Fırat İnsel
Vergi Müfettişi
firat_insel88@hotmail.com

Taşınmaz Satışlarında Vergilemeye ve Taşınmazların Kısmi Bölünmeye Konu Edilmesine Yönelik Olarak Yapılan Değişikliklerin Otlangaçlanması

15.07.2023 tarihli ve 32249 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7456 sayılı “6/2/2023 Tarihinde Meydana Gelen Depremlerin Yol Açtığı Ekonomik Kayıpların Telafisi İçin Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi İhdası ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile Kurumlar Vergisi Kanununda da önemli değişiklikler yapılmıştır. Mezkûr Kanunla Kurumlar Vergisi Kanunu (KVK)’nda yapılan düzenlemelerden taşınmazların vergisiz kısmi bölünmesine ve kurumların aktifinde iki yıldan uzun süre bulundurulan taşınmazların elden çıkartılmasındaki kurumlar vergisi ve KDV istisnalarına ilişkin yapılan değişiklikler işbu Sirkülerimizde açıklanmıştır.

1.         KVK’nun 19, 20, 21 inci Maddelerinde Düzenlenmiş Olan Taşınmazların Vergiden İstisna Kısmi Bölünmesi İmkanı Ortadan Kaldırılmıştır. Bilindiği üzere, 7456 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikler öncesinde, KVK’nun 19, 20 ve 21 inci maddeleri kurumların aktiflerinde yer alan üretim ve hizmet işletmeleri ile iştirak hisseleri ve taşınmazların kurumlar vergisinden istisna bir şekilde kısmi bölünmesine imkan vermekteydi. Bu istisna ayrıca taşınmazların kısmi bölünmesinde KDVK’nun 17/4-c, Gider VK’nun 29/s, DVK’nun 9 ve H.K’nun 123 ncü maddeleri uyarınca KDV, BSMV, damga vergisi ve harçlardan da istisna olarak işlem yapılmasını sağlıyordu.

7456 sayılı Kanunun 20 nci maddesi ile KVK’nun 19/b maddesinde yapılan değişiklikle madde metnindeki “taşınmaz” ibareleri kaldırılmak suretiyle, 01.01.2024 tarihinden itibaren yürürlüğe girmek üzere taşınmazların kısmi bölünmesindeki kurumlar vergisi istisnası kaldırılmıştır. Devir, birleşme ve bölünme işlemlerindeki KDV, damga vergisi ve harç istisnaları, KVK’ya uygun olarak yapılan devir, birleşme ve bölünmeleri kapsadığından, yapılan düzenlemeyle taşınmazların KVK’nın 19 ve 20 nci maddeleri kapsamından çıkartılması, dolaylı olarak, bu işlemlerdeki diğer istisnaları da sona erdirmiş olmaktadır.

7456 sayılı Kanunun 22 nci maddesiyle Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen geçici madde 16 ile söz konusu değişikliğin 01.01.2024 tarihinde yürürlüğe girmesi hüküm altına alınmış olup, buna göre taşınmazların vergisiz kısmi bölünmesi imkanı 31.12.2023 tarihine kadar devam etmektedir.

Bu düzenlemeyi, 01.01.2024 tarihinden önce tescil edilecek taşınmazların kısmi bölünmesi işlemlerinin kurumlar vergisi, KDV ve diğer vergilerden istisna olacağı şeklinde yorumlamak gerekir. Dolayısıyla taşınmazların vergisiz kısmi bölünmesi imkanı 31.12.2023 tarihine kadar (bu tarih dahil) ticaret siciline tescil edilmiş olmak kaydıyla devam etmektedir.

