Fırat İnsel
Vergi Müfettişi
firat_insel88@hotmail.com

Vergiye Uyumlu Mükelleflere İndirimde Son Durum

GİRİŞ

Ülkemizde, son 13 yılda neredeyse iki buçuk yılda bir çıkartılan vergi affı içeren düzenlemeler, özellikle vergisini düzenli ödeyen mükelleflerin vergi adaletine olan inanç ve güvenini yok etmişti. Bu mükelleflerin yakınmaları, iktidar nezdinde karşılık buldu. Gelir Vergisi Kanunu'na “Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi “başlığı taşıyan mükerrer 121. madde eklenerek, uygulama 01.01.2018 tarihinde başladı. Düzenlemenin ilk hali o kadar daraltıcı hükümler içeriyordu ki, neredeyse şeklen getirilmiş düzenleme durumu vardı. Bu kez 2019 yılı sonunda 7194 sayılı Kanun ile bu düzenlemede bir değişiklik daha yapıldı. Bu da yetmedi, bu kez “Vergi Usul Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 01.01.2022 tarihinden başlamak üzere yeni değişiklikler getirildi.

Makalemde son değişiklikler çerçevesinde vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi uygulamasına değineceğim

1-7338 Sayılı Kanun Kapsamında Getirilen Değişiklikler

26.10.2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7338 sayılı Vergi Usul Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 121 inci maddesinde yer alan “Vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi” uygulaması hakkında bazı değişiklikler yapılmış ve %5 vergi indirimi uygulamasından yararlanma şartları biraz daha kolaylaştırılmıştır.

Söz konusu değişiklikler ise 1/1/2022 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere Kanunun yayım tarihi olan 26.10.2021 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.

2017 yılında Türk Vergi Sistemine ilk defa giren vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi uygulamasıyla, vergisini düzenli ödeyen mükellefe %5 indirim sağlanmış ve 1.1.2018 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmıştır.

Daha sonra 2019 yılında 7162 ve 7194 sayılı Kanunlarla vergi indirimi uygulamasında bazı düzenlemeler yapılmıştır.  Son olarak da 26.10.2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7338 sayılı Kanunun 10. maddesi ile 193 sayılı Kanunun mükerrer 121 inci maddesinin ikinci fıkrasının (2) numaralı bendi değiştirilmiş, aynı maddenin dördüncü fıkrasının ikinci cümlesi ise yürürlükten kaldırılmış olup böylece uygulama son şeklini almıştır.

7338 sayılı Kanunun 10. maddesi ile 193 sayılı Kanunun mükerrer 121 inci maddesinin ikinci fıkrasının (2) numaralı bendi, “(1) numaralı bentte belirtilen süre içerisinde kesinleşmiş olması koşuluyla vergi beyannamelerindeki vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması (Kesinleşen tarhiyatların, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl için geçerli olan, birinci fıkradaki indirim tutar sınırının %1’ini aşmaması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmaz.),” şeklinde değiştirilmiştir. 

Ayrıca, 7338 sayılı Kanunun 10. maddesi ile 193 sayılı Kanunun mükerrer 121 inci maddesinin dördüncü fıkrasının ikinci cümlesi olan “Bu hüküm, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yılda herhangi bir vergiye ilişkin beyanların gerçek durumu yansıtmadığının indirimden yararlanıldıktan sonra tespiti üzerine yapılan tarhiyatların kesinleşmesi hâlinde de uygulanır ve bu takdirde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler açısından zamanaşımı, yapılan tarhiyatın kesinleştiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren başlar.” yürürlükten kaldırılmıştır.

Yapılan bu değişiklikler, 1/1/2022 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiş bulunduğundan; 2021 yılına ilişkin olarak Mart ve Nisan 2022 yılında verilecek gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde %5 vergi indirimi uygulamasında yeni değişiklikler dikkate alınacaktır.

Yapılan tüm değişiklikler sonrasında vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi uygulamasını yönlendiren yasal hükümlere göre; ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar ile kurumlar vergisi mükelleflerinden (finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları hariç olmak üzere), belirtilen şartları taşıyanların yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5'i, ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirilmektedir.

Ancak, hesaplanan indirim tutarı, her hâl ve takdirde 1.1.2021 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 1.500.000 Türk lirasından (313 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği) fazla olamaz. İndirilecek tutarın ödenmesi gereken vergiden fazla olması durumunda kalan tutar, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilmektedir. Bu süre içinde mahsup edilemeyen tutarlar ise mükellefe red ve iade edilmemektedir. Gelir vergisi mükelleflerinin yararlanacağı indirim tutarı, ticari, zirai veya mesleki faaliyet nedeniyle beyan edilen kazançların toplam gelir vergisi matrahı içerisindeki oranı dikkate alınmak suretiyle hesaplanan gelir vergisi esas alınarak tespit edilmektedir.

2-Son Değişiklikler Kapsamında Şartlar

7338 sayılı Kanunla yapılan yasal değişiklikler sonrasında %5 vergi indiriminden mükelleflerin faydalanabilmesi için gerekli olan şartlar şöyle olmuştur;

1.         İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş (Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler bu şartın ihlali sayılmaz.) olması,

2.         (1) numaralı bentte belirtilen süre içerisinde kesinleşmiş olması koşuluyla vergi beyannamelerindeki vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması (Kesinleşen tarhiyatların, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl için geçerli olan, birinci fıkradaki indirim tutar sınırının %1’ini aşmaması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmaz.),

