Ferah Köten
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
ferahkoten@gmail.com

İkinci El Araç Satışı ve Taşınmaz Ticareti İle Uğraşan Mükelleflerde Özel Matrah Uygulaması

Giriş

Bilindiği üzere 06 Nisan 2018 tarih ve 30383 Sayılı Resmi Gazetede 7104 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu ve Bazı Kanunlar ile 178 Sayılı KHK’ de Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 6. Maddesi ile KDVK’ nun Özel Matrah Şekillerinin yer aldığı 23. Maddesine (f) bendi eklenmiştir. Bu düzenleme ile ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz ticaretiyle iştigal eden mükelleflerce, katma değer vergisi mükellefi olmayanlardan (mükellef olanlardan istisna kapsamında yapılan alımlar dâhil) satın alınarak vasfında değişiklik yapılmaksızın satılan ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmazların teslimi özel matrah şekilleri içerisinde sayılmıştır. Söz konusu teslimlerde  matrahın, alış bedeli düşüldükten sonra kalan tutar olacağı belirtilmiştir.

Bu konu hakkında usul ve esasların nasıl olacağı hakkında Maliye Bakanlığı da düzenleme yapmıştır. Bu yapılan düzenlemeler ise 6 Temmuz 2018 tarihli 30470 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 19 Seri Nolu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğin 11. Maddesi ile yapılmıştır.

1.Özel Matrah Uygulaması

a.Uygulamadan Faydalanabilme Şartları Nelerdir?

Mükelleflerin özel matrahtan faydalanabilmesi için şartlar aşağıda özetlenmiştir.

• Mükelleflerin ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz ticaretiyle iştigal etmesi ve yetki belgesi[i] almış olması gerekmektedir.
• KDV mükellefi olmayanlardan ( mükellef olanlardan istisna kapsamında yapılan alımlar dahil ) alınması gerekmektedir.
• Bahse konu ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmazın vasfında esaslı değişiklik yapılmaması gerekmektedir.
  
  b.Özel Matrah Nasıl Belirlenecektir?

Yukarıdaki şartları taşıyan mükelleflerin işlemlerine konu ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz satışında düzenlenecek faturalarda alış bedeli ile satış bedeli arasındaki fark üzerinden KDV hesaplanacaktır. Yani mükellefler KDV ödemeden aldıkları ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmazların satışlarından elde edecekleri gelir üzerinden KDV hesaplayıp ödeyeceklerdir.

Hesaplama aşağıdaki gibi olacaktır.

Yukarıdaki verilere göre yapılacak hesaplama yapılırken alış bedeli ile satış bedeli arasındaki fark olan 20.000,00 TL’ nin KDV’ si içyüzde yöntemi ile hesaplanması gerekmektedir. Yapılan bu hesaplama ile matraha ( 20.000,00 TL / 1,01 = 19.801,98 TL )  ve KDV’ ye ( 19.801,98 * % 1 = 198,02 ) ulaşılacaktır. ( ikinci el otomobil örnek alınmıştır. )

​​​​​​​​​​​​​​c.Fatura Düzeni Nasıl Olmalıdır?

Yukarıda yapılan hesaplamalar neticesinde kesilmesi gereken fatura düzeninin nasıl olması gerektiği konusunda tereddütler oluşabilmektedir. 19 Seri Nolu KDV Tebliğinde bir açıklamaya yer verilmediği gibi konu hakkında Vergi Usul Tebliği de yayımlanmamıştır. Mevcut genel fatura düzenleme esaslarına uygun olarak fatura düzeninde Özel Matrah hesaplamasının aşağıdaki şekilde gösterilmesi uygun olacaktır.

​​​​​​​​​​​​​​d.Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılmalıdır?

Mükelleflerin bu kapsamda yapmış olduğu ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz satışının muhasebe kaydının aşağıdaki gibi yapılması uygun olacaktır.

------------------------------------------- xx / xx / 201x--------------------------------------------

120. Alıcı XYZ                                                                     100.000,00.-

                        600. İkinci El Otomobil Özel Matrah                                   80.000,00.-

                        600. İkinci El Otomobil Satış                                               19.801,98.-

                        391. % 1 Hesaplanan KDV                                                       198,02.-

Açıklama: ABC kişisinden alınan otomobilin Alıcı XYZ’ ye Satışı Kaydı.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------

​​​​​​​​​​​​​​e.Özel Matrahın 1 No.lu KDV Beyannamesi ile Beyanı Nasıl Yapılacak?

Mükellefin ay içerisinde yapmış olduğu ikinci el motorlu kara taşıtı veya taşınmaz satışının ilgili dönem 1 No.lu KDV beyannamesi ile beyanı yapılırken öncelikle %1 KDV hesaplanan matrah ebyn/KDV1/Matrah/Tevkifat Uygulanmayan İşlemler bölümünde %1 KDV hesaplanarak beyan edilecektir. Sonrasında alış bedeli olan özel matrah tutarını ise ebyn/KDV1/Sonuç Hesapları/Özel Matrah Şekline Tabi İşlemlerde Matraha Dahil Olmayan Bedel satırında beyan edilecektir.