Söz konusu düzenlemenin yürürlük tarihinin ileri bir tarihe bırakılmasıyla, devam eden kısmi bölünme işlemlerinin vergisiz olarak tamamlanması için bir imkan verilmiş olmakla birlikte, kalan sürenin yeni bir bölünme işlemine başlamak ve tamamlamak için de yeterli olduğunu düşünüyoruz. Kısmi bölünme işlemlerinin 4-5 aylık bir süre aldığı göz önünde bulundurulduğunda, 2023 yılı sonuna kadar yeni bir kısmi bölünme işlemine başlamak ve tamamlamak mümkündür. Kısmi bölünmenin tamamlanma süresinin bu kadar uzun olmasının en önemli nedeni alacaklılar ve ortaklar için yapılan ilanların ve itiraz ve bekleme sürelerin uzun olmasından kaynaklanmaktadır. Diğer taraftan ticaret hukukunda bu bekleme sürelerinin kısaltılmasına ilişkin yöntemler öngörülmüş olup, bir kısmi bölünme işleminin tüm kısaltma imkanları kullanılarak iki aylık bir sürede tamamlanması mümkündür.

7456 sayılı Kanun öncesindeki düzenlemeler ve Gelir İdaresinin benimsemiş olduğu uygulamalara göre taşınmaz kısmi bölünmesi gayrimenkul faaliyeti ile iştigal eden kurumların elde tuttukları gayrimenkullerin (emtia niteliği taşıyan) ve bir işletmenin parçası niteliğinde olan taşınmazların kısmi bölünme kapsamında tek başlarına kısmi bölünmesine imkan vermemekteydi. Yapılan değişiklik sadece taşınmazların tek başına vergisiz kısmi bölünmesi imkanını ortadan kaldırmaktadır. Diğer bir anlatımla, üretim veya hizmet işletmelerinin bir parçası niteliğindeki taşınmazların ilgili üretim veya hizmet işletmesi ile birlikte bir bütün olarak vergisiz bir şekilde kısmi bölünmesi imkanı, mevcut düzenlemeler kapsamında halen devam etmektedir. Tam bölünme, mevcut bir şirketin ortadan kalkması ve varlıklarının birden fazla şirkete bölünme yoluyla aktarılmasıdır. Kısmi bölünme gibi, vergisiz tam bölünmede KVK’nun 19, 20 ve 21 inci maddelerinde düzenlenmiş olmakla birlikte, mevcut bir şirketin ortadan kalkması gereği ve varlıkların başka şirketlere aktarılmasındaki operasyonel zorlukları nedeniyle uygulamada mükelleflerce tercih edilmemektedir. 7456 sayılı Kanunun 20 nci maddesi ile yapılan düzenleme, mezkur maddenin gerekçesinde de belirtildiği üzere sadece taşınmazların vergisiz kısmi bölünmesi imkanını ortadan kaldırmaktadır. Buna göre, getirilen düzenleme kısmi bölünmeye ilişkin olup, taşınmazların bir tam bölünme projesi çerçevesinde tek başlarına bir şirkete vergisiz olarak bölünmelerinin önünde bir engel bulunmamaktadır. Nitekim mezkur maddenin gerekçesinde de taşınmazların sadece kısmi bölünme kapsamından çıkartıldığı açıkça ifade edilmiştir. Bu nedenle 01.01.2024 tarihinden sonra, taşınmaz bölünmesi için tam bölünme alternatifinin değerlendirilmesi gerekmektedir.

Bir taşınmazın kısmi bölünmesinin ilgili vergi ve harçlar ödenmek suretiyle gerçekleştirilmesi önünde vergi kanunları ve Türk Ticaret Kanunu yönünden herhangi bir engel bulunmamaktadır. Diğer yandan Harçlar Kanunu’nun 123 üncü maddesi, Kurumlar Vergisi Kanunu’na atıfta bulunmadan bölünme işlemlerini harçlardan müstesna tuttuğu için bir taşınmazın 01.01.2024 tarihinden sonra TTK hükümlerine göre kısmi bölünmeye konu edilmesi halinde harç istisnasının uygulanabileceğini görüşündeyiz. Ancak, bu hususta vergi idaresinin yorumunun aksi yönde olması ihtimali de gözönünde bulundurulmalıdır.