3.         İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla, (1) numaralı bent kapsamındaki vergi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergilerin ödenmiş olması (Ödemenin, ilgili mevzuatı gereği istenilen bilgi ve belgelerin tam ve eksiksiz olarak ibraz edilmiş olması koşuluyla, vergi kanunları gereği doğan iade alacaklarından mahsuben yapılmış olması ve indirimden yararlanıldıktan sonra söz konusu iade alacağı tutarının mahsuben ödemesi talep edilen vergi borcu tutarının altına düşmesi hâlinde, eksik ödenmiş duruma gelen vergilerin mahsuben ödenmek istenilen tutarın %10'unu aşmaması kaydıyla, eksik ödenmiş vergiler dolayısıyla veya vergi kanunları gereğince, tecil edilerek belirlenen şartların gerçekleşmesine bağlı olarak terkin edilecek vergilerin, şartların sağlanamaması hâlinde kanunlarında belirlenen tecil süresinin sonunu takip eden onbeşinci günün bitimine kadar ödenmesi şartıyla, bu şart ihlal edilmiş sayılmaz.), ayrıca vergi aslı (vergi cezaları ile fer'i alacaklar dâhil) 1.000 Türk lirasının üzerinde vadesi geçmiş borcunun bulunmaması,

Şarttır. İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 359 uncu maddesinde sayılan fiilleri işlediği tespit edilenler, bu uygulama hükümlerinden yararlanamazlar. Uygulama kapsamında, vergi indiriminden yararlanan mükelleflerin, öngörülen şartları taşımadığının sonradan tespiti hâlinde ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilir.

Uygulamada bahsedilen vergi beyannameleri ibaresi, yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri, geçici vergi beyannameleri, muhtasar, muhtasar ve prim hizmet beyannameleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi beyannamelerini; vergi ibaresi, anılan Bakanlığa bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken beyannameler üzerine tahakkuk eden vergileri ifade etmektedir. İndirim tutarının üst sınırına ilişkin tutar, her yıl bir önceki yıla ilişkin olarak 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle uygulanır.

SONUÇ

2018 yılından bu yana vergiye uyumlu mükellefler tarafından verilen gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde hesaplanan vergiden mahsup edilmek suretiyle ödenecek vergiyi azaltan %5 vergi indirimi uygulamasından yararlanmak, son yapılan yasal düzenleme ile biraz daha esnetilmiş bulunmaktadır.14.10.2021 tarihli ve 7338 sayılı Kanun’la, vergi sisteminde başta Vergi Usul Kanunu ve Gelir Vergisi Kanunu olmak üzere mükelleflerin vergiye gönüllü uyumunu artıracak çok önemli değişiklikler yapılmış bulunmaktadır. Vergi indirimi uygulamasından yararlanmayı biraz daha kolaylaştıran 7338 sayılı Kanun’la yapılan değişiklik, 1.1.2022 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerine uygulanmak üzere 26.10.2021 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Vergi indirimi uygulaması, ilk hayata geçirildiği dönemden bu yana gerek meslek mensupları gerekse vergi hukukçuları tarafından çok olumlu karşılanmakla beraber indirimden yararlanmanın şartlarının çok ağır olduğu gerekçesiyle çok fazla eleştiriye tabi tutulmuştur. Bu nedenle olsa gerek uygulamadan yararlanacak mükellef sayısını artırmak için 2018 yılından bu yana uygulanan düzenleme üzerinde tam üç defa yasal değişiklik yapılmıştır. Bugüne kadar vergi indirimi uygulaması hakkında ilk olarak 2019 yılında 7162 ve 7194 sayılı Kanunlarla düzenlemeler yapılmıştır. Son değişiklik ise 14.10.2021 tarihinde TBMM tarafından kabul edilen 7338 sayılı Kanun’la yapılmış ve %5 vergi indiriminden yararlanma şartları ilk haline kıyasla büyük oranda kolaylaştırılmıştır.7338 sayılı Kanun’la mükellefler lehine yapılan değişiklikler, 1.1.2022 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere yürürlüğe girmiş bulunduğundan; 2021 yılına ilişkin olarak Mart ve Nisan 2022 yılında verilecek gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde %5 vergi indirimi uygulamasında yeni değişiklikler dikkate alınacaktır. Vergi indirimi uygulaması hakkında detaylı açıklama ve örnekler uygulamanın ilk hayata geçtiği 2017 yılında Gelir İdaresi tarafından hazırlanan ve 23/12/2017 tarihli Resmi Gazete’ de yayımlanan 301 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde yapılmış bulunmaktadır. Daha sonra 7194 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikler hakkında 27.05.2020 tarihli Resmi Gazete’ de yayımlanan 312 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği (Seri No: 301) n’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliği ile 301 Seri No.lu GVGT’ nin ilgili bölümlerinde değişiklikler yapılmıştır. Vergi indiriminde 7338 sayılı Kanun’la yapılan son yasal düzenleme hakkında ise henüz bir idari düzenleme yapılmamıştır.

KAYNAKÇA

  6824 sayılı kanunun 4 üncü maddesiyle başlığıyla birlikte değişen mükerrer madde; Yürürlük: 01.01.2018

 310 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 1/1/2020 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 1.400.000 TL, 313 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 1/1/2021 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 1.500.000 TL )

 26.10.2021 tarih ve 31640 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

 7194 sayılı kanunun 18 inci maddesiyle değişen bent; Yürürlük: 1/1/2020 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 07.12.2019

 Gelir İdaresi Başkanlığı Edirne Vergi Dairesi Başkanlığının 09.12.2020 tarih ve 60938891-120.01.02.04[GVK: 3-1]-E.45079 sayılı özelgesi

 7338 sayılı kanunun 10 uncu maddesiyle değişen bent; Yürürlük: 1/1/2022 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 26.10.2021

 313 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 1/1/2021 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 1.500.000 TL

04.02.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.