Fatih Coşkun
Sosyal Güvenlik Denetmeni
fatihsgk.uzman@hotmail.com

Yarım Çalışma Ödeneği Nedir? Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?

Yarım Çalışma Ödeneği, 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa 29/01/2016 tarihinde eklenen Ek-5. Madde ile çalışma hayatında yer bulmuştur. Ödenek, yeni anne olmuş kadın işçilere analık izni bittikten sonra biraz daha bebekleri ile fazla vakit ayırabilmeleri amacıyla tabiri yerindeyse devlet tarafından verilen ücretli izindir. Bu yazımızın amacı ödenek hakkında sık karşılaşılan sorunlar, önemli noktalar ve dikkat edilmesi gereken hususları aydınlatmaktır. Bunun için ödenek hakkında genel bilgiler çok kısa verilecek ve kanun maddeleri sayı olarak belirtilecektir.

Yarım Çalışma Ödeneği Nedir ?

Yarım Çalışma Ödeneği, 4857 sayılı Kanunun 74 üncü maddesi kapsamında kullanılan doğum sonrası analık hâli izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde işsizlik fonundan ödenen paradır.

Kimler Yarım Çalışma Ödeneğinden Faydalanır ?

                4857 Sayılı Kanun’un 74. Maddesinde ki işçiler/personeller (4/a tabi sigortalılar) ile 506. Sayılı Kanun’un geçici 20. Maddesine tabi sandık iştirakçileri (Başta Banka vd. çalışanları/personelleri) bu ödenekten yararlanabilir.

Yarım Çalışma Ödeneği Şartları Nelerdir ?

• Doğum veya evlat edinme tarihinden önceki üç yıl içerisinde 600 gün işsizlik sigortası bildiriminin yapılması,
• Ödenek alındığı süre boyunca çocuğun yaşıyor olması,
• Doğum ve evlat edinme sonrası Analık izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde İşKur’a başvuru yapılması,
• 4857 Sayılı Kanunda belirtilen haftalık 45 saat çalışma süresinin yarısını işyerinde fiilen çalışarak geçirmesi.

Ne Kadar Yarım Çalışma Yapılabilir?

– Birinci doğumda 60 gün,

– İkinci doğumda 120 gün,

– Üçüncü doğumda 180 gün

süre ile haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğum halinde bu sürelere 30 gün eklenir. Çocuğun engelli doğması halinde bu süre üç yüz altmış “360” gün olarak uygulanır.

Ödenek Tutarı Ne Kadar?

                Yarım Çalışma Ödeneğinin günlük tutarı, söz konusu yıl asgari ücretinin günlük tutarı kadardır. 2019 Yılı için günlük belirlenen asgari ücret: ₺ 85,28’ dir. Toplam kaç gün yararlanacaksanız, o gün tutarı ile günlük brüt asgari ücret çarpılacak ve sadece damga vergisi kesildikten sonra ödenek hesabınıza (PTT Şubesi) yatırılacaktır.

Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir?

1-            Sigortalı Yarım Çalışma Ödeneğine başvuru yaptığı zaman analık izni bitim tarihi hesaplanmalıdır. Analık İzni, erken doğum veya doğumdan önce son üç haftaya kadar çalışma yapılarak doğum sonrasına aktarılabildiğinden bu hesaplama doğru yapılmalıdır. Çünkü Ödenek başlangıç tarihi analık halinin bittiği tarihten başlatılacaktır.

2-            30 günlük başvuru süresinin geçip geçmediğine dikkat edilmesi gerekmektedir. Sigortalı başvuru yapmak istediğinde başvuru süresini geçirmediği ise evraklar ona göre verilmeli ve SGK bildirimi de ona göre yapılmalıdır. Fakat başvuru süresi geçtikten sonra yapılacak isteklerde analık izni ile başvuru tarihi arasında kalan (başvuru süresi geçtiğinden) süre ödenek verilemeyecek bu tarihten sonrası ödenek verileceğinden bildirimler de ona göre yapılmalıdır.