​​​​​​​​​​​​​​f.Vasfında Esaslı Değişiklik Yapılmamasının Ölçüsü ve Söz Konusu Bedellerin Maliyete Dahil Edilip Edilmeyeceği Konusu

İkinci el motorlu kara taşıtı ve ya taşınmaz teslimlerinde özel matrah uygulanabilmesi için araç veya taşınmazın basit tadil, bakım ve onarım işlemleri dışında vasfında esaslı değişiklik yapılmaması gerekmektedir.

İkinci el kara taşıtlarında; aracın servis ve bakımın yapılması, jant değişimi gibi işlemler vasfında esaslı değişiklik olmadığı için kabul edilirken; aracın motorunun veya şasesinin değişimi esaslı değişiklik olarak kabul edilmektedir.

Taşınmazlarda ise boya yapılması, tesisat yenilenmesi veya parke yapımı gibi işlemler vasfında esaslı değişiklik olmadığı için kabul edilirken; taşınmazın oda sayısının değiştirilmesi veya ekstra balkon açılması gibi esaslı değişiklik olarak kabul edilmektedir.

2. Mükelleflerin İkinci El Motorlu Kara Taşıtı Veya Taşınmaz Ticaretiyle İştigal Eden Mükelleflerin Özel Matrah Uygulayabilmek İçin Alacakları Yetki Belgesi

İkinci el motorlu kara taşıtı ve ya taşınmaz teslimlerinde özel matrah uygulanabilmesi için mükelleflerin yetki belgesi alma şartı vardır. Yetki belgesi hakkında bilgiler ve yapılması gerekenler aşağıda özetlenmiştir.

İkinci el kara taşıtı ticareti ve taşınmaz ticareti ile iştigal etmekle birlikte henüz yetki belgesi almamış olanlar ilgili yönetmelikte verilen süre ile sınırlı olmak üzere yetki belgesi olmaksızın, özel matrah uygulayabilecekleri belirtilmiştir.

​​​​​​​​​​​​​​a.Yetki Belgesi Nedir?

Tebliğde ikinci el motorlu kara taşıtı ticareti ile iştigal edenlerin, 13.02.2018 tarihli ve 30331 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan İkinci El Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik kapsamında işletmesi adına yetki belgesi alan tacirler ile esnaf ve sanatkârlar olduğu belirtilmiştir

 Taşınmaz ticareti ile iştigal edenlerin, 05.06.2018 tarihli ve 30442 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan Taşınmaz Ticareti Hakkında Yönetmelik kapsamında yetki belgesi alan ticari işletmeler ile esnaf ve sanatkârlardır.

İkinci el motorlu kara taşıtı ve taşınmaz ticareti ile iştigal etmekle birlikte henüz yetki belgesi almamış olanlar, ilgili Yönetmeliğe göre yetki belgesi alınması için verilen süre ile sınırlı olmak üzere yetki belgesi olmaksızın, özel matrah uygulayabileceklerdir.

​​​​​​​​​​​​​​b.Yetki Belgesi

İkinci el karar taşıtı ticareti işi ile iştigal edenlerin sahip olması gereken yetki belgesi ile ilgili şartlar özetle aşağıdaki gibidir.

• Tacir, esnaf ve sanatkarlar alabilir.
• İşletmenin bulunduğu yerdeki Ticaret İl Müdürlüğü tarafından verilecektir.
• Her bir işletme için ayrı ayrı düzenlenecek ve devredilemeyecektir.
• Yetki belgesinin süresi 5 yıldır.
• Yetki belgesi işletmede kolay görünür ve okunacak yere asılacaktır.

İkinci El Kara Taşıtı Ticareti İşi Yetki belgesi

İşletmeye Yetki Belgesi Verilmesi İçin Şartlar:
1	Yönetmelik 18. Maddesinde yer alan şartları taşıyan işletmelerden olması gerekmektedir.
2	Esnaf ve sanatkarlar odasına, ticaret ve sanayi odasına veya ticaret ve sanayi odalarının ayrı kurulduğu terlerde ticaret odasına kayıtlı olunması gerekmektedir.
3	Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olunması gerekmektedir
4	Gerçek kişi tacirler ile esnaf ve sanatkarların kendilerinin, ticaret işletmelerinde ve diğer tüzel kişi tacirlerde ise bu alanda faaliyetlerini yürütmek için görevlendirilen ve yetkilendirilen temsile yetkili kişilerin, şubelerde ise şube müdürünün tebliğdeki şartları taşıması gerekmektedir.
5	Gerçek kişi tacirler ile esnaf ve sanatkarların kendilerinin, ticaret şirketleri ile diğer tüzel kişi tacirlerin temsile yetkili kişilerinden en az birinin, şubelerde ise şube müdürünün motorlu kara taşıtları alım satım sorumlusu ( Seviye 5 ) ulusal yeterliliğine dayalı mesleki yeterlilik belgesine sahip olması gerekmektedir.

