Fatih Rüştü Taşkın
SGK Müfettişi
SGK Rehberlik Ve Teftiş Başkanlığı
fatihrustutaskin33@gmail.com

İşten Çıkarma Hangi Hallerde Geçerli Sebebe Dayandırılır?

GEÇERLİ SEBEP ŞARTININ KAPSAMI

Fesihte geçerli sebep hususu İş Kanunun 18 inci maddesinde açıklanmıştır. Buna göre tüm işyerlerinde ve işçilerde feshin geçerli sebebe dayandırılması şartı yoktur. Şu iki durumda fesih geçerli sebebe dayandırılmalıdır. Birincisi işyerinde 30 veya daha fazla işçi çalışıyor olmalıdır. İkincisi sözleşmesinin feshedilmesi durumu söz konusu olan işçinin bahse konu işyerinde en az 6 aydır çalışıyor olmasıdır. Yeraltında çalışan işçilerde 6 ay çalışmak şartı bulunmamaktadır. Bu şartları sağlayan bir işçi işveren tarafından işten çıkartılırken işveren feshi şu geçerli sebeplerden birine dayandırmak zorundadır:

a) İşçinin yeterliliği (örneğin ortalama olarak benzer işi görenlerden daha az verimli çalışmak; gösterdiği niteliklerden beklenenden daha düşük performansa sahip olmak, işe yoğunlaşmasının giderek azalması; işe yatkın olmamak; öğrenme ve kendini yetiştirme yetersizliği; sık sık hastalanmak; çalışamaz duruma getirmemekle birlikte işini gerektiği şekilde yapmasını devamlı olarak etkileyen hastalık, uyum yetersizliği),

b) İşçinin davranışları (örneğin işverene zarar vermek ya da zararın tekrarı tedirginliğini yaratmak; işyerinde rahatsızlık yaratacak şekilde çalışma arkadaşlarından borç para istemek; arkadaşlarını işverene karşı kışkırtmak; işini uyarılara rağmen eksik, kötü veya yetersiz olarak yerine getirmek; işyerinde iş akışını ve iş ortamını olumsuz etkileyecek bir biçimde diğer kişilerle ilişkilere girmek; işin akışını durduracak şekilde uzun telefon görüşmeleri yapmak; sık sık işe geç gelmek ve işini aksatarak işyerinde dolaşmak; amirleri veya iş arkadaşları ile ciddi geçimsizlik göstermek, sıkça ve gereksiz yere tartışmaya girişmek),

c) İşletmenin, işyerinin veya işin gerekleri (örneğin sürüm ve satış olanaklarının azalması; talep ve sipariş azalması; enerji sıkıntısı, ülkede yaşanan ekonomik kriz, piyasada genel durgunluk, dış pazar kaybı, hammadde sıkıntısı gibi sebeplerle işyerinde işin sürdürülmesinin olanaksız hale gelmesi, yeni çalışma yöntemlerinin uygulanması; işyerinin daraltılması; yeni teknolojinin uygulanması; işyerlerinin bazı bölümlerinin iptal edilmesi; bazı iş türlerinin kaldırılması).

6 AYLIK ÇALIŞMA HESABINA ÖZELLİKLE DÂHİL EDİLEN DURUMLAR

Çalışma süresinden sayılan haller olarak da adlandırılan bu durumlar şu şekildedir:

a) Madenler, taşocakları, kuyular, dehlizler gibi çalışılan yere inilmesi, girilmesi veya çıkılması sırasında geçen zamanlar (örneğin kömür madenine asansör ile iniş ve çıkışta geçen süreler),

b) İşverenleri tarafından çalıştırılmak üzere başka bir yere götürülen işçilerin yolda geçen süreleri (örneğin işçilerin işverence Ankara’dan Nevşehir’e konteyner kurulumuna gönderilmesi),

c) İşçilerin işyerinde veya işi yapmaya hazır bir şekilde fiili olarak çalışmadan beklediği boş süreler (örneğin pizza dağıtıcısının dükkânda sipariş ihtimaline karşı beklemesi),