3-            Söz konusu ödenek için iki tane eksik gün nedeni eklenmiş olup bunlar; 21- Yarım çalışma ödeneği ve 22- Yarım çalışma ödeneği ve diğer nedenlerdir. Bu nedenlerin dışında yaptığınız bildirimler için ödenek ödenmeyecektir. İş-Kur, yapacağı ödeme tutarını sizin Sosyal Güvenlik Kurumuna verdiğiniz o ayki Aylık Prim ve Hizmet Belgesinden hesaplayacaktır fakat eksik gün nedeninin farklı olduğu durumda ödeme yapmamaktadır. Burada hem sigortalıyı mağdur etmemek hem de daha sonra bu durumun size getireceği iş yükünden kurtulmak açısından bildirimleri doğru yapmak gerekmektedir. Eğer ki kişiyi yarım çalışma yaptığı ay tam bildirir, 15 günden fazla veya eksik gün nedenini (birden fazla) yaparsanız bu sefer SGK’ya yaptığınız bildirimler hakkında İptal ve Ek APHB vererek işleme alınmasını bekleyeceksiniz, içerisinde İptal bildirge olduğundan kayıtlarınız inceleme cihetine gidilecektir. Eksik gün nedeni düzeltmeyi de yine İptal ve Ek APHB ile yapacaksınız fakat burada prime esas kazanç ve gün farkı olmadığından dayanak belgeler ile düzeltmeyi kısa sürede yaptırabilirsiniz.

4-            Çocuğun engelli olduğu doğumdan sonra anlaşılırsa, doğumdan sonraki bir yıl içerisinde kadın işçi Yarım Çalışma Ödeneğinden 360 gün faydalanacak fakat aynı doğum için aldığı ödenek süresi bu süreden düşürülecektir. Bu özel durum için bir yıl içerisinde çocuğun engelli olduğu anlaşılırsa (30 günlük) başvuru süresi işlememektedir, yani bir yıl içerisinde başvuru yapılabilir.

5-            Doğum için sadece kadın işçilere bu hak verilmişken, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme durumunda erkek sigortalıya da ödenekten faydalanma imkanı verilmiştir.

6-            30 günlük başvuru süresi içerisinde herhangi bir mücbir sebep olduğu takdirde öncelikle mücbir sebebin kalktığı tarihe bakılacak 30 günlük süre içerisinde ise ödenek ödenme başlangıç tarihi değişmeyecek, şayet 30 günlük süre dışına çıkılır ise mücbir sebep belgelendiği takdirde ödenek başlangıç tarihi mücbir sebebin bittiği tarihten başlayacaktır.

7-            Ödenek Süresi gün olarak belirtildiğinden, bu sürenin hesabı İşverenler Uygulama Tebliğinde belirtildiği gibi parmak hesabı ile yapılacaktır. Örnek 1; tam ay yarım çalışma ödeneğinden faydalanan kadın sigortalı 15 gün sizin işyerinizden (21) eksik gün nedeni ile bildirilecek, sizin verdiğiniz APHB gören İş-Kur ise 15 gün kendi adına açılan sicil dosyasından sigortalı adına bildirim yapacaktır. Örnek 2; (21) eksik gün nedeni ile tam aydan az süre bildirim yapıldığında ise kesirli sayılar tama iblağ edilecek ve çok olanı sizin az olan prime esas gün tutarı ise İş-Kur tarafından bildirilecektir. 18/09/2019 tarihinde başlayan yarım çalışma ödeneği için hak edilen süre 13 gündür. (18/09/2019-30/09/2019 parmak hesabı ile günler tek tek sayılacaktır. 13 gün sayısını ikiye böldüğümüzde 6,5 yapacak bunu tama iblağ edeceğiz ve yedi(7) olacaktır. Yarım çalışma ödeneğinin yararlanıldığı kısım için işveren yedi(7) gün bildirim yapacak, İş-Kur ise 6 gün üzerinden bildirim yapacaktır.

8-            Tüm yukarıda yazılan hususlara dikkat edilmesi ve gerekli kontrollerin iyi yapılması gerekiyor, çünkü hatalı bildirimlerde yersiz ödenen ödenek işverenden faiziyle alınıyor, hatalı beyanlarda ise sigortalıdan verilen ödenek geri isteniyor.

Kaynakça;

4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu,

4857 Sayılı İş Kanunu,

       Yarım Çalışma Ödeneğine İlişkin Usul ve Esaslar,

       https://www.iskur.gov.tr/is-arayan/issizlik-sigortasi/yarim-calisma-odenegi/

       Doğum ve Evlat Edinme Sonrası Yarım Çalışma Belgesi Bilgilendirme Bölümü

11.09.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.