Ferdi Asım Hellaç
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
ferdi.asim@hellac.com

İnternetten Yapılan Satışlarda Ürün Bedelinin Kargo Firması Tarafından Tahsil Edilmesinde Belge Düzeni

1. GİRİŞ

İnternet üzerinden alınan siparişlerde, siparişi veren kişi ya da kurum adına irsaliyeli fatura düzenlenip, ürünler anlaşmalı kargo firması tarafından müşteriye teslim edilerek ürün bedellerinin ise kargo firması tarafından kredi kartıyla ya da nakit olarak tahsil edilebilmektedir.

Tahsilatların anlaşmalı kargo firmasınca yapılması ve irsaliyeli faturalarda belirtilen kişi ya da kurum ile ödemeyi yapan kredi kartı sahiplerinin farklı olması nedeniyle yapılan tahsilatlara ilişkin olarak vergi uygulamaları açısından nasıl bir yol izlenmelidir, belge düzeni nasıl olmalıdır?

2. KONUNUN VERGİ MEVZUATI YÖNÜNDEN ELE ALINMASI

A) KURUMLAR VERGİSİ KANUNU YÖNÜNDEN

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 6 ncı maddesinde, kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı, safi kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

Gelir Vergisi Kanununun “Bilanço Esasında Ticari Kazancın Tespiti” başlıklı 38 inci maddesinde ise; bilanço esasına göre ticari kazancın, teşebbüsdeki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki müsbet fark olduğu, bu dönem zarfında sahip veya sahiplerce işletmeye ilave olunan değerlerin bu farktan indirileceği, işletmeden çekilen değerlerin ise farka ilave olunacağı, ticari kazancın bu suretle tespit edilmesi sırasında, Vergi Usul Kanununun değerlemeye ait hükümleri ile bu Kanunun 40 ve 41 inci maddeleri hükümlerine uyulacağı hükme bağlanmıştır.

Ticari kazancın tespitinde iki temel ilke geçerlidir. Bunlar “dönemsellik” ve “tahakkuk esası” ilkeleridir. Tahakkuk esası ilkesi, gelir veya giderin tahsil edildikleri ve ödendikleri döneme bakılmaksızın miktar ve mahiyet itibarıyla kesinleşmiş olmasını ifade etmektedir. Bu esas dikkate alındığında bir gelir unsurunun, özel bir düzenleme bulunmadığı sürece, mahiyet ve tutar itibarıyla kesinleştiği dönem kazancının tespitinde dikkate alınması gerekmektedir. Dönemsellik ilkesi ise her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Bu ilke uyarınca gelir ve giderlerin ilgili oldukları dönemde kaydedilmesi gerekir.

Buna göre, malı satan tarafından internet üzerinden alınan siparişlere ilişkin olarak hazırlanan ürünlerin kargo firması tarafından müşteriye teslim edildiği anda vergiyi doğuran olay meydana geleceğinden, elde edilen gelirin ürünlerin teslim edildiği dönem kurum kazancına dâhil edilerek vergilendirilmesi gerekmektedir.

B) VERGİ USUL KANUNU YÖNÜNDEN

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 229 uncu maddesinde; “Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.” hükmü yer almaktadır.

Aynı Kanunun 230 uncu maddesinde faturada bulunması gereken bilgiler 5 bent halinde sayılmış olup, maddenin 3 üncü bendinde; faturada, müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarasının yer alması zorunlu kılınmıştır.

Ayrıca, ‘‘Faturanın Nizamı” başlıklı 231 inci maddenin beşinci bendinde, faturanın, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenleneceği, bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacağı; altıncı bendinde ise fatura düzenlemek zorunda olanların, müşterinin adı ve soyadı ile bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarasının doğruluğundan sorumlu oldukları, ancak bu sorumluluğun 232 nci maddenin ikinci fıkrasının uygulandığı halleri (nihai tüketicilere satış) kapsamadığı hüküm altına alınmıştır.

Anılan madde hükmünün uygulamasına yönelik olarak yayımlanan 167 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin 7 nci maddesinde, satıcıların nihai tüketicilere yaptıkları satış veya işler için düzenlenecek faturalarda, müşterinin belge ibrazı ve fatura düzenleyenin sorumluluğunun söz konusu olmayacağı belirtilmiştir.

Mezkur Kanunun 232 nci maddesinde ise; birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin; birinci ve ikinci sınıf tüccarlara, serbest meslek erbabına, kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere, vergiden muaf esnafa sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve satın aldıkları emtia ve hizmetler için de fatura istemek ve almak zorunda oldukları, sayılanlar dışında kalanların ise birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde tespit edilenlerden ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerden satın aldıkları emtia veya onlara yaptırdıkları iş bedelinin (01.01.2022 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere) 2.000 TL’yi geçmesi veya bedeli 2.000 TL’den az olsa dahi istemeleri halinde emtiayı satanın veya işi yapanın fatura vermesinin mecburi olduğu hükme bağlanmıştır.

