Ferhat Sertel
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ferhatsertel@hotmail.com

Çalışılmadığına Dair Bildirim (İdari Para Cezası; Tebligatlı Mı, Tebligatsız Mı Uygulanacak?)

İstirahatli Olan Sigortalıların İşyerinde Çalışmadıklarına Dair Bildirimin İşverenlerce Sosyal Güvenlik Kurumuna Gönderilmesine İlişkin Usul Ve Esaslar Hakkında Tebliğ 12/05/2010 tarihli ve 27579 sayılı Resmi gazetede yayımlandı ve bildirimlerin pratikte işverenlerce değil mali müşavirlerce yapılacağı gün gibi aşikar olduğundan, meslek camiasını ayağa kaldırmaya yetti. (Sadece  ayağa kalkmakla kaldık tabi)  

Zira bu tebliğ de, çalışanlarca alınan istirahat raporlarına istinaden, işverenlerce http://www.sgk.gov.tr internet adresinden  istirahat süresini takip eden 5 İŞ GÜNÜ içinde ÇALIŞILMADIĞINA DAİR  BİLDİRİMİ’nin yapılması  zorunluluğu getirildi. Yani bunca iş yükü arasında, bir de her bir müşterimiz için çalışanların aldığı geçici iş göremezliklerin takibini yapmak zorunda bırakıldık. Masalarımızın üzerinde, günü geldiğinde sistemden bildirimi yapılacak geçici iş göremezlik raporları eksikti, o da tamam oldu. 

Tebliğ elbette  bildirim zorunluluğu getirmekle kalmadı, cezai müeyyidesini 5510 Sayılı yasanın 102’inci maddesinin 1’inci fıkrasının (i) bendine bağlayarak meslek mensuplarını çileden çıkaracak bir İPC’nı  daha  meslek hayatımıza enjekte etti. Peki 5510/102.maddenin 1.fıkrasının (i) bendi ne diyor? 

5510/102.md. 1.fıkra (i) bendi: Kurum tarafından, bu Kanunun 100 üncü maddesi kapsamında Kurum tarafından istenen bilgi ve belgeleri belirlenen süre içinde mücbir sebep olmaksızın vermeyen kamu idareleri, bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlar ile diğer gerçek ve tüzel kişiler hakkında, AYLIK ASGARİ ÜCRETİN BEŞ KATI tutarında, geç verilmesi halinde ise AYLIK ASGARİ ÜCRETİN İKİ KATI tutarında idari para cezası uygulanır. Yani hiç vermeyenler hakkında 760,50 TL x 5 =3.802,50 TL, geç verenler için 760,50 TL x 2=1.521,00 TL İPC uygulanır. 

Meslek mensuplarının yoğun baskısı  neticesinde  (!) bu İPC’nın kaldırılacağı/hafifletileceği, kurumca tebligat yapılmaksızın İPC olmayacağı vb. narkozlar verilerek, bununla ilgili genelge çıkartılacağı belirtildi ve  meslek mensuplarının haklı serzenişi ve endişeleri gerçekte var olmayan bir   ameliyatla alınmış oldu. Gerçekte var olmayan diyorum, çünkü 25/05/2010 tarihinde SGK tarafından çıkarılan 2010/66 sayılı İş Göremezlik Programları ve Çalışılmadığına Dair Bildirim Girişi  genelgesi sonucu,  tebliğle gelen rahatsızlığımız, aldatmacalarla dolu, adeta bir mayın tarlası olan genelge ile kronik bir hastalığa dönüştürüldü.  

Genelgeye Göre, Çalışılmadığına Dair Bildirim Ne Zaman Yapılacak? 

İşverenlerce, SGK’nun internet sitesinden, sigortalılarca hak edilen istirahat süresini takip eden 5 iş günü içerisinde elektronik ortamda kuruma gönderilmesi zorunludur. Bu 5 işgünlük süre sayılırken, geçici iş göremezlik raporunda belirtilen işbaşı tarihi de sayılarak hesaplama yapılacak, cumartesi ve pazar günleri, genel tatil günleri, resmi ve dini bayram tatilleri sürenin hesabında dikkate alınmayacaktır.  

