Ferdi Asım Hellaç
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
ferdi.asim@hellac.com

Kısmi Tevkifata Tabi İşlemlerde Mal İadeleri ve Matrah Değişiklikleri İle İlgili Düzeltme İşlemleri – Muhasebe Kayıtları

Tevkifat kapsamına alınan işlemlerde ortaya çıkan mal iadeleri ve matrah değişiklikleri ile ilgili olarak aşağıdaki şekilde işlem yapılması gerekmektedir.

A-  Mal İadesi durumu

Mal iadelerinde düzeltme, işlem bedeli üzerinden hesaplanan verginin tevkifata tabi tutulmayan kısmı üzerinden gerçekleştirilir.

ÖRNEK:

Satıcı (A) firması, (7/10) oranında tevkifata tabi bir işlem için alıcı (B) firmasına, 15.04.2022 tarihinde bu işle ilgili olarak 200.000.-TL’lik fatura düzenlemiş, faturada gösterilen (200.000.-TLx 0,18) = 36.000.-TL KDV’nin (36.000.-TL x 0,30)= 10.800.-TL’sini (A) firmasına ödenmiş, (36.000.-TL x 0,70)= 25.200.-TL’lik kısmı ise (B) firması tarafından tevkifata tabi tutularak sorumlu sıfatıyla beyan edilmiştir.

-------------------15.04.2022-------------------

120 Alıcılar                                                      210.800.-

-B Firması

                        600 Yurt İçi Satışlar                                    200.000.-

                        391 Hesaplanan Kdv                                   10.800.-

Mal satış kaydı

-------------------------- /---------------------------

Satıcı (A) firması, 15.05.2022 tarihinde bu işin bir kısmını tamamlayamadığından bedelde 40.000.-TL’lik bir azalma meydana gelmiştir.

2022/Mayıs döneminde ortaya çıkan bu değişiklik nedeniyle tarafların karşılıklı düzeltme yapması icap etmektedir.

-------------------15.05.2022--------------------

610 Satıştan İadeler (-)                                 40.000.-

191 İndirilecek Kdv                                          2.160.-

-İade ve İptaller Kdv’si

                        120 Alıcılar                                                   42.160.-                      

                        -B Firması

Satıştan iade

-------------------------- /---------------------------

Buna göre satıcı (A) firması, alıcı (B) firmasına 40.000.-TL ile birlikte bu tutara ait (40.000.-TL x 0,18)= 7.200.-TL KDV’nin tevkifata tabi tutulmayan (7.200.-TL x 0,30)= 2.160.-TL’sini (toplam 42.160.-TL) iade edecek, 2022/Nisan döneminde beyan ettiği 2.160.-TL’yi 2022/Mayıs dönemine ait 1 No.lu KDV Beyannamesinde indirim konusu yapacaktır.

Alıcı (B) firması ise 2022/Nisan döneminde indirim konusu yaptığı 2.160.-TL’yi, 2021/Mayıs döneminde 1 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edecektir.

-------------------15.04.2022--------------------

153 Ticari Mallar                                                     200.000.-

191 İndirilecek Kdv                                                   36.000.-

                        320 Satıcılar                                                            210.800.-

                        -A Firması

                        360 Ödenecek Vergi ve Fon.                                  25.200.-

                        -Sorumlu Sıfatıyla Öd. Kdv

Mal alış kaydı

-------------------------- /---------------------------

-------------------15.05.2022---------------------

320 Satıcılar                                                            42.160.-

-A Firması

                        391 Hesaplanan Kdv                                               2.160.-

                        -İade ve İptaller Kdv’si

                        153 Ticari Mallar                                                     40.000.-

                        -Mal İadeleri

Alıştan iadeler kaydı

-------------------------- /----------------------------

Alıcı (B) firmasının bu işlem nedeniyle tevkifata tabi tutarak beyan ettiği verginin, 40.000.- TL’ye isabet eden kısmı olan (7.200.-TL x 0,70)= 5.040.-TL aynı zamanda indirim konusu yapmış olduğundan, düzeltme işlemine konu olmayacaktır. (7.200.-TL x 0,30)= 2.160.-TL’yi beyan edecektir.

B-  iade talebi sonuçlandıktan sonra matrahta düzeltme yapılmasının gerekmesi durumu

Satıcının tevkifat uygulamasından kaynaklanan iade talebi sonuçlandırıldıktan sonra KDV iadesini ortaya çıkaran işleme ilişkin olarak yukarıda belirtilen şekilde düzeltme yapılmasının gerekmesi durumunda aşağıdaki şekilde hareket edilir.

