Fatih Kaya
Vergi Müfettişi
fkayadenetim@gmail.com

Gelir Vergisi Beyannamesi Vermeli Miyim? - Hazır Beyan Sistemi

2023 takvim yılı gelirlerinin beyan edileceği Gelir Vergisi beyanname verme dönemi 1 Mart’ta başlayacak ve (31 Mart’ın hafta sonuna denk gelmesi nedeniyle) 1 Nisan akşamına kadar devam edecek. Peki, kimlerin gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekiyor? Yazımda çok fazla teknik detaylara girmeden bu konuyu ele almaya çalışacağım.

Bilindiği üzere, ülkemizde, gelir veya kazanç elde etmiş olan gerçek kişiler, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na göre vergilendirilmektedir.

Gelir vergisi, temel olarak beyana dayalı olsa da, yani kişilerin kendi gelirlerini bir beyanname ile vergi idaresine bildirmeleri yoluyla vergilendirilecek olması genel kural olsa da, kanunda yer alan ve belli koşullarda gelirler üzerinden çeşitli oranlarda kesinti yapılarak vergileme, öteden beri toplumun büyük kesimleri için uygulanmaktaydı. Örneğin, tutarı ne olursa olsun tek bir işverenden ücret geliri elde edenler, bankalar üzerinden mevduat faiz geliri elde edenler, yine banka veya aracı kurumlar aracılığıyla yurtiçi hisse senedi alım satımı, repo, tahvil, bono vb. gelir elde edenler örnek verilebilir. Bu tip gelirlerden kaynakta kesinti yapılarak ilgili gelirler, nihai vergileme dediğimiz şekilde, sonrasında başka bir beyana gerek olmaksızın vergilendirilmiş olmaktaydı.

Bu nedenle, düzenli beyanname veren şirketleri bir kenara bırakırsak, Türk toplumunda ticari, zirai ve serbest meslek kazancı elde edenler dışındaki gerçek kişilerin gelirlerini, “beyanname” adı verilen bir form ile beyan etmesi son yıllara kadar pek alışılagelen bir durum değildi.

Türkiye’de gerçek kişilerin beyanname verme zorunlulukları hakkında farkındalık kazandırılmasının ve kira beyannamelerini vergi dairesine gitmeden kolay bir şekilde verebilmelerinin sağlanmasının, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 2012 yılında “Önceden Hazırlanmış Kira Beyanname Sistemi” ile hız kazandığını bir çoğumuz hatırlar. Sonrasında, sistem Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından daha da geliştirilerek kira dışındaki gelirlerin de dahil edilmesi suretiyle 2016 yılında ismi “Hazır Beyan Sistemi” olarak değiştirilmiş ve “Biz Hazırladık, Siz Onaylayın” sloganıyla günümüzde hizmet vermeye devam etmektedir. Bu sistem özetle, giriş yaptığınızda, idarenin tespit etmiş olduğu gelirlerinizi sisteme önceden yansıttığı ve sizin bunları değiştirme ve bunlara ekleme yapabileceğiniz şekilde güncelleyebildiğiniz ve onay vererek beyannamenizi vermiş olduğunuz, sonunda çıkan vergilerin de ödemelerini yapabildiğiniz bir sistem. Böylece, vergi dairesine gitmeden işlemleri başından sonuna kadar internet üzerinden tamamlayabiliyorsunuz.

Bu kolaylıklarla birlikte, son yıllarda, gerek kanun hükmü değişiklikleri, gerek kanunda yer alan beyanname verme limitlerinin değişmesi, gerek kişilerin gelir elde ettikleri enstrümanların çeşitlerinin artması nedenleriyle, beyanname vermesi gereken gerçek kişilerin sayısında önemli bir artış olduğu görülmektedir.

Bu kapsamda bu günlerde, gerçek kişi vatandaşlarımızdan şu soru sıkça gelmektedir; benim bu yıl beyanname vermem gerekiyor mu?

Bu sorunun cevabını bulabilmeniz için açıkçası geçmiş yıl olan 2023 yılı hakkında biraz kafa yormanız ve birkaç hesap yapmanız gerekiyor. Doğru bir vergi beyanı için biraz finansal geçmişinizi düşünmek ve masaya yatırmak önemli. Şimdi aşağıda yer alan konularda analiz yaparak 2023 yılını yeniden düşünün ve banka hesaplarınızda bir araştırma yapın. Aşağıda yer alan tutarlarda gelir elde ettiyseniz vergi beyannamesi vermeniz gerekebilir.