Bir üretim veya hizmet işletmesinin parçası niteliğinde olmayan taşınmazların kısmi bölünmesinde kurumlar vergisi ve KDV istisnaları 01.01.2024 itibarıyla kaldırılmış bulunmaktadır.

Kurumların aktifinde yer alan ve gelecekte kurum bünyesi dışında tek başlarına bir projeye konu edilebilecek veya tek başlarına satışı söz konusu olabilecek taşınmazların, söz konusu istisnalardan yararlanılmak suretiyle 01.01.2024 tarihine kadar kısmi bölünmeye konu edilmesi hususunun en kısa sürede değerlendirilmesi ve karara bağlanması yerinde olacaktır.

Aşağıda açıklandığı üzere, 15 Temmuz 2023 tarihinden önce kurumların aktifinde bulunan taşınmazların satışında %50 olan kurumlar vergisi istisnasının %25’e düşürüldüğü de bu bağlamda dikkate alınmalıdır.

7456 sayılı Kanunla yapılan değişiklikler öncesinde, KVK’nun 5/1-e maddesi Uyarınca kurumların aktifinde yer alan ve en az iki tam yıl süreyle elde bulundurulan taşınmazların satışından elde edilen kazançların %50’si kurumlar vergisinden istisna idi. 7456 sayılı Kanunun 19/b maddesi ile KVK’nun 5/1-e maddesinde yapılan değişiklikle söz konusu istisna tamamen kaldırılmıştır. Ancak, 7456 sayılı Kanunun 22 nci maddesi ile KVK’na eklenen Geçici 16 ncı madde ile Kanunun yürürlük tarihi olan 15 Temmuz 2023’ten önce kurumların aktifinde yer alan taşınmazların satışında, iki yıllık elde tutma süresi ve ilgili diğer şartların sağlanmasI koşuluyla, söz konusu kazanç istisnasının %25 olarak uygulanmasına devam edeceği hüküm altına alınmıştır. Buna göre, 7456 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 15 Temmuz 202  öncesinde edinilmiş taşınmazlar için taşınmaz satış kazancı kurumlar vergisi istisnası %25 olarak devam etmekte olup, bu tarihten sonra elde edilen taşınmazların satışında kurumlar vergisi istisnası tamamen kaldırılmıştır.

7456 sayılı Kanunun 7 nci maddesi ile KDV Kanunu’nun 17/4-r maddesinde yapılan değişiklikle, kurumların aktifinde en az iki tam yıl süreyle yer alan taşınmazların satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimlerdeki KDV istisnası kaldırılmıştır.

Ancak, 7456 sayılı Kanunun 8 inci maddesi ile KDV Kanunu’na eklenen Geçici 43 üncü madde ile, 15 Temmuz 2023 tarihinden önce kurumların aktifinde yer alan taşınmazların satışı suretiyle gerçekleşen devir ve teslimlerdeki KDV istisnası devam ettirilmek suretiyle kazanılmış hakların korunması sağlanmıştır.

Buna göre, 7456 sayılı Kanunun yayımı tarihi olan 15 Temmuz 2023’ten önce aktifte yer alan taşınmazlar için söz konusu KDV istisnası devam etmekte olup, bu tarihten sonra elde edilen taşınmazların satışında ise KDV istisnası tamamen kaldırılmıştır.

15 Temmuz 2023 itibarıyla kurumların aktifinde bulunan taşınmazlar için, iki yıldan uzun süre elde tutulma ve diğer şartların sağlanmış olması kaydıyla, satış kazancındaki kurumlar vergisi istisnası %50’den %25’e düşürülmüş olmakla birlikte devam etmekte ve KDV istisnası da devam etmektedir.

15 Temmuz 2023 tarihinden sonra elde edilen taşınmazlar için hem kurumlar vergisi istisnası hem de KDV istisnası tamamen kaldırılmış bulunmaktadır.

29.11.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.