SMMM Evren Özmen 1 TL için 532.000 TL Fazla Vergi Ödeme Riski (22.11.2024)

E-bültenimize kayıt olun, yeni yazılar e-posta adresinize gelsin! Üye olmak için tıklayın.

EDİTÖRÜN SEÇTİKLERİ

YAZARLARIMIZ

Fatma Akyüz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
smmmfatmaakyuz@gmail.com

Enflasyon Muhasebesi Uygulaması Notları

Enflasyon, bir ekonominin genel mal ve hizmet fiyatlarının sürekli ve istikrarlı bir şekilde artış gösterdiği ekonomik olgudur. Fiyatların sürekli artış gösterdiği ekonomik durumlar finansal tablo kalemlerinin gerçeği yansıtmasını engellemekte olup finansal tablo analizlerinde yanıltılara sebep olmaktadır.

VUK Mükerrer Madde 298 e göre enflasyon düzeltmesine ilişkin gerçekleşmesi gereken iki şart belirtilmektedir. Son 36 aylık Yİ-ÜFE artış oranı %100 den fazla ve son 12 aylık Yİ-ÜFE artış oranı %10 dan fazlaysa ve her iki şart birlikte gerçekleşiyorsa enflasyon düzeltmesine tabi tutulur.

İlgili düzenlemede yer alan bu iki şartın bir arada gerçekleşmesi durumunda enflasyon düzeltmesi yasal bir zorunluluk haline gelmektedir. İki şartı oluşturan koşullarının ortadan kalkması durumunda ise enflasyon muhasebesi uygulamasına son verilmektedir.

Kollektif, adi komandit ve adi şirketler de dahil olmak üzere kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri Mali tablolarda yer alan parasal olmayan kıymetler üzerinden enflasyon düzeltmesi yapılması gerekmektedir.

Parasal Olmayan Kıymetler; Ulusal para değerindeki değişmelere rağmen satın alma güçleri değişmeyen kıymetlerdir. Örnek olarak işletmenin arsa ve arazileri ya da demirbaşları gibi.

Bilançodaki bir hesap grubunun niteliği, parasal olması ya da parasal olmaması bakımından genellikle aynıdır, ancak satın alma gücünün değişip değişmediğine bakarak belirlenir.

Aktif	Pasif
Parasal Varlıklar	Parasal Kaynaklar
100 KASA	300. BANKA KREDİLERİ
101 ALINAN ÇEKLER	303. UZUN VADELİ KREDİLERİN ANAPARA TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ
102 BANKALAR	304. TAHVİL ANAPARA BORÇ, TAKSİT VE FAİZLERİ
103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-)	305. ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER	306. ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER
111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI	308. MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-)
112 KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI	309. DİĞER MALİ BORÇLAR
120 ALICILAR	320. SATICILAR
121 ALACAK SENETLERİ	321. BORÇ SENETLERİ
122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)	322. BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)
126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR	326. ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR	329. DİĞER TİCARİ BORÇLAR
131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR	331. ORTAKLARA BORÇLAR
132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR	332. İŞTİRAKLERE BORÇLAR
133 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR	333. BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR
135 PERSONELDEN ALACAKLAR	335. PERSONELE BORÇLAR
137 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)	337. DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)
138 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR	360. ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR
181 GELİR TAHAKKUKLARI	361. ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ
190 DEVREDEN KATMA DEĞER VERGİSİ	368. VADESİ GEÇMİŞ ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER
191 İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ	371. DÖNEM KÂRININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ (-)
192 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ	381. GİDER TAHAKKUKLARI
193 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR	391. HESAPLANAN KDV
196 PERSONEL AVANSLARI	392. DİĞER KDV
197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI	400. BANKA KREDİLERİ
220 ALICILAR	405. ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER
221 ALACAK SENETLERİ	407. ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER
222 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)	408. MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-)
226 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR	420. SATICILAR
231. İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR	421. BORÇ SENETLERİ
232. BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR	422. BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)
235. PERSONELDEN ALACAKLAR	426. ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
236. DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR	431. ORTAKLARA BORÇLAR
237. DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)	432. İŞTİRAKLERE BORÇLAR
243. İŞTİRAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLERİ (-)	433. BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR
246. BAĞLI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHÜTLERİ (-)	437. DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)
247. BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜGÜ KARŞILIĞI (-)	481. GİDER TAHAKKUKLARI