• 21.000 TL’nin üzerinde konut kira geliri elde ettiyseniz,
• 150.000 TL’nin üzerinde tevkifata tabi- işyeri kira geliri elde ettiyseniz,
• 150.000 TL’nin üzerinde Eurobond geliri elde ettiyseniz,
• Çeşitli mobil uygulamalar veya bankalar aracılığıyla Yurtdışı borsalarda hisse senedi alım satımlarından, temettü ödemelerinden ve boşta duran yabancı paralarınıza verilen nemalardan elde ettiğiniz gelirleriniz varsa ve bunlar yıllık toplam 8.400 TL’yi aşıyorsa,
• Tek veya birden fazla işyeri fark etmeksizin toplam 1.900.000 TL’nin üzerinde ücret geliri elde ettiyseniz,
• Aynı anda veya yıl içinde işyeri değiştirerek birden fazla işyerinden maaş aldıysanız ve seçeceğiniz bir işveren hariç diğerlerinden elde ettiğiniz gelir 150.000 TL’nin üzerindeyse,
• Edinme tarihinden itibaren 5 yıl geçmemiş olan bir gayrimenkulünüzü 2023 yılı içerisinde sattıysanız ve enflasyona göre endekslendiği halde 55.000 TL’nin üzerinde bir kazanç oluştuysa,

beyanname vermeniz ve bu beyan sonucu hesaplanan vergileri 2 eşit taksitte (Mart ve Temmuz aylarında) ödemeniz gerekmektedir. Burada, elde edilme ihtimali en yüksek olan gelirleri sıraladığımı, beyanname verme durumlarının bunlarla sınırlı olmadığını, daha farklı koşullarda da beyanname verilmesi gerekebileceğini unutmayın.

Bu noktada, Gelir İdaresi Başkanlığımızın bir hizmetinden bahsetmek istiyorum. https://intvrg.gib.gov.tr/hazirbeyan/beyannameVermelimiyim.html web sayfasına girerek, 2023 yılında elde etmiş olduğunuz kira, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlara ilişkin gelirlerinizin tutarlarını yazarak beyanname vermeniz gerekip gerekmediğini öğrenebiliyorsunuz. Bu sayfayı kullanarak en azından beyanname verip vermeme hesabınızı kolayca yapabilirsiniz. Tabii bu sayfa tamamen bilgilendirme amaçlı olup herhangi bir bağlayıcılığı yok.

Gelir Tespitinde ve Beyanlarında Dikkat Edilecek Hususlar

Gelirlerinizi tespit ve beyan ederken dikkat etmeniz gereken birkaç hususu da şu şekilde belirtmek istiyorum.