Genelgeye Göre, Geçici İş Göremezlik Raporu, İşverene Geç Ulaşırsa Ne Olacak? 

Genelgeye göre sigortalıların istirahat raporlarını işverenlerine ibraz etmelerini takip eden 5 iş günü  içerisinde çalışılmadığına dair bildirim elektronik ortamda yapılabilecektir.  

“İşverenlere ibraz etmelerini takip eden” ifadesine göre, bu sürenin ispatı da işverene ait olacaktır kanaatindeyim. Çalışandan, “geçici iş göremezlik raporunu işverene …/…/….. tarihinde teslim ettim” şeklinde bir yazılı ifade almak mı gerekecektir, yoksa bu yazılı ifadenin, aynı zamanda kurum kayıtlarına (örneğin hastalık servisine) yazılı bir dilekçe ekinde girmesi mi gerekecektir? Zira geriye dönük olarak her zaman böyle bir ifadeyi çalışandan almak mümkün olabilecektir. 

Genelgeye Göre, Onar (10’ar) Günlük Bildirim Yapmak Zorunlu Mu? 

10 günden fazla süreli geçici iş göremezlik raporlarına istinaden yapılacak çalışılmadığına dair bildirim girişlerinde 10’ar günlük dilimler halinde bildirim 2010/66 sayılı genelge sonrası meslek mensupları arasında büyük yankı uyandırmış olmasına rağmen, çalışılmadığına dair bildirim öncesi dönemde yapılan, meslek mensuplarınca sisteme rapor girişi olarak adlandırılan çalışamazlık bildirimlerinde de,  10’ar günlük bildirim usulü vardı. Yani 12/05/2010 önceki dönemde de geçici iş göremezlik raporlarına istinaden, e-bildirge sisteminden 10’ar günlük bildirim yapabilme imkanı mevcuttu.Fakat 12/05/2010 tarihinde yayımlanan tebliğ ile pek bilinmeyen bu yöntem, 2010/66 sayılı genelge ile su yüzüne çıkarıldı ve pek çoğumuzun kafasını karıştırdı.  

Çalışanın YAZILI talebi olmaksızın 10’ar günlük dilimler halinde, çalışılmadığına dair bildirim yapma zorunluluğu bulunmadığının altını çizelim. Peki çalışanın yazılı talebi halinde, bu onar günlük bildirimler nasıl yapılacak?  

Çalışanın 01/10/2010 döneminden başlayan ve  06/11/2010 döneminde işbaşı yapacak şekilde 01/10/2010 ve 05/11/2010 süresini kapsayan, geçici iş göremezlik raporu  aldığını varsayalım. Çalışanın 10’ar günlük dilimler halinde geçici iş göremezlik ödeneği almak istediğine dair yazılı talebi bulunması durumunda, bu geçici iş göremezliğe istinaden girilecek çalışılmadığına dair 10’ar günlük bildirimler aşağıdaki şekilde olacaktır. 

1.Dilim:

İstirahat Başlangıç Tarihi: 01/10/2010

İşbaşı Tarihi                    : 11/10/2010 (Bildirimin yasal giriş süresi 11/10/2010-15/10/2010)

2.Dilim:

İstirahat Başlangıç Tarihi: 11/10/2010

İşbaşı Tarihi                    : 21/10/2010 (Bildirimin yasal giriş süresi 21/10/2010-27/10/2010)

3.Dilim:

İstirahat Başlangıç Tarihi: 21/10/2010

İşbaşı Tarihi                    : 31/10/2010 (Bildirimin yasal giriş süresi 01/11/2010-05/11/2010)

4.Dilim:

İstirahat Başlangıç Tarihi: 31/10/2010

İşbaşı Tarihi                    : 06/11/2010 (Bildirimin yasal giriş süresi 08/11/2010-12/11/2010)
 

Yani 10’ar günlük dilimler halinde girilecek çalışılmadığına dair bildirimlerde, ilk dilimden sonraki dilimlerin istirahat başlangıç tarihi, kendinden bir önceki dilimin işbaşı tarihi olacak şekilde girilecektir. İşbaşı tarihi olarak girilen günler, dilimlerin gün sayısı hesabında dikkate alınmayacağından, her bir dilim 10’ar günlük olmuş olacaktır. Son dilimin işbaşı tarihi de fiili işbaşı tarihi olacağından dolayı, 10’ar günlük dilimler sonrası gerçek işbaşı tarihi de son dilimde girilmiş olmakla bildirim tamamlanmış olacaktır.  

Aynı geçici iş göremezlik raporu için, çalışanın 10’ar günlük geçici iş göremezlik ödeneği alma talebi olmadığını varsaydığımızda, tek seferde sistemden çalışılmadığına dair bildirim, en geç 08/11/2010’dan 12/11/2010 tarihine kadar gecikme olmaksızın yapılabilecektir.  

Analık Nedeniyle Oluşan Geçici İş Göremezlik Raporları İçin 10’ar Günlük Bildirim Yapılabilir Mi? 

Bu konu hakkında genelge her hangi bir ifade geçmemekle birlikte, analık nedeniyle oluşan geçici iş göremezliklerin 4857 sayılı İş Kanunundan gelen bir hak olması sebebiyle, kurumca hastalık nedeniyle oluşan geçici iş göremezliklerden farklı olarak değerlendirilmekte ve tek seferde bildirim yapılması yönünde telkinde bulunularak, 10’ar günlük dilimler halinde bildirime gerek bulunmadığı belirtilmektedir. Bu nedenle, hak edilen geçici iş göremezlik ödemesi de tek seferde yapılmaktadır. Fakat doğum öncesi ve doğum sonrası iki ayrı rapor bulunması halinde, bu raporlar için iki ayrı bildirim yapılırsa, iş göremezlik ödemesinin iki parça halinde ödendiği de olmaktadır.  

Üç Güne Kadar (1 ve 2 Günlük) Geçici İş Göremezlik Raporları İçin Bildirim Yapılacak mı? 

Bilindiği üzere, iş kazası ve meslek hastalığı dışındaki 3 güne kadar verilen geçici iş göremezlik raporları için geçici iş göremezlik ödemesi yapılmamaktadır. Konuyu bu açıdan irdelediğimizde, salt hastalık nedeniyle verilen 1 ve 2 günlük geçici iş göremezlik raporları için çalışılmadığına dair bildirim yapılmasına gerek bulunmamaktır. 

Eğer 3 güne kadar (1 veya 2 günlük) geçici iş göremezlik raporu, iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle verilmiş ise, bu takdirde çalışılmadığına dair bildirimin yapılması zorunludur. 

İdari Para Cezası Hangi Hallerde Uygulanacak? 

Genelgeyi incelediğimizde çeşitli şekillerde İPC uygulanacak birkaç alternatif durum ortaya çıkmaktadır. Bu durumları tebligat yapılacak ve yapılmayacak haller olarak iki başlık altında toplayabiliriz. Bu bağlamda 3 çeşit tebligat yapılacak hal, 3 çeşit de tebligat yapılmadan İPC uygulanacak hal ortaya çıkmaktadır.   

