Ferdi Karaboğaz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
smmmferdi.karabogaz@gmail.com

Şirketlerde Bütçeleme ve Önemi

Yıl sonu yaklaşıyor. Şirketler yıl başında koydukları hedefleri değerlendirme ve yeni yıl planlamaları yapmaya başladılar. Bu planların yapılması, sürekli takip edilmesi, güncellenmesi şirketler için hayati öneme sahiptir.

Bütçeler mutlak suretle gerçekçi olmalıdır.Geçmiş yıl verileri, günün piyasa koşulları, hedefler, beklentiler ve diğer tüm değişkenler dikkate alınarak hazırlanmalıdır. Bu planlamalar yapılırken, tüm departmanların sürece dahil edilmesi,  sağlıklı bir sonuç ortaya çıkmasını sağlayacaktır.

Bütçe yapılmasındaki temel unsur, sadece  gelir ve giderlerin takibi yada kontrolü olmamakla beraber, tasarruf kalemlerinin ortaya çıkması ve olası yatırım olanaklarının görülmesini sağlamaktır.Ana Bütçe ile beraber nakit akış tablosu ve yatırım bütçeleri de yapılmalıdır.

Şirketlerin hedef ve amaçlarına uygun olarak çeşitli bütçe teknikleri kullanılmaktadır. Bütçeler doğası itibariyle yıllıktır.Bütçeler ilgili kullanıcıların ve yönetimin geri bildirimlerine göre, muhasebe sisteminin altyapısına uygun hazırlanmalıdır.Bütçe yapılırken finansal olan veya olmayan tüm yapılar dikkate alınmalıdır.Bütçe dinamik olmalıdır.Organizasyon bünyesinde oluşan yeni gelişmeler bütçeye sistematik olarak eklenmeli, bütçeler ve diğer tüm bağlantılı çalışmalar revize edilmelidir.

Bütçe yapmanın Faydaları;

-Yöneticilere yol haritası gösterir

-Şirket çalışan, ortak ve 3.kişilerin bilgi edinilmesini sağlar

- Sapmaların ve verimsizliğin erken aşamalarda fark edilmesini sağlar

-Organizasyona yön veren tahsilat politikaları, stok politikaları gibi politikaların erkenden sorgulanmasını sağlar

Örneğin, 2019 yılı bütçesi ve nakit akış tablosu yapıldıktan sonra, 2019 Temmuz veya sonraki aylarda ortaya çıkması muhtemel nakit fazlası için yatırım planı veya, yine aynı dönemlerle ilgili bütçenin açık vermesi halinde ise, tasarruf planları çok önceden devreye konulabilecektir.

BÜTÇE TÜRLERİ

Artışa Bağlı Bütçe
Bir önceki yılın rakamları baz alınarak hazırlanan, enflasyon ve diğer global değişkenlerin göz önünde bulunduran bir bütçedir. En yaygın kullanılan bütçe türüdür. Günümüz Şirketleri için en uygun olanı bu yöntemdir.
Sıfır Tabanlı Bütçe

Sıfır Tabanlı Bütçeher bütçesel kalem için sıfır noktasından başlar,  departman giderleri için kullanılan her bir Lirayı açıklar ve haklı gösterir Bu yöntem organizasyon içerisinde yorucu bir bürokrasi oluşturmaktadır.

Ayrıca, her yıl yeniden hesaplama yapılmasının fazla zaman alıcı olacağından ve çok fazla eleman gerektireceğinden gerçekçi bir sistem değildir.

VERİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Bütçe yapılırken, 2 unsuru birbirinden ayırmak gerekir.

1-Gelir ve Giderlerin gerçekleşme hali

Muhasebe verileri üzerinden analiz yapılırken Muhasebe sisteminin Tahakkuk esasına(ilkesine) göre kurgulandığı unutulmamalıdır. Tahakkuk Arapça kökenli bir kelime. Türk Dil Kurumu Türkçe sözlükteki karşılığı “yerine gelme” “gerçekleşme”dir Buna göre, fatura ve ödeme tarihleri ayrı ayrı göz önünde bulundurulmalı fatura tarihi bütçenin, ödeme tarihi Nakit akış tablosunun konusu olmalıdır.

2-Nakit akış tablosu

Nakit akış tablosu bir hesap döneminde oluşan ve tüm değişkenlerin dikkate alınarak hazırlanan  nakit giriş ve çıkışlarını; yani işletmenin tahsilat ve ödemelerini kaynakları ve kullanım yerleri ile birlikte göste­ren bir tablodur.

Tahakkuk esasına göre hazırlanan bütçeye konu olan gelir ve gider kalemlerinin daha önceki gerçekleşme ve sözleşmelerdeki ödeme maddelerine dayanarak hazırlanmalıdır.

BÜTÇE YORUMLAMA VE İYİLEŞTİRME

Bütçe çalışma ekibi, hem mali hem de şirketin ana faaliyet ile ilgili uzman kişilerden oluşmalıdır.