• Düzeltme yapılması gereğinin ortaya çıktığı vergilendirme döneminde, yukarıda belirtildiği şekilde düzeltmeyi yapan mükellefin ilgili beyannamede de düzeltme yaptıktan sonra vergi dairesine yazılı olarak müracaat edip, daha önce iadesini aldığı tutarı iade etmesi halinde bu tutar, gecikme faizi ve vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın mükelleften geri alınır.
• Mükellefin, bu şekilde düzeltme işlemini yapmaması halinde, tevkifat nedeniyle iade edilen KDV, değişikliğin vuku bulduğu dönemden düzeltmenin yapıldığı döneme kadar gecikme faizi uygulanarak vergi ziyaı cezası ile birlikte mükelleften aranır.

c- Matrahta Değişiklik olması durumu

Fiyat farkı, kur farkı ve benzeri nedenlerle tevkifata tabi işlemin bedelinde sonradan bir artış ortaya çıkması halinde, bu artış ile ilgili olarak fatura düzenlenerek KDV hesaplanır ve hesaplanan KDV üzerinden (tevkifat alt sınırı dikkate alınmaksızın) tevkifat uygulanır. Bu şekilde işlem yapılabilmesi için fiyat farkı, kur farkı ve benzerinin ait olduğu asıl işleme ait KDV dahil bedelin tevkifat alt sınırını geçmiş ve tevkifata tabi tutulmuş olması gerekmektedir.

Alıcı lehine, ödemenin yapıldığı tarihte kur farkı oluşması halinde ise kur farkı tutarı üzerinden alıcı tarafından satıcıya bir fatura düzenlenerek, teslim ve hizmetin yapıldığı tarihteki oran üzerinden KDV hesaplanması gerekecektir. Böylece, matrahta oluşan azalma tutarı, tevkifata tabi tutulmayan KDV tutarı ile birlikte, satıcı tarafından alıcıya iade edilecektir.

Ayrıca, söz konusu KDV tutarı alıcı tarafından 1 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edilir.

Malların kısmen iade edilmesi, hizmetin bir kısmının tamamlanmaması, malların ve hizmetin sözleşmede belirtilen şartlara uymaması ve benzeri nedenlerle tevkifata tabi işlem bedelinde sonradan bir azalma meydana gelmişse, azalma miktarı ile ilgili olarak mal iadelerine ilişkin açıklamaların yer aldığı yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde işlem yapılır.

ÖRNEK:

Satıcı (A) Firması, (4/10) oranında tevkifata tabi bir işlem için alıcı (B) Firmasına, 01.05.2022 tarihinde bu işle ilgili olarak 500.000 TL’lik fatura düzenlemiş, faturada gösterilen (500.000.-TL x 0,18)= 90.000.-TL KDV’nin (90.000.- x 6/10)= 54.000.-TL’si (A)’ya ödenmiş, (90.000.-TL x 4/10)= 36.000.- TL’lik kısmı ise (B) tarafından tevkifata tabi tutularak sorumlu sıfatıyla beyan edilmiştir.

-------------------01.05.2022-------------------

120 Alıcılar                                                      554.000.-

-B Firması

                        600 Yurt İçi Satışlar                                    500.000.-

                        391 Hesaplanan Kdv                                   54.000.-

Mal satış kaydı

-------------------------- /---------------------------

Satıcı (A), bu işin bir kısmını tamamlayamadığından bedelde 100.000.-TL’lik bir azalma meydana gelmiştir.

2022/Haziran döneminde ortaya çıkan bu değişiklik nedeniyle tarafların karşılıklı düzeltme yapması gerekmektedir.

-------------------01.06.2022--------------------

610 Satıştan İadeler (-)                                 100.000-

191 İndirilecek Kdv                                          10.800.-

-Gerçekleşmeyen İşl. Kdv’si

                        120 Alıcılar                                                   110.800.-                    

                        -B Firması

Satıştan iade

-------------------------- /--------------------------

Buna göre satıcı (A), alıcı (B)’ye 100.000.-TL ile birlikte bu tutara ait (100.000.-TLx 0,18)= 18.000.-TL KDV’nin tevkifata tabi tutulmayan (18.000.-TL x 6/10)= 10.800.- TL’sini (toplam 110.800.- TL) iade edecek, 2022/Mayıs döneminde beyan ettiği 10.800.- TL’yi 2022/Haziran dönemine ait 1 No.lu KDV Beyannamesinde indirim konusu yapacaktır.

-------------------01.05.2022--------------------

153 Ticari Mallar                                                     500.000.-

191 İndirilecek Kdv                                                   90.000.-

                        320 Satıcılar                                                            554.000.-

                        -A Firması

                        360 Ödenecek Vergi ve Fon.                                     36.000.-

                        -Sorumlu Sıfatıyla Öd. Kdv

Mal alış kaydı

-------------------------- /---------------------------

-------------------01.06.2022---------------------

320 Satıcılar                                                            110.800.-

-A Firması

                        391 Hesaplanan Kdv                                           10.800.-

                        -İade ve İptaller Kdv’si

                        153 Ticari Mallar                                                 100.000.-

                        -Mal İadeleri

Alıştan iadeler kaydı

-------------------------- /----------------------------

Alıcı (B) ise 2022/Mayıs döneminde indirim konusu yaptığı 10.800.- TL’yi, 2022/Haziran döneminde 1 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edecektir.

Alıcı (B)’nin bu işlem nedeniyle tevkifata tabi tutarak beyan ettiği verginin, 100.000.- TL’ye isabet eden kısmı olan (18.000.-TL x 4/10)= 7.200.-TL’yi aynı zamanda indirim konusu yapılmış olduğundan, düzeltme işlemine konu etmeyecektir.

KAYNAKLAR:

1. 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu

2. Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği

04.11.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.