Ferhat Sertel
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ferhatsertel@hotmail.com

İşten Kovulmuş Birini Bulup, İşe Alın; Teşvigi Kapın..!

18/08/2009 tarihli ve 27323 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5921 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 1.maddesi ile, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 50.maddesinin mülga beşinci fıkrası yeniden düzenlenerek yeni bir  teşvik getirilmişti. 04/12/2009 tarihli 2009/149 Sayılı SGK genelgesi ile de bu teşvike ilişkin  uygulamanın usul ve esasları açıklanmıştır. 

Genelgenin uygulanabilmesi için işveren ve sigortalı yönünden genel olarak şartlar şöyledir:

Sigortalılar Yönünden 

·      01/10/2009 veya sonraki bir tarihte işe alınmış olması,

·      İşe giriş tarihi itibariyle işsizlik ödeneği almaya hak kazanmış olması,

(Sigortalı için yaş şartı aranmayacaktır)

İşyerleri Yönünden

·      Sigortalının işe alındığı tarihten önceki aydan başlanarak son altı aylık dönemde Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinde (APHB) bildirilen sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olması,

·      İşsizlik ödeneği almaya hak kazanmış olan sigortalının, işsizlik ödeneği almaya hak kazanmadan önce son çalıştığı işyeri haricindeki bir iş yerinde işe başlamış olması,

·      Aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içinde SGK’na verilmiş olması,

Sigortalı yönünden şartları incelediğimizde; 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu 51.md.de belirtilen şartlara dayalı olarak iş akitleri sonlandırılan,  son üç yıl içerisinde 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası prim ödemesi bulunan, işten ayrılmadan önceki son 120 gün içinde sürekli çalışmış olan ve süresi içinde İŞKUR’a  yeni bir iş için  müracaat edip işsizlik ödeneği almaya hak kazananlar,  teşvik kapsamına alınabilecektir.

Belirtilen bu  şartları taşıyan sigortalının; 5921 sayılı kanunun 1.maddesinin yürürlük tarihi olan 01/10/09 ve sonrasında işe alınması halinde, işverenlerce Türkiye İş Kurumu İl/Şube  Müdürlüklerine müracaat edilerek;

İşe alınan sigortalının işsizlik ödeneği almaya hak kazandığı tarihi,

İşsizlik ödeneği alma süresini,

Kalan işsizlik ödeneğinden yararlanılmaya hak kazanılmış gün sayısını,

 içeren yazıyı talep etmeleri, alacakları bu yazıyı da teşvik müracaatında SGK’na dilekçe ekinde ibraz etmeleri gerekmektedir.

4447/ geçici 7.madde ve 4447/geçici 9.maddenin aksine bu teşvikte, işsizlik ödeneğinden yararlanmaya hak kazanmış olan sigortalının işe alınması ile birlikte, işe alındığı tarihte çalıştırılan toplam sigortalı sayısı ortalama sigortalı sayısının üzerine çıkmadığı takdirde, takip eden aylarda ortalama sigortalı sayısının üzerine çıkılmış olsa dahi, söz konusu sigortalıdan dolayı teşvikten faydalanılması söz konusu değildir.  

İşsizlik ödeneği hak etmiş birinin, iki işyerinde birden çalışmaya başlaması durumunda ne olacak?

Sigortalının işsizlik ödeneğinden yararlanmaya hak kazanmasının ardından, işsizlik ödeneğinden yararlanma süresi içerisinde, birden fazla işyerinde çalışmaya başlaması  (iki işyerinde birden çalışma durumu) ve her iki işyerinin de teşvik şartlarını taşıması durumunda, işe girilen ilk işyeri işverenince teşvikten yararlanılabilecektir.

 Zaten ilk işyerinde işe alındığı tarihten itibaren işsizlik ödeneğine hak kazanmış olma durumu son bulacağından, ilk işyerinden ayrılmadan ikinci işyerinde çalışmaya başlaması halinde ikinci işyeri işvereninin bu teşvikten yararlanması söz konusu olamayacaktır.