Hali hazırda ikinci el motorlu kara taşıtı ticaretiyle iştigal eden gerçek ve tüzel kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların bu faaliyetlerine devam edebilmeleri için 8 Eylül 2018 tarihinden 6 ay sonra ( 8 Mart 2019 ) yürürlüğe girecek şekilde yayımlanmıştır. Yönetmeliğin geçici 1. Maddesinde ise söz konusu kişi ve firmaların yetki belgesin 1 yıl içerisinde almaları gerektiği belirtilmiştir. Yani hali hazırda ikinci el kara taşıtı ticareti ile iştigal eden kişi ve firmaların en geç 8 Mart 2020 tarihine kadar yetki belgelerini almak zorundadır.

Taşınmaz Ticareti İşi Yetki belgesi

İşletmeye Yetki Belgesi Verilmesi İçin Şartlar:
1	Yönetmelik 12. Maddesinde yer alan şartları taşıyan işletmelerden olması gerekmektedir.
2	Meslek odasına kayıtlı olunması gerekmektedir.
3	Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olunması gerekmektedir
4	Gerçek kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların kendilerinin, ticaret işletmelerinde ve diğer tüzel kişi tacirlerde ise bu alanda faaliyetlerini yürütmek için görevlendirilen ve yetkilendirilen temsile yetkili kişilerin, şubelerde ise şube müdürünün tebliğdeki şartları taşıması gerekmektedir.
5	Gerçek kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların kendilerinin, ticaret şirketleri ile diğer tüzel kişi tacirlerin temsile yetkili kişilerinden en az birinin, şubelerde ise şube müdürünün sorumlu emlak danışmanı ( Seviye 5 ) ulusal yeterliliğine dayalı mesleki yeterlilik belgesine sahip olması gerekmektedir.

Hali hazırda taşınmaz ticaretiyle iştigal eden gerçek ve tüzel kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârların bu faaliyetlerine devam edebilmeleri için 5 Haziran 2018 tarihinde yürürlüğe girecek şekilde yayımlanmıştır. Yönetmeliğin geçici 1. Maddesinde ise söz konusu kişi ve firmaların yetki belgesin 18 ay sonra içerisinde almaları gerektiği belirtilmiştir. Yani hali hazırda taşınmaz ticareti ile iştigal eden kişi ve firmaların en geç 5 Aralık 2019 tarihine kadar yetki belgelerini almak zorundadır.

Sonuç

İkinci el motorlu kara taşıtı ve taşınmaz ticareti ile iştigal eden mükelleflerin KDV’ siz almış oldukları araçları veya taşınmazları satışını yaparken KDV hesaplamaları mükellefler üzerinde yük oluşturmaktaydı. Bilindiği üzere KDV nin ana çalışma prensibi; alınırken ödenen KDV’ nin indirim konusu yapılması, işlem konusu emtia veya hizmet için yaratılan katma değerin vergilendirilmesidir.

İkinci el kara taşıtı ve taşınmaz ticareti ile iştigal eden firmaların KDV ödemeksizin almış oldukları araç veya taşınmazların değeri özel matrah kapsamına alınarak KDV mekanizmasına uygun şekilde kar üzerinden KDV hesaplanması ve ödenmesi olumlu bir gelişme olmuştur.

Ancak özel matrah uygulaması yapılırken unutulmaması gereken en önemli husus yönetmeliğe uygun yetki belgesi nin yönetmelikte belirtilen süreler içerisinde alınması gerekmektedir. Aksi takdirde geçmiş dönemlerde ödenmesi gereken ve eksik hesaplanan vergilerin ne olacağı konusunda Tebliğde bir düzenleme yoktur. Ancak konu ile ilgili gerekli düzenlemelerin yapılacağı düşünülmektedir. Muhtemel tarhiyatlarla karşılaşılmaması adına yetki belgesinin bir an önce alınması faydalı olacaktır.

---

[i] İkinci el motorlu kara taşıtı ticareti ile iştigal edenler, 13.02.2018 tarihli 30331 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan İkinci el Motorlu Kara Taşıtlarının Ticareti Hakkında Yönetmelik; taşınmaz ticareti ile iştigal edenler ise 05.06.2018 tarihli ve 30442 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Taşınmaz Ticareti Hakkında Yönetmelik kapsamında alınacak yetki belgesidir.

[ii] Söz konusu teslimin, KDV oranlarını belirleyen 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararına göre KDV uygulanacaktır.

19.09.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.