Şirketin yapacağı yatırımlar, personel politikaları  hazırlanan bu bütçelere göre şekillenecektir. Bu gerçeklikle hazırlanmış bütçeler, gerekli kontrol ve detaylı açıklamalar yapıldıkta sonra, yönetimin onayına sunulmalıdır.Yönetimin onayına istinaden, bütçeye konu olan tüm kullanıcılarla rakamlar paylaşılmalıdır.Burada bütçe bütünlüğünü ve gerçekleşebilirliğini sağlamak için ödül(prim, maaş zammı vs.) yöntemleri kullanılabilir.

SATIŞ-OPERASYON BÜTÇESİ

En önemli ve temel bütçe olmakla beraber, diğer bütçelerin hazırlanmasında dikkate alınması gereken bütçedir. Satın alma, operasyon ve satış departmanları ile birlikte hazırlanmalıdır. İnsan Kaynakları departmanı da bu bütçenin bir unsurudur. Aşağıda çok küçük görebilirsiniz.

 

DORUK A.Ş. 2019 ANA FAALİTET BÜTÇESİ				TOPLAM GYG.	1.500.000,00 ?
BÖLÜM	TUTAR TL	BÜTÇE PAYI			CİRO ORANI	GİDER PAYI
TOPLAM CİRO	9.750.000,00 ?	100%		X ÜRÜNÜ	0,54	807.692,31 ?
X GELİRLERİ	5.250.000,00 ?	54%		Y ÜRÜNÜ	0,31	461.538,46 ?
X  MALİYETLERİ	4.000.000,00 ?	76%		Z ÜRÜNÜ	0,15	230.769,23 ?
GYG GİDER PAYI	807.692,31 ?	15%		TOPLAM		1.500.000,00 ?
FİNANS PAYI	188.461,54 ?	4%
X KAR-ZARAR	442.307,69 ?	8%		TOPLAM FİNANSMAN GİDERİ	350.000,00 ?
Y  GELİRLERİ	3.000.000,00 ?	31%			CİRO ORANI	GİDER  PAYI
Y GİDERLERİ	2.200.000,00 ?	73%		X ÜRÜNÜ	0,54	188.461,54 ?
Y  GYG PAYI	461.538,46 ?	15%		Y ÜRÜNÜ	0,31	107.692,31 ?
Y FİNANS PAYI	107.692,31 ?	4%		Z ÜRÜNÜ	0,15	53.846,15 ?
Y KAR-ZARAR	230.769,23 ?	8%		TOPLAM		350.000,00 ?
Z GELİRLERİ	1.500.000,00 ?	15%
Z MALİYETLERİ	1.200.000,00 ?	80%
Z GYG PAYI	230.769,23 ?	15%
Z FİNANS PAYI	53.846,15 ?	4%
Z KAR-ZARAR	15.384,62 ?	1%
TOPLAM CİRO		9.750.000,00
TOPLAM KAR		688.461,54
NET KARLILIK ORANI		7%

 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ BÜTÇESİ-(İnsan Kaynakları,İdari işler satın alma vs..)

İşletmenin mevcut faaliyetlerini sürdürebilmesi için  sabit giderlerinin izlendiği bütçedir. Ayrıca, başa baş noktası hesaplanırken dikkate alınması gereken rakamlar bu bütçede oluşur.

Günümüzde birçok şirket mevcut şartlarını devam ettirebilmek için, gelir hedeflerini bu sabit giderlere göre belirlemektedirler. Ancak bu kısıtlayıcı ve dayatmacı durum sağlıklı olmamakla beraber, satış bütçesinin büyük ölçüde sapmasına yol açabilir. Burada en anlamlı olan satış bütçesine göre  genel gider planlamasının yapılması olmalıdır.

Fakat, kemikleşmiş ve devam eden bir yapıdan bahsedildiğinde, en başta ele alınması gereken nokta şirketin mevcut genel giderleri kapsayan “Genel Yönetim Giderleri Bütçesi” oluşturmaktır.

BÜTÇE DENETİM VE KONTROLLERİ

Bütçe denetimi ve hedeflerdeki sapmalar aylık periyotlarda karşılaştırılmalı, kontrol edilmeli  varsa farklar sebepleri ile beraber yönetim kuruluna raporlanmalıdır.

Karşılaştırma ve yorum tablosu aşağıdaki gibi olmadır.

DORUK A.Ş. 2019 GYG BÜTÇE	OCAK BÜTÇE	OCAK GERÇEKLEŞME	FARK(+-)	AÇIKLAMA
GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ
Brüt ücret
SSK İşveren Hissesi
İşsizlik Sigortası İşveren Payı
Kıdem Tazminatı
İhbar Tazminatı
İzin Ücretleri
İlave Ücret Ödemeleri
SGDP İşveren Hissesi
Huzur Hakkı Ödemeleri
Yerleşim Giderleri
Kira giderleri
Elektrik Giderleri
Su Giderleri
Doğalgaz giderleri

Tüm bütçelerinizin tutacağı, hedeflerinizin gerçekleşeceği mutlu ve de hem umutlu  günleriniz olsun…

Başarı hazırlığa bağlıdır ve hazırlık olmadan başarısızlıkların ortaya çıkması kesindir.

Konfüçyus

Kişi planlamada iyi ise karmaşa yoktur, sadece sadelik vardır, böylece gerilim ve stresten uzakta bulunur.

Lao Tzu

07.11.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.