Diğer yandan, 

Vergi Usul Kanununa göre mal teslimi dolayısıyla düzenlenmesi gereken vesika olan fatura müşterinin borçlandığı meblağı gösterir ve borcun tahakkukuna ilişkindir. Buna göre, malı satan tarafından internet üzerinden yaptığı satışlarında, satış yaptığı kişi adına faturanın düzenlenmesi gerekmektedir. Bedelin malı satın alan kişi yerine başkası tarafından nakit veya kredi kartıyla ödenmesi, faturanın bu kişi adına düzenlenmesini engellemeyecektir. Ayrıca kredi kartı bir ödeme aracı olduğundan, faturası daha evvel düzenlenmiş bir mal teslimine ilişkin bedelin bilahare nakden veya kredi kartı ile tahsil edilmesi halinde bu tahsilat için ayrıca bir fatura düzenlenmeyecektir. Ancak yetkililerce izahat istenildiğinde, sonradan kredi kartıyla yapılan tahsilatın, daha önceki bir tarihte tanzim olunmuş bir belgeye (fatura vb.) ilişkin olduğunun faturayı düzenleyen tarafından ispatlanması gerekecektir.

Öte yandan, malı satan tarafından internet üzerinden satışını yaptığı ürünlerin müşteriye teslimini gerçekleştiren kargo firması tarafından ürün bedeli olarak malı satan adına müşterilerden nakit ya da kredi kartı çekimleri karşılığında tahsil edilen ve belirli süreler sonunda malı satanın banka hesabına gönderdiği tutarlar kargo firmasınca bir mal teslimi veya hizmet ifası söz konusu olmaması nedeniyle kazanç kabul edilmeyecektir.

Diğer taraftan, kargo firmasının ürün bedellerinin tahsilinde ifa ettiği aracılık hizmeti karşılığında malı satandan komisyon alması durumunda ise söz konusu komisyon bedelleri için fatura düzenlemesi gerekmektedir.

C) KATMA DEĞER VERGİSİ YÖNÜNDEN

3065 sayılı Katma Değer Vergisi (KDV) Kanununun;

-1/1 inci maddesinde, Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV’ye tabi olduğu,

-2/1 inci maddesinde, teslimin bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya onun adına hareket edenlerce, alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesi olduğu, bir malın alıcı veya onun adına hareket edenlerin gösterdiği yere veya kişilere tevdii teslim hükmünde olduğu, malın alıcıya veya onun adına hareket edenlere gönderilmesi halinde, malın nakliyesinin başlatılması veya nakliyeci veya sürücüye tevdi edilmesinin de mal teslimi olduğu,

– 4 üncü maddesinde, hizmetin, teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemler olduğu, bu işlemlerin; bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi şekillerde gerçekleşebileceği, bir hizmetin karşılığının bir mal teslimi veya diğer bir hizmet olması halinde bunların her birinin ayrı işlem olduğu, hizmet veya teslim hükümlerine göre ayrı ayrı vergilendirileceği

hükme bağlanmıştır.

3. SONUÇ

Yukarıdaki mer’i mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere internet üzerinden alınan siparişlerin kargo firması aracılığıyla malı satan tarafından müşterilere teslimi 3065 sayılı Kanunun 1/1 inci maddesine göre KDV’ye tabi olup bu teslim nedeniyle malı satan tarafından düzenlenen faturalarda genel hükümlere göre KDV hesaplanması ve 1 No’lu KDV Beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir. Bedelin kargo firması aracılığıyla tahsil edilmesinin bu duruma bir etkisi bulunmamaktadır.

Diğer taraftan, kargo firmasının ürün bedellerinin tahsiline ilişkin ifa ettiği aracılık hizmeti nedeniyle malı satan adına düzenlenecek faturada komisyon bedeli üzerinden KDV hesaplanacağı tabiidir. 

KAYNAKLAR:

1. Kurumlar Vergisi Kanunu,
2. Gelir Vergisi Kanunu,
3. Katma Değer Vergisi Kanunu,
4. KDV Genel Uygulama Tebliği,
5. Vergi Usul Kanunu,
6. 167 No’lu VUK Genel Tebliği,
7. GİB, Ankara VDB’nın 31.01.2020 tarih B.07.1.GİB.4.06.17.01-130[1-2014/61]-45127  sayılı özelgesi

20.10.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.