d) İşçilerin işverence başka bir yere gönderilmesi (örneğin işverence komşu mahalledeki tanıdık işverenden işle ilgili araç gereç almaya gönderilmesi), işverenin evinde veya bürosunda çalışması/meşgul olması (örneğin işverenin villasındaki su tesisatını tamir etmesi), işverenlerin başka işleriyle meşgul olması sırasında geçen zamanlar(örneğin işverenin banka işleriyle ilgilenmesi),

e) Çocuk emziren kadının çocuğuna süt vermek için kendisine ayrılan zamanlar,

f) Demiryolları, karayolları, köprü viyadük yapımı gibi işçilerin evlerinden uzakta çalıştırıldıkları işlerde, işçilerin düzenli ve toplu olarak getirilip götürülmelerinde geçen süreler (örneğin Ardahan’da doğalgaz boru hattı döşeme işinde çalıştırılan işçilerin, hafta hafta hat güzergahı boyunca ilçelerden diğer ilçelere götürülmeleri)

İşverence sırf sosyal yardım amaçlı işyerine götürülen işçilerin araçta geçirdikleri süreler bu sürelere dahil değildir, çalışma süresinden sayılan işler arasında değildir. Örneğin işçilerinin yoğun trafikten etkilenmesini, işe geç kalmalarını, aracı olmayan işçilerin toplu taşımada zorluk çekmelerini ve vakit kaybetmelerini istemeyen büyük bir mağaza işvereninin, işçilere servis sağlamasında, serviste geçen süreler çalışma süresine dahil değildir ve 6 aylık çalışma süresine dahil edilmez.

ÖZELLİKLE HANGİ DURUMLAR GEÇERLİ FESİH SAYILMIYOR?

Apaçık geçerli fesih sayılmayacak durumlar İş Kanunun 18 inci maddesinin üçüncü fıkrasında sayılmıştır. Bunlar:

a) Sendika üyesi olmak, mesai saatleri dışında sendikal faaliyette bulunmak, işverenin izniyle mesai saatleri içinde sendikal faaliyette bulunmak,

b) İşyeri sendika temsilciliği yapmak,

c) Mevzuatı veya düzenlenmiş sözleşmeleri dayanak göstererek hakkını aramak için idari veya adli mercilere başvuruda bulunmak veya yapılan başvuruya sonradan dahil olmak,

d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, hamilelik, din, siyasi görüş vb. özellikleri öne sürmek,

e) Kadın işçilerin çalıştırılmasını yasak olduğu sürelerde işe gelmemek (normal gebelikte 16 hafta, çoğul gebelikte 18 hafta),

f) Hastalık veya kaza gibi durumlarda Kanunda belirtilen “işe geçici devamsızlık” süreleri (ihbar bildirim süresine 6 hafta daha eklenmesiyle oluşan süre)

ÖNEMLİ OLAN AYNI İŞVERENİN İŞÇİSİ OLMAK

İşçiler aynı işvereni farklı işyerlerinde çalışmışlarsa, 6 aylık kıdeme bakılırken bu işyerlerinin hepsinde geçen çalışmalar birlikte değerlendirilir. Örneğin işçi ilk 3 buçuk ay işverenin işlettiği restoranın mutfak bölümünde çalışmış, daha sonra işverenin yönlendirmesi ve kendi kabulüyle evine yakın olan yine işverence işletilen unlu mamuller-pastane işyerinde 5 ay çalışmıştır. Feshin geçerli sebebe dayandırılmasında bu işçinin kıdemi 6 ayın üzerinde yani 8 buçuk ay olarak değerlendirilir. Diğer yandan işyerinde en az 30 işçinin çalışması şartı da unutulmamalıdır. Burada ince bir ayrım vardır. İşverenin aynı işkolunda faaliyet gösteren tüm işyerlerindeki işçi sayılı bu 30 işçi sayısına dahil edilir, ancak işverenin farklı işkolunda faaliyet gösteren işyerlerinde bu hesaplama, her işkolunda faaliyet gösteren işyerlerindeki işçilerin ayrı ayrı dikkate alınmasıyla hesaplanır.

10.12.2018

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.