A) SGK’nca Tebligat Yapılarak İdari Para Cezası Uygulanacak Haller: 

1) SGK’unca  Kurumda Yapılacak Kontrol Durumu:

Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri’ne, sağlık kurumlardan intikal eden raporlar üzerinden kurumca çalışılmadığına dair bildirimin yapılıp yapılmadığı kontrol edilecek, istirahat raporlarının sigortalılarca işverenlerine ibraz edilmemiş olabileceği de dikkate alınarak, bildirim süresi de göz önünde bulundurularak (yani bildirim süresi geçmiş ise) işverene tebliğ yazısı gönderilecek, bu tebliğin tebellüğ edildiği tarihten itibaren 5 iş günü içinde çalışılmadığına dair bildirim yapılması gerekecektir. Tebligata rağmen bildirimin hiç yapılmaması durumunda 5 asgari ücret tutarında (3.802,50 TL)  geç yapılması halinde ise  2 asgari ücret (1.521,00 TL) İPC uygulanacaktır.  

2) Sigortalının SGK’na Müracaat Ettiği Durum:

Sigortalıların, istirahat raporlarını işverenlerine ibraz ettikleri halde çalışılmadığına dair bildirimin yapılmadığı yönündeki başvurulara (şikayetlere) istinaden, yine bildirim süresi göz önünde bulundurularak (yani bildirim süresi geçmiş ise) işverene tebliğ yazısı gönderilecek, bu tebliğin tebellüğ edildiği tarihten itibaren 5 iş günü içinde çalışılmadığına dair bildirim yapılması gerekecektir. Tebligata rağmen bildirimin hiç yapılmaması durumunda 5 asgari ücret tutarında (3.802,50 TL)  geç yapılması halinde ise  2 asgari ücret (1.521,00 TL) İPC uygulanacaktır.  

3) 12/05/2010 Tarihinden Önceki Geçici İş Göremezlik Belgeleri:

Tebliğin yayım tarihinden önce, geçici iş göremezlik ödeneği için başvuruda bulunmuş olan sigortalılara ait çalışamazlık belgesini göndermemiş olan işverenlere, SGK’nca tebligat yapılarak, yazının tebellüğ tarihinden itibaren 5 iş günü içerisinde çalışılmadığına dair bildirimin sisteme girilmesi istenecektir. Tebligata rağmen bildirimin hiç yapılmaması durumunda 5 asgari ücret tutarında (3.802,50 TL)  geç yapılması halinde ise  2 asgari ücret (1.521,00 TL) İPC uygulanacaktır.  

B) SGK’nca Tebligat Yapılmaksızın İdari Para Cezası Uygulanacak İstisnai Haller:     

2010/66 sayılı genelgede her ne kadar, işverenlerin idari para cezası karşılaşmalarının önlenmesini teminen, işverenler konu ile ilgili SGK İl Müdürlüklerince bilgilendirileceklerdir denilse de, bunun birkaç istisnası da, yine genelge de belirtilmiştir.

    1) İşyerlerinde Yapılacak Denetim ve Kontroller:

        İşyerlerinde SGK’nun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılacak denetim ve kontrollerde söz konusu bildirimin geç yapıldığının tespiti halinde, kurumca tebligat yapılmaksızın, 5510/102.madde 1’inci fıkrasının (i) bendi  gereği asgari ücretin iki katı (1.521,00 TL)tutarında İPC uygulanacaktır. 

    2) On Günden Fazla Süreli Geçici İş Göremezlik Raporları:

        Sigortalılara rahatsızlıkları sebebiyle sağlık tesislerince 10 günün üstünde istirahat verilmesi halinde hak ettikleri geçici iş göremezlik ödeneklerini 10’ar günlük dilimler halinde almak istedikleri konusunda işverenlerine talepte bulunmadıkları takdirde, işverenler tarafından çalışılmadığına dair bildirim girişlerinin rapor bitiş tarihi itibariyle 5 iş günü içinde elektronik ortamda yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde 12/05/2010 tarihli ve 27579 sayılı Resmi gazetede yayımlanan tebliğin 6’ıncı maddesine göre İPC uygulanacaktır. Genelgenin ilgili paragrafı aynen bu şekilde.