Aktif	Pasif
Parasal Olmayan Varlıklar	Parasal Olmayan Varlıklar
110. HİSSE SENETLERİ	340.ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI
150. İLK MADDE VE MALZEME	350.YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ
151. YARI MAMULLER - ÜRETİM	380. GELECEK AYLARA AİT GELİRLER
152. MAMÜLLER	440.ALINAN SİPRAİŞ AVANSLARI
153. TİCARİ MALLAR	480.GELECEK YILLARA AİT GELİRLER
157. DİĞER STOKLAR
158. STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
159. VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI
170. YYİO İŞLERİ MALİYET
180. GELECEK AYLARA AİT GİDERLER
240. BAĞLI MENKUL KIYMETLER
241. BAĞLI MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)	ÖZ SERMAYE
242. İŞTİRAKLER
244. İŞTİRAKLER SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)	500. SERMAYE
245. BAĞLI ORTAKLIKLAR	520. HİSSE SENETLERİ İHRAÇ PRİMLERİ
247. BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜGÜ KARŞILIĞI (-)	521. HİSSE SENEDİ İPTAL KÂRLARI
250. ARAZİ VE ARSALAR	522. M.D.V. YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI
251. YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİ	523. İŞTİRAKLER YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI
252. BİNALAR	529. DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ
253. TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR	540. YASAL YEDEKLER
254. TAŞITLAR	541. STATÜ YEDEKLERİ
255. DEMİRBAŞLAR	542. OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER
256. DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR	548. DİĞER KÂR YEDEKLERİ
257. BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)	549. ÖZEL FONLAR
258. YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR
259. VERİLEN AVANSLAR
260. HAKLAR
261. ŞEREFİYE
262. KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ
263. ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ
264. ÖZEL MALİYETLER
268. BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)
271. ARAMA GİDERLERİ
272. HAZIRLIK VE GELİŞTİRME GİDERLERİ
277. DİĞER ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR
278. BİRİKMİŞ TÜKENME PAYLARI (-)
280. GELECEK YILLARA AİT GİDERLER
294. ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MADDİ DURAN VARLIKLAR

Düzeltme yapılırken sadece 2 yöntem kullanılıyor;

1-Düzeltme Katsayısını bulup düzeltmeye esas değer ile endeksleme

Malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, düzeltmeye esas alınan tarihi içeren aya ait fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayı düzeltme katsayısı olarak adlandırılır.

Düzeltme Katsayısı =

Düzeltme Tarihindeki Endeks (Yİ-ÜFE)
Kıymetin Ait Olduğu Aya Ait Endeks (Yİ-ÜFE)

Düzeltme katsayısı virgülden sonra beş hane olarak dikkate alınacaktır. (m.17)

Düzeltmeye esas tarihler stok, mdv gibi hesaplarda kayıt tarihi, menkul kıymetlerde satın alma tarihi, nakdi sermaye artışında ödeme tarihi, iç kaynaklardan sermaye artışında tescil tarihi vb. gibi

2-İstenirse stoklarda toplulaştırılmış yöntemlerle stok tutarını endeksleme

Toplulaştırılmış yöntemler ise gerçek yöntem, basit ortalama yöntemi, Stok devir hızı yöntemi veya hareketli ağırlıklı ortalama yöntemidir.

Mükellefler, mümkün olduğunca inebildikleri her bir alt ayrım itibariyle hesaplama yaparak diledikleri yöntemi kullanmakta serbesttirler. (m18)

Toplulaştırılmış yöntemlerle düzeltmeye tabi tutulan stokların maliyet bedeline intikal ettiren reel olmayan finansman maliyetlerinin düşülmesi ihtiyaridir. (m.37)

Düzeltmeye esas değer bulunurken iki hususa ilave olarak dikkat edinilmesi gerekmektedir.

1-Reel olmayan finansman maliyet;

Örnek olarak; işletme için 2.000.000 TL makine alımı yapıldı o dönem kullanılan faiz oranı %40 yatırım döneminde ödenen ve maliyete alınan faiz 800.000 TL Toplam aktifleştirme tutarı 2.800.000 TL olsun

Aynı dönemdeki Yİ-ÜFE deki artış %30

Reel olmayan finansman gideri: 600.000 TL

Endekslemeye Esas değer= 2.800.000-600.000= 2.200.000 TL dir.

2-Kayıtlı sermaye içinde yer alan bazı fonlar

Örnek olarak 30.03.2023 tarihinde şirket Geç.31-32 298/Ç Yeniden değerleme fonunu sermayeye dahil ettiyse bu rakam değerleme tabi olmayacaktır.

Yapılacak Muhasebe Kayıtları

Enflasyon düzeltmeleri, ilgili kıymetlere ait fark hesaplarına ve enflasyon düzeltme hesabına kaydedilecektir.

698 Enflasyon düzeltme hesabı ise parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesi sonucu oluşan farkların kaydedildiği hesabı ifade eder.

Aktif Hesabın Düzeltmesinde oluşan fark olumluysa;

İlgili Aktif Hesap
698 Enflasyon Düzeltme Hs.

xxx
xxx

Olumsuzsa;

698 Enflasyon Düzeltme Hs
İlgili Aktif Hesap

xxx
xxx

Pasif Hesabın Düzeltmesinde oluşan fark olumluysa;

698 Enflasyon Düzeltme Hs
İlgili Pasif Hesap

xxx
xxx

Olumsuzsa;

İlgili Pasif Hesap
698 Enflasyon Düzeltme Hs.

xxx
xxx

05.02.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)