Enflasyon, bir ekonominin genel mal ve hizmet fiyatlarının sürekli ve istikrarlı bir şekilde artış gösterdiği ekonomik olgudur. Fiyatların sürekli artış gösterdiği ekonomik durumlar finansal tablo kalemlerinin gerçeği yansıtmasını engellemekte olup finansal tablo analizlerinde yanıltılara sebep olmaktadır.
VUK Mükerrer Madde 298 e göre enflasyon düzeltmesine ilişkin gerçekleşmesi gereken iki şart belirtilmektedir. Son 36 aylık Yİ-ÜFE artış oranı %100 den fazla ve son 12 aylık Yİ-ÜFE artış oranı %10 dan fazlaysa ve her iki şart birlikte gerçekleşiyorsa enflasyon düzeltmesine tabi tutulur.
İlgili düzenlemede yer alan bu iki şartın bir arada gerçekleşmesi durumunda enflasyon düzeltmesi yasal bir zorunluluk haline gelmektedir. İki şartı oluşturan koşullarının ortadan kalkması durumunda ise enflasyon muhasebesi uygulamasına son verilmektedir.
Kollektif, adi komandit ve adi şirketler de dahil olmak üzere kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri Mali tablolarda yer alan parasal olmayan kıymetler üzerinden enflasyon düzeltmesi yapılması gerekmektedir.
Parasal Olmayan Kıymetler; Ulusal para değerindeki değişmelere rağmen satın alma güçleri değişmeyen kıymetlerdir. Örnek olarak işletmenin arsa ve arazileri ya da demirbaşları gibi.
Bilançodaki bir hesap grubunun niteliği, parasal olması ya da parasal olmaması bakımından genellikle aynıdır, ancak satın alma gücünün değişip değişmediğine bakarak belirlenir.
Aktif |
Pasif |
Parasal Varlıklar |
Parasal Kaynaklar |
100 KASA |
300. BANKA KREDİLERİ |
101 ALINAN ÇEKLER |
303. UZUN VADELİ KREDİLERİN ANAPARA TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ |
102 BANKALAR |
304. TAHVİL ANAPARA BORÇ, TAKSİT VE FAİZLERİ |
103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-) |
305. ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER |
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER |
306. ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER |
111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI |
308. MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-) |
112 KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI |
309. DİĞER MALİ BORÇLAR |
120 ALICILAR |
320. SATICILAR |
121 ALACAK SENETLERİ |
321. BORÇ SENETLERİ |
122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) |
322. BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) |
126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR |
326. ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR |
128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR |
329. DİĞER TİCARİ BORÇLAR |
131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR |
331. ORTAKLARA BORÇLAR |
132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR |
332. İŞTİRAKLERE BORÇLAR |
133 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR |
333. BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR |
135 PERSONELDEN ALACAKLAR |
335. PERSONELE BORÇLAR |
137 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) |
337. DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) |
138 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR |
360. ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR |
181 GELİR TAHAKKUKLARI |
361. ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ |
190 DEVREDEN KATMA DEĞER VERGİSİ |
368. VADESİ GEÇMİŞ ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER |
191 İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ |
371. DÖNEM KÂRININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ (-) |
192 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ |
381. GİDER TAHAKKUKLARI |
193 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR |
391. HESAPLANAN KDV |
196 PERSONEL AVANSLARI |
392. DİĞER KDV |
197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI |
400. BANKA KREDİLERİ |
220 ALICILAR |
405. ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER |
221 ALACAK SENETLERİ |
407. ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER |
222 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) |
408. MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-) |
226 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR |
420. SATICILAR |
231. İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR |
421. BORÇ SENETLERİ |
232. BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR |
422. BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) |
235. PERSONELDEN ALACAKLAR |
426. ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR |
236. DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR |
431. ORTAKLARA BORÇLAR |
237. DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) |
432. İŞTİRAKLERE BORÇLAR |
243. İŞTİRAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLERİ (-) |
433. BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR |
246. BAĞLI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHÜTLERİ (-) |
437. DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-) |
247. BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜGÜ KARŞILIĞI (-) |
481. GİDER TAHAKKUKLARI |
Aktif |
Pasif |
Parasal Olmayan Varlıklar |
Parasal Olmayan Varlıklar |
110. HİSSE SENETLERİ |
340.ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI |
150. İLK MADDE VE MALZEME |
350.YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ |
151. YARI MAMULLER - ÜRETİM |
380. GELECEK AYLARA AİT GELİRLER |
152. MAMÜLLER |
440.ALINAN SİPRAİŞ AVANSLARI |
153. TİCARİ MALLAR |
480.GELECEK YILLARA AİT GELİRLER |
157. DİĞER STOKLAR |
|
158. STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) |
|
159. VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI |
|
170. YYİO İŞLERİ MALİYET |
|
180. GELECEK AYLARA AİT GİDERLER |
|
240. BAĞLI MENKUL KIYMETLER |
|
241. BAĞLI MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) |
ÖZ SERMAYE |
242. İŞTİRAKLER |
|
244. İŞTİRAKLER SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) |
500. SERMAYE |
245. BAĞLI ORTAKLIKLAR |
520. HİSSE SENETLERİ İHRAÇ PRİMLERİ |
247. BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜGÜ KARŞILIĞI (-) |
521. HİSSE SENEDİ İPTAL KÂRLARI |
250. ARAZİ VE ARSALAR |
522. M.D.V. YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI |
251. YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİ |
523. İŞTİRAKLER YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI |
252. BİNALAR |
529. DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ |
253. TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR |
540. YASAL YEDEKLER |
254. TAŞITLAR |
541. STATÜ YEDEKLERİ |
255. DEMİRBAŞLAR |
542. OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER |
256. DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR |
548. DİĞER KÂR YEDEKLERİ |
257. BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) |
549. ÖZEL FONLAR |
258. YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR |
|
259. VERİLEN AVANSLAR |
|
260. HAKLAR |
|
261. ŞEREFİYE |
|
262. KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ |
|
263. ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ |
|
264. ÖZEL MALİYETLER |
|
268. BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-) |
|
271. ARAMA GİDERLERİ |
|
272. HAZIRLIK VE GELİŞTİRME GİDERLERİ |
|
277. DİĞER ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR |
|
278. BİRİKMİŞ TÜKENME PAYLARI (-) |
|
280. GELECEK YILLARA AİT GİDERLER |
|
294. ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MADDİ DURAN VARLIKLAR |
|
Düzeltme yapılırken sadece 2 yöntem kullanılıyor;
1-Düzeltme Katsayısını bulup düzeltmeye esas değer ile endeksleme
Malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, düzeltmeye esas alınan tarihi içeren aya ait fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayı düzeltme katsayısı olarak adlandırılır.
Düzeltme Katsayısı = |
Düzeltme Tarihindeki Endeks (Yİ-ÜFE) |
Düzeltme katsayısı virgülden sonra beş hane olarak dikkate alınacaktır. (m.17)
Düzeltmeye esas tarihler stok, mdv gibi hesaplarda kayıt tarihi, menkul kıymetlerde satın alma tarihi, nakdi sermaye artışında ödeme tarihi, iç kaynaklardan sermaye artışında tescil tarihi vb. gibi
2-İstenirse stoklarda toplulaştırılmış yöntemlerle stok tutarını endeksleme
Toplulaştırılmış yöntemler ise gerçek yöntem, basit ortalama yöntemi, Stok devir hızı yöntemi veya hareketli ağırlıklı ortalama yöntemidir.
Mükellefler, mümkün olduğunca inebildikleri her bir alt ayrım itibariyle hesaplama yaparak diledikleri yöntemi kullanmakta serbesttirler. (m18)
Toplulaştırılmış yöntemlerle düzeltmeye tabi tutulan stokların maliyet bedeline intikal ettiren reel olmayan finansman maliyetlerinin düşülmesi ihtiyaridir. (m.37)
Düzeltmeye esas değer bulunurken iki hususa ilave olarak dikkat edinilmesi gerekmektedir.
1-Reel olmayan finansman maliyet;
Örnek olarak; işletme için 2.000.000 TL makine alımı yapıldı o dönem kullanılan faiz oranı %40 yatırım döneminde ödenen ve maliyete alınan faiz 800.000 TL Toplam aktifleştirme tutarı 2.800.000 TL olsun
Aynı dönemdeki Yİ-ÜFE deki artış %30
Reel olmayan finansman gideri: 600.000 TL
Endekslemeye Esas değer= 2.800.000-600.000= 2.200.000 TL dir.
2-Kayıtlı sermaye içinde yer alan bazı fonlar
Örnek olarak 30.03.2023 tarihinde şirket Geç.31-32 298/Ç Yeniden değerleme fonunu sermayeye dahil ettiyse bu rakam değerleme tabi olmayacaktır.
Yapılacak Muhasebe Kayıtları
Enflasyon düzeltmeleri, ilgili kıymetlere ait fark hesaplarına ve enflasyon düzeltme hesabına kaydedilecektir.
698 Enflasyon düzeltme hesabı ise parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesi sonucu oluşan farkların kaydedildiği hesabı ifade eder.
Aktif Hesabın Düzeltmesinde oluşan fark olumluysa;
İlgili Aktif Hesap |
xxx |
Olumsuzsa;
698 Enflasyon Düzeltme Hs |
xxx |
Pasif Hesabın Düzeltmesinde oluşan fark olumluysa;
698 Enflasyon Düzeltme Hs |
xxx |
Olumsuzsa;
İlgili Pasif Hesap |
xxx |
05.02.2024
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
Ayrıntılar için tıklayın.
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.