Fırat Mat
Vergi Müfettişi
Bilim Uzmanı
firatmat@gmail.com

Yeşil Vergiler Kapımızda

2024-2026 yıllarını içeren Orta Vadeli Program’ da birçok farklı konu hakkında, hükümetçe belirlenen mali planlamalar yayımlandı. Bunlar içinde dikkat çeken ancak kamuoyunda kur beklentisi ve enflasyon tahmini tartışmaları içerisinde kendisine yeterince yer bulamamış bir konuda çevresel tedbirler içeren vergiler.

Politika ve Tedbirler kısmının 17. Maddesinde; ‘‘Karbon vergisi niteliği taşıyan vergiler gözden geçirilecek ve tamamlayıcı karbon vergisi dahil karbon fiyatlandırma araçlarının kalkınma ve yatırım ortamı üzerinde yol açacağı ekonomik ve sosyal etkiler analiz edilecektir.’’ Şeklinde kendine yer bulunan düzenleme ile kısa gelecekte hayatımıza girecek önemli bir  vergi türünün ayak sesleri duyuldu. En büyük ihracat bölgemiz olana Avrupa Birliğin’ de  imzaladığı Yeşil Mutabakat ile   2026 yılı başına kadar olan geçiş döneminde, AB’ye ithal edilen demir-çelik, çimento, alüminyum, gübre, elektrik ve hidrojen ürünlerin üretimi aşamasında salınan karbon emisyonları ile üretim süreçlerinde kullanılan elektriğin üretiminden kaynaklı emisyonların raporlaması talep edecektir. Üreticilerin hazırladığı raporlara göre ise salınan emisyon miktarına göre, ton başı karbon vergilendirilmesine gidilecektir.

 Karbon vergisi, fosil yakıtların yanması sonucu ortaya çıkan karbondioksit emisyon miktarı üzerinden alınan, dolaylı bir vergidir. Karbon vergisinde amaç, karbon salınımı yapanın cezalandırılıp, salınan karbon miktarının düşürülmesini sağlamaktır. Karbon vergisi optimum kirlilik seviyesini belirleme ve bu seviyeye göre oluşacak çevre kirliliğine eşit olacak şekilde oluşturulan, bir çeşit Pigouvian vergidir.1

Hali hazırda A.B üyelerinden bazılarında, İngiltere’ nin ve A.B.D’ nin bazı eyaletlerinde uygulanan bu vergi ile çevrenin korunması yanı sıra bütçe içinde gelir sağlanması hedeflenmektedir. Böylelikle elde edilen gelirler daha çevreci yatırımlara dönüşebilmektedir.

Karbon vergisine hazırlık ve bu süreçte yaşanabilecek sorunları en az seviyeye indirmek için yapılması gereken mikro ve makro seviyede yapılması gerekenleri ise temel olarak dört başlık altında toplayabiliriz.

Her şeyden önce yapılacak ilk iş, kamu ve özel sektörün bir araya gelerek hukuki bir çalışma yapması, bu çalışma sonucunda ortaya çıkan sonuca göre de kanun koyucu tarafından hukuksal altyapının oluşturmasıdır.  Yapılan hukuki düzenlemeler sektörlerin tamamının ihtiyaçlarını kapsayacak şekilde ele alınmalıdır.

Önem arz eden diğer bir husus, karbon hesaplaması yapabilecek teknik elemanlar ile karbon hesaplamalarını rapora dökebilecek kişilerin yetişmesi için eğitimlerin hızlandırılmasıdır. Mevcut durumda ton başına karbon ölçümünü yapabilecek nitelikli elemanların piyasa talebini karşılama ihtimali maalesef mevcut değildir.

Firmalar için çevresel vergiler için atılabilecek en önemli ancak en zor adım ise dijitalleşmedir. Manuel veriler ile karbon salınımın doğru ve hızlı şekilde hesaplanması mümkün değildir. Firmalar ancak dijitalleşme ile verilerini uluslararası arenada kabul görecek şekilde raporlayabilir. Orta Vadeli Program’ ın da üzerinde durduğu ikiz dönüşüm ile salınan karbon miktarı azaltılabileceği gibi, global ölçekte geçerli kayıtların işlenmesi ve raporlanması da mümkün olacaktır.

Şirketler ve özellikle de kobi düzeyindeki işletmeler için yeşil dönüşüm önemli bir maliyet unsuru olacaktır. Gerek ulusal, gerekse uluslararası standartları sağlayan firmaların karşılaşacağı finansal zorlukları asgari düzeye indirmek için vergi teşvikleri ve kamu bankaları aracılığıyla kredi destekleri getirilmelidir. Böylelikle ikiz dönüşümünü tamamlayan firmaların üretim maliyetleri de azalacaktır.

İklim krizi konusu her geçen gün daha önemli bir hal aldıkça, yeşil vergiler konusu da her geçen gün daha çok duyacağımız bir konu halini almaktadır. Süre ilerledikçe artık sadece salınan karbonun miktarını ölçmek yeterli olmayacak. Ölçülen karbon miktarının doğru muhasebe kayıtları ve raporlamalar ile paydaşlara sunulması elzem bir hal alacak. Firmalarımız bu alanda gerekli tedbirleri şimdiden almak zorunda. Aksi halde ihracat pazarımızda ciddi bir kayıp söz konusu olacak.

1- YERLİKAYA, Kürşat, (2003); Karbon Vergisi, “Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi”, C. VII, S. 1-2, Haziran, s. 685-700)

11.09.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.