Bu teşvikten yararlanırken işten ayrılıp, kalan  işsizlik ödeneği süresinde yeni bir işe girilmesi durumunda ne olacak?

4447 sayılı Kanunun 50.maddesinin 4.fıkrasına göre,  sigortalı, işsizlik ödeneğinden yararlanma süresini doldurmadan tekrar işe girer ve işsizlik sigortası ödeneğinden yararlanmak için bu kanunun öngördüğü şartları yerine getiremeden yeniden işsiz kalırsa, daha önce hak ettiği işsizlik ödeneği süresini dolduruncaya kadar bu haktan yararlanmaya devam edecektir.  Ayrıca kanunun öngördüğü işsizlik sigortasından yararlanma şartlarını yerine getirmek suretiyle yeniden işsiz kalanlar, yeni hak sahipliklerinin doğduğu süre kadar işsizlik ödeneğinden faydalanabilecektir.

Bu bağlamda; işsizlik sigortasından yararlanmakta iken işe girdiği işyerinin  diğer tüm şartları da taşıması ile teşvikten yararlandırılmış bir sigortalının işten ayrılması halinde, kalan hak sahipliği süresi varsa, yani işsizlik ödeneği alacağı süre dolmamış ise, yeni işe gireceği iş yerinde de, yine diğer şartların varlığı halinde teşvik  kapsamına alınabilecektir.  (Teşvikten yararlanırken işten ayrılan birinin, ilk hak ettiği işsizlik ödeneği süresi dolmadıysa, yeni işe girdiği/gireceği işyerinde, diğer şartların varlığı halinde  teşvikten yararlandırılması mümkündür)

İşsizlik ödeneği almakta iken işe girmiş, ancak ilk işyerinin teşvik şartlarını taşımaması nedeniyle teşvik kapsamına alınmamış bir sigortalının, yeniden işe girmesi durumunda ne olacak?

İşsizlik ödeneği almakta iken, işsizlik ödeneği yararlanma süresi içinde çalışmaya başlayanların, işe girdiği işyerinin teşvik şartlarına haiz olmaması nedeniyle teşvikten yararlandırılmamış olmaları halinde, işsizlik ödeneği yararlanma süresi işe giriş tarihi itibariyle durdurulmuş olacaktır. Bu durumda işsizlik ödeneğinden yararlanma süresi, iş akdinin feshinden itibaren yeniden başlayacağından, sigortalının, kalan işsizlik ödeneğinin sona ereceği tarihe kadar yeniden çalışmaya başlaması ve yeni işyerinin de teşvik şartlarını taşıması halinde, durdurulan  süreler için yararlandırılması söz konusu olabilecektir.

İşsizlik ödeneği almakta iken, kısmi zamanlı çalışmaya başlayanların, ücretsiz izin veya  istirahat raporu alanların, bu günleri teşvik süresine eklenebilir mi?

Teşvik kapsamına alınan kişinin kısmi süreli çalıştırılması, çalıştığı zaman zarfında istirahat raporu veya ücretsiz izin almış olması (aylık prim ve hizmet belgesinde gösterilmiş olması gerekir) gibi durumlarda, bu süreler teşvikten yararlanılacak gün sayısına ilave edilecektir.

İşsizlik sigortası fonundan, işçi ve işveren primlerinin tamamı mı karşılanacak?

5510/81.maddesinde sayılan ve 82.maddeye göre belirlenen prime esas kazanç alt sınırı (01/07/09-31/12/09  için 23,10 TL olarak belirlenmiştir) üzerinden hesaplanan;

Kısa vadeli sigorta kolları prim oranının sadece %1’lik kısmı, (işçi 0-işveren %1)

Malullük yaşlılık ve ölüm sigortası priminin tamamı,(işçi %9-işveren %11)

Genel sağlık sigortası priminin tamamı,(işçi %5-işveren %7,5))

 (Sigorta kolları prim oranları işçi ve işveren taban toplamı %33,5’tur)

İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır. İşsizlik sigortası işçi ve işveren primleri teşvik kapsamı dışında tutulmuştur.

