Fatih Coşkun
Sosyal Güvenlik Denetmeni
fatihsgk.uzman@hotmail.com

İş Davalarında Delil Olarak Kullanılan Takograf Kaydı Nedir? Ne İşe Yaramaktadır?

Bilindiği üzere iş davalarında öncelik delile verilir, yani belge veya kayıtlar mevcutsa hükmün esasını bunlar oluşturur ve değerlendirme buna göre yapılır. Peki bu davalarda kullanılan bir belge türü takograf kaydı nedir? Bu kaydı kimler tutmakla ve saklamakla mükelleftir? Bu kayıt ne işe yarar? Düzenlenmediği takdirde karşılaşılan cezalar nelerdir? İşçi-İşveren tarafından takograf kayıtlarının mahkemeye ibraz edilmesi veya edilmemesi sonucu ne olur?

TAKOGRAF KAYDI (TAKOMETRE) NEDİR?

Takograf, sürücülerin trafik denetimlerinde ayrıntılı olarak kontrol edilebilmeleri için, aracın hızını, aracın kullanım sürelerini, sürücünün dinlenme süreleri gibi bilgileri, aracı kullanan sürücünün kimlik bilgileriyle birlikte hafızasında saklayan, istenildiğinde takografın göstergesinden ya da mini yazıcısından, rapor veya grafik olarak çıktı vererek, kullanıcısını bilgilendiren bir cihazdır.

Özellikle uzun yol şoförlerinin, kamyoncuların ve tırcıların can güvenliği için önemli bir cihazdır. Takograf, özellikle nakliye şoförlerinin yasalarca müsaade edilen sürüş sürelerini ve hız limitlerini geçmemesini sağlayarak trafikte can ve mal güvenliğinin arttırılmasını sağlar.

İŞ DAVALARINDA TAKOGRAF KAYDI NE İŞE YARAR?

İşçilik alacakları ile ilgili davalarda işçi fazla mesai, genel tatil, resmi tatil ve diğer alacaklarının tespiti amacıyla mahkemeye gittiği zaman yukarıda bahsettiğimiz gibi öncelikle işyeri kayıtları ve belgeleri incelenir. Normal bir işyerinden farklı olarak ağır vasıta kullanılan işyerleri, nakliye işi yapan firmalar ve takometre kullanılan uluslararası şirketlerde ayrı olarak davacının kullanmış olduğu aracın takograf kayıtları istenir. Yargıtay kararlarında, takograf kayıtlarını da işyeri kayıtları gibi delil kabul etmekte, eğer ki takograf kayıtlarını incelemeden tanık beyanlarına müracaat edilirse bu sebeple mahkeme kararlarını bozmaktadır. (Örnek Kararlar: 7.Hukuk Dairesi, Esas:2014/1928, Karar: 2014/10131, 22.Hukuk Dairesi, Esas:2013/10287, Karar:2014/10219).

Takograf kayıtlarından kişinin çalışması, çalıştığı günler ve çalışma saatleri genellikle mahkemelerce bilirkişi raporları ile tespit edilmektedir. Bilirkişi, takograf kayıtlarından kişinin hangi günler çalıştığını, tatil günleri, bayram günleri çalışmasının olup olmadığını, normal günlük çalışmasında fazla mesai yapıp yapmadığını belirleyerek mahkemeye sunmaktadır. Fazla mesainin ve çalışmaların tespit edilmesi halinde SGK tarafından her tespit edilen ay için (5510/102/c/4 bendi) gereğince asgari ücretin iki katı ceza uygulanmaktadır. Durum ceza ile sonlanmamakta her ay için prime esas kazanç farkı eğer ki eksik gün tespiti varsa bu durum ayrıca işverenden Ek APHB ile istenilmekte bundan ayrı olarak da toplam işçilik alacakları hesaplanmakta tazminat alacakları da varsa buda toplama katılmaktadır. Yargıtay Kararlarında sıklıkla belirtildiği üzere; sadece Takograf kayıtlarının incelenmesi sonucu işçinin haklarının sağlanması yeterli değil, söz konusu kayıtların olmadığı dönemde tanık beyanlarına itibar edilerek hüküm kurulmalıdır, bu husus da işçilerin ve avukatlarının dikkat etmesi gereken bir durumdur.

TAKOGRAF KAYITLARINI SAKLAMAK ZORUNLU MUDUR? CEZASI VAR MIDIR?

Takograf kayıtları, Firma kartları kullanılarak her 90 günde bir takograf cihazındaki veriler her 28 günde bir günde bir sürücülerin kartlarındaki veriler mutlaka indirilmeli ve bir yıl süreyle saklanmalıdır. Yalnız burada kritik nokta her kurumun veya idarenin kendi mevzuatında yer alan zorunlu ibraz etme süresine dikkat edilmelidir. Örneğin her ne kadar bir yıl takograf kayıtlarının saklama süresi bulunsa da Trafik Taşıma Yönetmeliğinde bu süre beş yıl, SGK tarafından takograf kayıtlarının istenilmesi halinde Kanunda yer alan on yıllık ibraz süresi bulunmaktadır.