• Konutlardan elde edilen kira gelirlerinde 2023 yılında 21.000 TL’lik istisna bir kişi için tanınan istisna rakamıdır. Yani, konutta birden fazla ortak varsa, her biri kendi beyannamesinden 21.000’er TL düşebilecektir. Bunun yanında gelirlerinizi birden fazla konuttan elde etseniz dahi kişi olarak bir defa 21.000 TL istisna rakamını düşebilirsiniz.
• İşyeri kira beyan sınırı olan 150.000 TL üzeri geliri hesaplarken işyerinizin tevkifata tabi olarak kiralandığını, tevkifat kavramını açıklamak gerekirse- kiralarınızdan belli bir oranda vergi kesintisi yapıldığını varsayıyoruz. İşyerinizin kiralarından kesinti yapılmıyorsa, gelirinizin yıllık toplam 8.400 TL’yi aşması durumunda bu gelirlerinizi beyan etmeniz gerekecektir.
• Sahip olduğunuz Eurobond’ların kupon ödemelerinden elde edilen faiz gelirlerinizden varsa birikmiş faiz ve fazla anapara ödemesi gibi maliyet unsurlarını düşebileceğinizi bilin.
• Yurtdışı hisse senedi alım satımlarda aynı hisse senedinden farklı tarihlerde alım ve satım yaptıysanız, ilk sattığınız hisse senedinin alış fiyatını, ilk aldığınız tarihtekilerle kıyaslamanız ve bu şekilde “ilk giren ilk çıkar” kuralına göre karlarınızı hesaplamanız gerektiğini bilmelisiniz.
• Ücret gelirlerinizi hesaplarken “safi” tutar üzerinden toplama yapmalısınız, yani bordrolarınızda yer alan (gayrisafi) brüt ücretten SGK işçi kesintileri, işsizlik sigorta primi, varsa SGK destekleme primi, yine varsa hayat/şahıs sigorta primleri, sendika aidatları ve engellilik indirimi tutarlarını düştükten sonra kalan tutarlar üzerinden hesaplama yapmalısınız. Bunlar aynı zamanda, bordrolarda kesilen vergilerin, üzerinden hesaplandığı matrahlardır.
• Gayrimenkulün 5 yıl içinde satılması nedeniyle elde edilen gelirlerde, gayrimenkulü alış tarihinizle, satış tarihi arasında %10’u aşan bir enflasyon artışı varsa, alış bedelini ÜFE enflasyon oranında endeksleme yaparak elde ettiğiniz kazançları enflasyondan arındırabilirsiniz. Kanun bu imkanı vermektedir. Bunun hesabı da biraz teknik olmakla birlikte, yine Gelir İdaresi Başkanlığımızın internet ortamındaki https://intvrg.gib.gov.tr/hazirbeyan/artisHesapla.html web sayfası örnek bir hesaplama yapabilmenize imkan vermektedir. Bunun yanında, yapmış olduğunuz giderleri, elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve sizin ödediğiniz giderleri ve ödenen vergi ve harçları indirme hakkınız da vardır. Sonrasında çıkan kazancın 55.000 TL’sini istisna olarak indirebileceksiniz.
• Ne suretle olursa olsun gelir vergisi beyannamesi vermeniz gerektiğinde, kendinize, eşinize ve küçük çocuklarınıza ait hayat/şahıs sigorta primleri, eğitim ve sağlık harcamalarınızı ve yapmış olduğunuz bağışları belli oran ve koşullar çerçevesinde beyannamede toplam gelirinizden indirebileceğinizi bilmelisiniz.

Beyanname Vermezsem Ne Olur?

Beyanname verilmezse ne olurun cevabı olarak, kısaca ifade etmek gerekirse vergi idaresi beyan etmeniz gereken gelirleriniz olduğunu tespit ettiğinde, kanunlarda yer alan çeşitli mekanizmaları çalıştırarak, sizden bu vergileri, izaha davet, gönüllü uyum veya olası bir vergi incelemesi kapsamında gecikme faizi ve cezasıyla birlikte tahsil etme yoluna gidecektir.

Endişe verme niyetinde değilim ancak günümüzde gelişen teknoloji ve bankacılık sistemi ile vergi idaresinin geniş bilgi edinme yetkileri birlikte düşünüldüğünde, gelirlerinizin tespit edilmesi inanın çok kolay; bunu göz önünde bulundurmanız faydanıza olacaktır.

Beyannamemi Nasıl Vereceğim?

Yazımın önceki bölümlerinde de bahsettiğim gibi gelir vergisi beyannamelerinizi Hazır Beyan Sistemi ile http://hazirbeyan.gib.gov.tr adresinden veya Dijital Vergi Dairesi’ne https://dijital.gib.gov.tr adresinden giriş yapıp Hazır Beyan Sistemi’ne geçiş yaparak önceden hazırlanmış beyannamenizi güncelleyip onaylamak suretiyle verebilmenin yanı sıra hala bağlı olduğunuz vergi dairesine giderek kağıt ortamında da verebilme imkanınızın devam ettiğini bilmenizi isterim.

Son olarak, beyanname verip vermeme konusunda daha fazla bilgilenmek ve beyannamelerinizi daha doğru şekilde verebilmek için yine Gelir İdaresi Başkanlığımızın hazırladığı https://gib.gov.tr/node/128637 adresinde yer alan Rehberlere göz atmanızı, bunun yanında, gerek duymanız durumunda vergi profesyonellerinden destek almaktan çekinmemenizi tavsiye ederim.

01.03.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.