Fatih Furkan Akgöz
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
ffakgoz@gmail.com

Fatura Düzenleme Tarihi ve İade Faturalarının Muhasebesel Açıdan Değerlendirilmesi

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 229 uncu maddesinde fatura; satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır. 

Faturanın şekliyle ilgili 230 uncu maddesinde faturada bulunması gereken asgari maddeler;

• Faturanın düzenlenme tarihi seri ve sıra numarası;
• Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası;
• Müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası
• Malın veya işin nev'i, miktarı, fiyatı ve tutarı;
• Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası, (nihai tüketicilerin tüketim amacıyla perakende olarak satın aldıkları malları kendilerinin taşıması veya taşıttırması halinde bu mallara ait fatura veya perakende satış fişinin bulunması şartıyla sevk irsaliyesi aranmaz. Şeklinde sayılmıştır.

231 inci maddenin 5 inci bendinde; faturanın, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenleneceği, bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturaların hiç düzenlenmemiş sayılacağı hüküm altına alınmıştır.

Söz konusu 7 günlük süre azami süre olduğundan, bu süreye uyulmaması halinde Vergi Usul Kanununun 353.Maddesi uyarınca %10 oranında Özel Usulsüzlük Cezası kesilir.

Bir takvim yılı içinde her bir belge nevine ilişkin olarak tespit olunan yukarıda yazılı özel usulsüzlükler için kesilecek cezanın toplamı 2024 yılı için 1.700.000 Türk Lirasını geçememektedir.

Mal teslimi ve/veya hizmet ifalarına ilişkin belge düzeninde sürenin gün olarak belirlenmesi nedeniyle 7 günlük sürenin hesabının, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı ilk gün hesaba katılmadan takip eden günden başlaması gerekir.

Düzenlenen irsaliye, fiili sevk tarihinden itibaren en geç 7(yedi) gün içinde faturalaştırılmalıdır. Ancak irsaliye ile fatura tarihlerinin aynı ay içinde olması gerekmektedir.

Örnek:

Malın Teslim Edildiği Tarih/Sevk İrsaliyesi Tarihi	Düzenlenmesi Gereken En Geç Fatura Tarihi
20.03.2024	27.03.2024
28.03.2024	31.03.2024

Alış Faturasının İhracat Faturalarından Sonraki Tarihte Düzenlenmesi Durumunda

Mal alışına ilişkin e-faturanın, ihracat faturasından sonra düzenlenmiş olması halinde; mükellefin nakden veya mahsuben iade talebinden hangisini seçtiğine bakılmaksızın, ihracı gerçekleştirilen malların, alımına ilişkin faturalardaki mallar ile aynı mallar olduğunun YMM tasdik raporu veya vergi inceleme raporu ile tespit edilmesi kaydıyla, KDV iadesi alınabilir.

Örneğin; İhracatçı X 18.03.2024 tarihinde Y firmasından ayakkabı teslim almış olup, bu teslime ilişkin fatura 23.03.2024 tarihinde düzenlenmiştir. İhracatçı X firması ise ayakkabıları 20.03.2024 tarihinde ihraç edip, aynı tarihte fatura düzenlemiştir.

İhracı gerçekleştirilen malların, alımına ilişkin faturalardaki mallar ile aynı mallar olduğunun YMM tasdik raporu veya vergi inceleme raporu ile tespit edilmesi ve iadenin yapılmasına engel teşkil eden başka bir hususun bulunmaması kaydıyla, KDV iadesi alınabilir.

Satış-Alış ve Gider Faturaları İade Edilirse Muhasebe Kaydı;

Örnek-1 ABC Ayakkabı  A.Ş. maliyeti 100.000 TL olan 600.000 TL değerinde bir ticari mal satmıştır.(İşletme sürekli envanter yöntemi kullanmaktadır.)

------------------------------------------------/--------------------------------------

120 Alıcılar                  720.000

                                            600 Yurtiçi          600.000

                                            391 H.KDV         120.000

Ticari mal satış kaydı

----------------------------------------------------------------------------------------

Örnek-1 (Devamı) Maliyet kaydı

------------------------------------------------/--------------------------------------

621 STMM                         100.000

                                            153 Ticari Mal     100.000

Maliyet kaydı

----------------------------------------------------------------------------------------

Örnek-2 Satılan ticari malların yarısı iade edilmiştir.

------------------------------------------------/--------------------------------------

610 Satıştan İadeler                 300.000

191 İade Edilecek KDV             60.000

                                            120 Alıcılar          360.000       

Ticari mal satış iade kaydı

----------------------------------------------------------------------------------------

Örnek-2(Devamı) Maliyet İptal Kaydı

------------------------------------------------/--------------------------------------

153 Ticari Mal                    50.000

                                            621 STMM     50.000

Maliyet iptal kaydı

----------------------------------------------------------------------------------------

Örnek-3 ABC Ayakkabı A.Ş. 100.000 TL değerinde ayakkabı satın alınmıştır.

------------------------------------------------/--------------------------------------

153 Ticari Mal                       100.000

191 İndirilecek KDV             20.000

                                            320 Satıcılar          120.000            

Mal alış kaydı

----------------------------------------------------------------------------------------

Örnek-4 Satın alma müdürü, ayakkabı modelinin yanlış olduğunu söyleyerek iade etmelerini istemiştir.