Kişiler takometre kayıtlarını saklamadıkları veya ibraz etmedikleri takdirde; “Yetki belgesi sahipleri, sayısal takograf kullanılması zorunlu olan ve yetki belgesi eki taşıt belgesinde kayıtlı bulunan taşıtları için sayısal takograf ünitelerindeki verileri, taşıtların trafiğe çıktığı tarihten itibaren üçer aylık dönemler halinde elektronik ortamda arşivlemek ve bu veriyi ayda bir defa Bakanlıkça belirlenen kart verme otoritesine göndermek zorundadır. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine her taşıt için 2 uyarma verilir.” SGK tarafından istenildiği ve ibraz edilmediği takdirde ise şirket türüne göre 12 asgari ücrete kadar idari para cezası uygulanmaktadır. Burada Takograf kayıtlarının tutmakla yükümlü olunan kayıt ve belgeler içerisinde bulunduğu unutulmamalıdır.

BİR GARİP DELİL TAKOGRAF KAYITLARI

Her ne kadar takograf kayıtları yargı organlarınca delil olarak kabul edilse de mevzuatta hükme bağlanan saklama sürelerine sektörde yer alan işveren ve işçilerin çok fazla dikkat etmediği görülmektedir. İş bu sebeple söz konusu kayıtlar işçiler tarafından ya kendi uhdesinde tutulmakta yahut da işverene hiç teslim edilmemektedir. Bazı çalışanların ise işten ayrılırken tüm takograf kayıtlarını işyerinden alıp gittiği de görülmektedir. Unutulmamalıdır ki saklama ve ibraz yükümlülüğü işverene aittir ve cezai müeyyide işverene uygulanmaktadır. Bu sebeple takograf kayıtlarının işverenler tarafından düzenli olarak kontrol edilmesi ve arşivlenmesi cezalardan da kurtulmanızı sağlayacaktır.

ULUSLARARASI SEFERLERDE TAKOGRAF KAYDININ ÖNEMİ

Takograf kaydının bulunmaması üzerine iş davalarında en önemli dayanak tanık beyanları olmakla birlikte uluslararası sefer yapan işçiler için farklı bir durum söz konusudur.

Yurt içi tır şoförleri bakımından fazla çalışmalar her türlü delille ispatlanabilir ise de takometre kayıtları bulunması halinde inceleme bu kayıtlar üzerinden yapılmalıdır (Yargıtay 9.H.D. 30.01.2013 gün, 2010/ 39450 E, 2013/ 3675 K.). Yurt içinde çalışan tır şoförünün hafta tatili ile bayram ve genel tatillerde çalıştığını her türlü yazılı delil veya tanıklarla kanıtlaması mümkündür. Ancak ulusal trafik kurallarına göre günde belli bir saat araç kullanma zorunluluğu sebebiyle fazla çalışma yapıldığının inandırıcı delillerle ispatı gerekir (Yargıtay 22.H.D. 24.06.2013 gün, 2012/ 25400 E, 2013/ 15235 K.). Takometre kayıtlarının sunulması halinde konunun uzmanı bilirkişi marifetiyle inceleme yapılarak kayıtlara üstünlük tanınmalıdır (Yargıtay 9.H.D. 13.06.2013 gün, 2011/ 17536 E, 2013/ 18349 K.; Yargıtay 22. H.D. 21.05.2013 gün, 2013/ 10623 E, 2013/ 11943 K.).

Yargıtay'ın kararlılık kazanmış olan uygulamasına göre yurt dışına sefer yapan tır şoförlerinin salt tanık deliline dayanarak fazla çalışma ücreti talep etmeleri mümkün değildir. Tanıkların anlatımları kendi çalışma saatleri ile ilgili olup, dava açan tır şoförü ile aynı seferde görev yapmamaları sebebiyle günlük çalışma saatlerini tam olarak bilmeleri imkânsızdır (Yargıtay 22. H.D. 02.05.2013 gün, 2012/ 20294 E, 2013/ 9333 K.). Yani tek başına araç kullanan sigortalılar için tanık dinleme cihetine gidilmemekte bu durumda çalıştığınıza dair şahit yargı organlarınca kabul edilmemektedir. İşçinin tek ispat yolu olarak takograf kayıtları kalmaktadır, bu durum takometre kayıtlarının sigorta ve iş hukuku ve yargısı açısından ne kadar önemli olduğunu ortaya koymaktadır.

Yargıtay 7.Hukuk Dairesi, Esas:2014/1928, Karar: 2014/10131

Yargıtay 22.Hukuk Dairesi, Esas:2013/10287, Karar:2014/10219

https://blog.etasimacilik.com/takograf-nedir/

Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 04.05.2017 tarih, 2017/4710 E, 2017/7913 K

Yargıtay 22. H.D. 02.05.2013 gün, 2012/ 20294 E, 2013/ 9333 K

21.08.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.