Örneğin kısa vadeli sigorta kolları prim oranı %2 olan bir işyerinde 1.000 TL brüt maaşla işe başlayan ve ayda 30 gün çalışan birisi için hesaplama aşağıdaki gibi olacaktır.

23,10*30=693 TL

1.000-693 TL =  307 TL teşvik kapsamı dışında kalan brüt maaş

693 * (33,5/100) = 232,16 TL (İşsizlik Sigortası Fonundan Karşılanacak Tutar)

693*1/100 =  6,93 TL ( teşvik dışında tutulan kısa vadeli sigorta kolları prim oranı nedeniyle işverence ödenecek tutar.)

(Burada Kısa vadeli sigorta kolları prim oranının %1’lik kısmı işsizlik sigortası fonundan karşılandığından, işyeri için belirlenen %2‘lik kısımdan sadece %1’lik kısma teşvik uyguladığımız için, kalan %1’lik kısım, işverence ödenecektir.)

Prime esas kazanç alt sınırının yani asgari ücretin üzerinde kalan maaş olan, diğer bir deyişle teşvik kapsamı dışında kalan 307 TL için ödenecek toplam prim tutarının hesabı ise şöyle olacaktır.

 307*(34,5/100) = 105,92 TL (işverence ödenecek tutar)

Borcu olan işyerleri bu teşvikten faydalanabilecek midir, 15921 kanun kodu seçilerek gönderilen aylık prim ve hizmet belgeleri nedeniyle  tahakkuk eden tutarın ödenmesi şart mıdır?

SGK’na borcu olan işyerleri de bu teşvikten faydalanabilecektir.  Fakat aynı ay için, 15921 kanun kodu ile gönderilen aylık prim ve hizmet belgeleri veya diğer kanun kodları ya da  kanun numarası seçilmeksizin gönderilmiş aylık prim ve hizmet belgeleri nedeniyle, tahakkuk etmiş primlerin ödenmemesi durumunda, teşvikten yararlanılması söz konusu olamayacaktır.

 Yani bu teşvikten önceki aylara ait SGK prim borcu olmasına rağmen 15921 kanun kodu ile aylık prim ve hizmet belgesi göndermek mümkün olmakla birlikte, 15921 kanun kodu ile gönderilen aylık prim ve hizmet belgelerinin bulunduğu aya ilişkin tüm primlerin ödenmesi gerekmektedir.

Alt işverenler,  özel nitelikteki bina inşaatı işyerleri yararlanabilecek midir?

Alt işverenler ve özel nitelikteki bina inşaatı işyerleri de 5921/1.madde ile gelen bu teşvikten yararlanabileceklerdir. Ancak işsizlik ödeneği almaya hak kazanan sigortalının, işsizlik ödeneği almaya hak kazanmadan önce son çalıştığı işyeri haricindeki bir işyerinde çalışmaya başlamış olması gerektiğinden, bu son çalıştığı işyeri teşvikten faydalanacak işyerinin alt işvereni olmaması gerekecektir. Ya da işe başlayacağı işyeri, son çalıştığı işyerinin asıl işvereni olmaması gerekecektir.

Diğer tüm teşviklerde olduğu gibi, yararlanmaması gerekirken bu teşvikten yararlanmış olunması halinde İşsizlik Sigortası Fonundan yersiz  karşılanmış primler,gecikme zam ve cezaları ile birlikte tahsil edilecektir.

Teşvikten faydalanmak amacıyla mevcut işyerlerinin kapatılarak, değişik ad ve unvan altında faaliyete başlaması,  yönetim ve kontrolü elinde bulunduracak şekilde doğrudan veya dolaylı ortaklık ilişkisi bulunan şirketler (kardeş firmalar diye tabir ettiğim firmalar) arasında istihdamın kaydırılması, şahıs firmalarında işletme sahipliğinin değiştirilmesi gibi ek kapasite ve istihdam artışına neden olmayan sadece teşvikten faydalanmak amacıyla yapılan işlemler muvazaalı işlemler olarak kabul edilecektir.

02.02.2011

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.