------------------------------------------------/--------------------------------------

320  Satıcılar        120.000

                                             153 Ticari Mal                    100.000

                                             391 İlave Edilecek KDV     20.000      

Mal alış iade kaydı

----------------------------------------------------------------------------------------

Örnek-5 ABC Ayakkabı A.Ş., Çay Ltd.Şti.’nden yönetim binasına kilosu 150 TL'den 100 kg çay almıştır.

------------------------------------------------/--------------------------------------

770   Genel Yönetim Giderleri   15.000

191 İndirilecek KDV                  150

                                            329 Diğer Ticari Borçlar          15.150   

Gider alış kaydı

----------------------------------------------------------------------------------------

Örnek-6 ABC Ayakkabı A.Ş.’nin idari işler müdürü 100 kg çay değil kahve alınmalıydı diyerek alınan çayı iade etmelerini istemiştir.

------------------------------------------------/--------------------------------------

329  Diğer Ticari Borçlar        15.150

                                            770 Genel Yönetim Gideri       15.000

                                             391 İlave Edilecek KDV          150       

Gider alış iade kaydı

----------------------------------------------------------------------------------------

Örnek-6’da gider alımlarının iade kaydında, gider hesaplarına alacak kaydı yapmak yerine uygulamada bir gelir hesabı kullanılmaktadır. Bu gelir hesabı genelde 649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar hesabı olmaktadır. Yalnız, böyle bir kaydın tek düzen hesap planı açısından çok sağlıklı olmadığını bir örnekle açıklayalım.

Örnek:

İşletme cari dönemde başka hiçbir faaliyette bulunmamış olup, dönem sonu işlemleri aşağıdaki gibidir.

Genel yönetim giderleri hesabının büyük defterine baktığımızda bakiye vermediğini ve dönem sonunda maliyet hesaplarından gelir tablosuna yansıtılacak bir rakam olmadığını, 621-Satılan Ticari Mal Maliyetinin bakiyesinin 50.000 TL olduğunu görmekteyiz.

Cari dönem gelir tablosu aşağıdaki gibidir.

AYRINTILI GELİR TABLOSU
AÇIKLAMA
A - BRÜT SATIŞLAR
Yurtiçi Satışlar	600.000,00
B - SATIŞ İNDİRİMLERİ (-)
Satış İade	-300.000,00
C - NET SATIŞLAR
D - SATIŞLARIN MALİYETİ (-)
1 - Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-)	-50.000,00
BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI	250.000,00
E - FAALİYET GİDERLERİ (-)
Genel Yönetim Giderleri (-)	0
FAALİYET KARI VEYA ZARARI
F - DİĞ. FAAL. OLAĞAN GELİR VE KARLAR
G - DİĞ. FAAL. OLAĞAN GİDER VE ZAR. (-)
H - FİNANSMAN GİDERLERİ (-)
OLAĞAN KAR VEYA ZARAR
I - OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR
J - OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)
DÖNEM KARI VEYA ZARARI
DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI	250.000,00

Gider alış iade kaydında (Örnek-6), 649-Diğer Olağan Gelir ve Karlar hesabını kullanmış olsaydık; dönem sonunda yansıtma işlemleriyle birlikte 770-Genel Yönetim Giderlerindeki 15.000 TL, 632-Genel Yönetim Giderlerine aktarılacak ve gelir tablomuz aşağıdaki gibi olacaktır.

AYRINTILI GELİR TABLOSU
AÇIKLAMA
A - BRÜT SATIŞLAR
Yurtiçi Satışlar	600.000,00
B - SATIŞ İNDİRİMLERİ (-)
Satış İade	-300.000,00
C - NET SATIŞLAR
D - SATIŞLARIN MALİYETİ (-)
1 - Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-)	-50.000,00
BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI	250.000,00
E - FAALİYET GİDERLERİ (-)
Genel Yönetim Giderleri (-)	-15.000
FAALİYET KARI VEYA ZARARI
F - DİĞ. FAAL. OLAĞAN GELİR VE KARLAR	15.000
G - DİĞ. FAAL. OLAĞAN GİDER VE ZAR. (-)
H - FİNANSMAN GİDERLERİ (-)
OLAĞAN KAR VEYA ZARAR
I - OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR
J - OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)
DÖNEM KARI VEYA ZARARI
DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI	250.000,00

Görüldüğü gibi dönem net karı veya zararı ilk baştaki gibi 250.000 TL'dir. Her iki kayıtta da işetmenin dönem net karı değişmemektedir. Ama işletme gider hesaplarına (770 Genel Yönetim Giderleri) alacak kaydı yapmak yerine bir gelir hesabını (649 Diğer Olağan Gelir ve Kar) kullandığında olmayan giderini ve olmayan gelirini gelir tablosunda göstermektedir. Bu durumda tek düzen hesap planına uyulmadığından söz edilebilir. Çünkü muhasebe; mali nitelikteki işlemleri ve olayları para ile ifade edilmiş şekilde kaydeden, sınıflandıran, özetleyerek rapor eden ve sonuçlarını yorumlayan ve analiz eden bir bilim dalıdır. Böyle bir uygulama, muhasebe bilgilerinin kullanıcıları tarafından, sağlıklı olmayan yorumlamaya ve analize sebep olabilir.

Kaynak:

1-VUK

2-Özelge Tarihi ve Numarası	Özelgeyi Veren Vergi Dairesi Başkanlığı	Konusu
31.12.2010 - 76	Bursa Vergi Dairesi Başkanlığı	Alış faturalarının ihracat faturalarından sonraki tarihleri  kapsaması halinde iade talebinin yerine getirileceği Hk.

25.03.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.