 dönem amortismandan maliyete yüklenen kısım (600.000 TL/ 60 ay*3 ay) 30.000 TL olarak tayin edilerek mamul maliyetine yüklenilmektedir.

05/06/1990 – 20539 sayılı Resmî gazetede yayınlanan 36 seri no’lu KDV tebliğinde;

 ‘’ Mükellefler, iade hakkı doğuran işlemlerle ilgili olarak yüklendikleri katma değer vergisini doğru olarak hesaplamak zorundadırlar.

Vergi Usul Kanununun 275 inci maddesine göre maliyet muhasebesi tutan imalatçı ihracatçılar, yüklendikleri katma değer vergisini aynı ilkeler ışığında hesaplayacaklardır. Buna göre genel imal ve genel idare giderlerinden mamule verilen paranın hesabında hangi usul kullanılıyor ise bu giderler dolayısıyla yüklenilen katma değer vergisinin hesabında da aynı usul kullanılacaktır.’’

Denilmektedir.

İade hesabına dahil edilen ATİK’ten gelen payın maliyet hesabında verilen ATİK payı ile uyumlu olması 36 seri nolu tebliğin ‘’ Vergi Usul Kanununun 275 inci maddesine göre maliyet muhasebesi tutan imalatçı ihracatçılar, yüklendikleri katma değer vergisini aynı ilkeler ışığında hesaplayacaklardır. Buna göre genel imal ve genel idare giderlerinden mamule verilen paranın hesabında hangi usul kullanılıyor ise bu giderler dolayısıyla yüklenilen katma değer vergisinin hesabında da aynı usul kullanılacaktır.’’ bölümü gereği uyumlu olmalıdır.

Örneğimizde belirtilen ATİK kullanılarak üretilerek ihraç edilen bir malın ihracatında ATİK’ten yüklenim listesine pay verilmesi aşamasında tebliğde belirtilen şekilde hesaplama yapılması halinde;

İhraç konusu mal 2024/Ocak -Mart ayları içinde üretilerek mamuller hesabına alınmış ve ihracatı 2024/Mart döneminde gerçekleşmiştir.2024/Mart dönemi yüklenim listesi hazırlarken verilecek pay hakkında hesaplama 36 nolu tebliğe göre azami ATİK payı aşağıdaki gibi olmalıdır.

ATİK 2024/Ocak döneminde 600.000 TL bedel ile  (+120.000 TL KDV) alınmış olup geçici vergi beyannamesi hazırlanırken geçici vergi döneminde 3 aya isabet eden kısım olarak 30.000 TL’lik kısım maliyete dahil edilmektedir. 30.000 TL’lik kısma ait KDV (30.000 TL*% 20) 6.000 TL’dir. Geçici vergi beyannamesi gelir tablosunda beyan edilen mamul maliyetine uygun yapılması gereken hesaplamaya göre ATİK’ten pay verilmesi gereken KDV payı aşağıdaki gibi olacaktır.

A	İADE HAKKI DOĞURAN İŞLEM BEDELİ (2024/Mart)	1.000.000 TL
B	AZAMİ ÜST SINIR (A* % 20 (Genel KDV Oranı))	200.000 TL
C	Doğrudan Yüklenim KDV	60.000 TL
D	Doğrudan Yüklenim oranı (C/A)	% 6
E	Genel Gider Yüklenilen KDV	40.000 TL
F	Genel Gider Yüklenim oranı (E/A)	% 4
G	ATİK Yüklenilebilir Azami KDV oranı (% 20-(% 6+% 4))	% 10
H	ATİK Yüklenilebilir Azami KDV (B-(C+E))	100.000 TL
J	ATİK Yüklenilmesi gereken Tutar (600.000/60 ay *3 ay)	30.000 TL
K	ATİK Yüklenilmesi gereken KDV (J*% 20)	6.000 TL
L	Toplam iade edilebilir KDV (C+E+K)	106.000 TL

**Örneğimizde ATİK alımı yapılan ay (2024/Ocak) ile iade hakkı doğuran işlem dönemi (2024/Mart) arasındaki 3 aylık dönemim tamamında ATİK’in iade hakkı doğuran işlem bünyesinde kullanımı varsayımı altında 3 aylık pay verilmiştir.

Ancak tebliğde yer alan hesaplamaya göre 100.000 TL KDV hesabına yükleyerek 500.000 TL’lik ATİK tutarına (500.000 TL* % 20=100.000 TL) isabet eden KDV iade hesabına dahil edilmektedir. Bu hesaplama gelecekteki (50 aya ait ) yaklaşık 4 yıllık yıpranma, aşınma payına isabet eden ve iade dönemi itibarı ile ATİK’in henüz tüketilmemiş kısmına ait KDV’nin iade hesabına dahil edilmesi anlamına gelmektedir.

Bu hesaplama yöntemi iade hakkı doğuran işlem bedelinin yüksek olduğu, iade hesabına dahil edilen doğrudan ve genel gider yüklenimi payının da düşük olduğu şartlarda ATİK’ten gelecek dönemlerde faydalanacak kısımlara ait KDV’lerin yüklenim konusu yapılması sonucunu getirmektedir.

Yukarıda belirtilen KDV GUT tebliği hesaplaması, Genel gider oranı kadar ATİK yüklenimi ve Mamul maliyetine giden ATİK payına göre yapılan 3 farklı hesaplama yöntemine göre farklı ATİK yüklenimi ve buna bağlı farklı iade talep tutarlarına ulaşılmaktadır.

Bu noktada tebliğ ile genel KDV oranını aşmamak suretiyle ATİK yüklenimi KDV GU Tebliğine göre mümkünken örneğimizde neden belirtilen KDV’nin yüklenilemediği konusunda bir soru işareti olabilir.

Ancak KDV Genel Uygulama tebliğinde (IV.4.A/1.3 bölümü) ‘’

ATİK dolayısıyla yüklenilen KDV’den iade hesabına pay verildiği durumda, bir vergilendirme döneminde iade konusu yapılabilir KDV (azami iade edilebilir vergi), kural olarak o dönemdeki iade hakkı doğuran işlemlere ait bedelin (% 18)'i (genel KDV oranı) olarak hesaplanan tutardan fazla olamaz.

Denilmekte olup ‘’kural olarak ‘’genel KDV oranın aşılmaması gerektiği belirtilmiştir.

Genel KDV oran üst sınır hesaplaması açıklaması ile ;

-Üst limit hesaplamasına kadar yüklenebileceği mi?

-Üst limiti gözeterek maliyet hesaplaması ile uyumlu olarak ATİK yüklenim payı hesaplanması gerektiği mi ?

Amaçlandığı hususunun açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.

Bu sebeple;

1-KDV iade taleplerinde standart uygulamanın sağlanması için KDV tebliğlerinde işaret edilen iade talep tutarının doğru hesaplanması için KDV GU Tebliği IV.A bölümünün güncellenmesi gerektiği,

2-Yüklenilen KDV listesi oluşturulmasında ‘’ Buna göre genel imal ve genel idare giderlerinden mamule verilen paranın hesabında hangi usul kullanılıyor ise bu giderler dolayısıyla yüklenilen katma değer vergisinin hesabında da aynı usul kullanılacaktır.’’ bölümü gereği yüklenilen KDV listesi ile Satışların Maliyeti hesaplarının uyumlu olmasını sağlayacak hesaplama yöntemlerinin seçilmesi gerektiği kanaatindeyiz.

KAYNAKLAR:

-KDV GU Tebliği

-36 seri no’lu KDV Tebliği

-https://www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/fuattekgul/016/ makalemiz.

26.08.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.