        Genelgedeki bu paragrafa göre; 10 günden fazla istirahat almış bir personelin işyerindeki devamsızlığının fark edilmemesi, raporlu olduğunun bilinmemesi ve mevcut raporun çalışandan temin edilmemiş olması gibi bir durumun varlığı söz konusu olamayacak. Yani 10 günü aşan raporlar için yasal süresi içerisinde, çalışılmadığına dair bildirimde bulunulmamış ise tebligat yapılmaksızın İPC uygulanabilecek. 

     3)  Cari Ay İçerisinde İşe Alınanların, Aynı Ayda Geçici İş Göremezlik Raporu Alması Hali:

        İlk defa işe giren sigortalılardan, iş kazası ve meslek hastalığı sigortalarından istirahat raporu alanlar ile tekrar işe başlayan sigortalılardan işe başladıkları tarihten geriye doğru bir yıl içinde 90 gün sigortalılıkları olanların iş kazaları ve meslek hastalıkları ile hastalık ve analık sigortalarından istirahatlı oldukları sürelerde işyerinde çalışmadıklarına dair bildirimin, işverenler tarafından e-bildirge sisteminde mevcut olan Sigortalı Hesap Fişi ile cari ayın hizmetlerini kuruma gönderildikten sonra, elektronik ortamda Kuruma gönderilmesi gerekmektedir. Bu süre içinde bildirimde bulunmayan işverenlere Tebliğde belirtilen idari para cezası uygulanacaktır. Genelgedeki bu uzun anlaşılmaz paragrafı biraz daha açarak, bölümler halinde yeniden ele alalım. 

a) Cari ayda, ilk defa işe giren sigortalılardan iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle  istirahat raporu alanlar:

Yani ay içerisinde işe aldığımız, daha önceden SGK’nda tescili olmayan, ilk defa sigortalı olan  bir çalışanımızın işe alınan cari  ayda iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle geçici  iş göremezlik raporu alması durumunda, APHB’nin takip eden ayın 23.gününe kadar kuruma verilme imkanı bulunduğundan ve bu sebeple çalışana verilecek geçici iş göremezlik ödeneğine esas teşkil edecek prim tutarının belirlenmesi imkanı olmayacağından bahisle, iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle geçici  iş göremezlik raporu alan bu personelimiz için, e-bildirge sisteminden Sigortalı Hesap Fişi ile cari ayın çalışılmış günlerinin girildikten sonra  çalışılmadığına dair bildirimin yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde kurum tarafından tebligat yapılmaksızın İPC uygulanabilecektir. 

            b) Cari ayda tekrar işe başlayan sigortalılardan işe başladıkları tarihten geriye doğru bir yıl içinde 90 gün sigortalılıkları olanların iş kazaları ve meslek hastalıkları ile hastalık ve analık sigortalarından istirahat alanlar;

 Yani ay içerisinde işe aldığımız, daha önceden başka işyerlerinde çalışması nedeniyle, geriye dönük bir yıl içerisinde 90 gün prim gün sayısı bulunan çalışanımızın, işe alınan cari ayda iş kazası ve meslek hastalığı veya hastalık nedeniyle geçici iş göremezlik raporu alması durumunda, yine APHB’nin takip eden ayın 23.gününe kadar kuruma verilme imkanı bulunduğundan ve bu sebeple çalışana verilecek geçici  iş göremezlik ödeneğine esas teşkil edecek prim tutarının belirlenebilmesi amacıyla, iş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle geçici  iş göremezlik raporu alan bu personelimiz için, e-bildirge sisteminden Sigortalı Hesap Fişi ile cari ayın çalışılmış günlerinin girildikten sonra  çalışılmadığına dair bildirimin yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde kurum tarafından tebligat yapılmaksızın İPC uygulanabilecektir. 

Tüm meslek camiamıza faydalı olması temennilerimle, konu hakkında istişarelerde bulunduğum ve değerli yorumlarıyla destek veren  SMMM Hakan Temurer’e teşekkür eder, saygılarımı sunarım.
 

14.12.2010

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.