Fahri Hikmet Köker
Yeminli Mali Müşavir
Köker YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.
Yönetim Kurulu Başkanı
hkoker@isbank.net.tr

Satılan Malların İade Edilmesinde Yapılması Gereken Muhasebe Kayıtları

Dönem sonu işlemleri ve envanter çalışmalarının yapıldığı bu günlerde, bütün bir yıl yapılan muhasebe faaliyet ve çalışmalarının sonuçlarını almak üzere tüm meslek mensubu arkadaşlar yoğun bir çalışma içerisindeler.

Özellikle Aralık 2007 dönemi KDV si de beyan edildi ve sıra envanter çalışma ve işlemlerine geldi.

Envanter çalışmaları sırasında dikkat edilmesi gereken konulardan bir tanesi de  “satılan malın iade”  edilmesinden sonra  yapılacak muhasebe kayıtlarıdır.

İade işlemlerinin yıl içinde ve yıl sonundan sonra yani ertesi yılın ocak veya devam eden diğer aylarında yapılmasının muhasebe kayıtları farklılık arz eder.

İadenin yıl içinde yapılması halinde;  satılan malların aynı yıl içinde iade edilmesi halinde yapılacak muhasebe kayıtları aşağıdaki gibidir,

 

                   ----------------------                ------------------------

                   610- satıştan  iadeler hesabı

                   191- indirilecek kdv hes.

                                                     120/320 alıcılar-satıcılar hesabı

                   ----------------------                --------------------------

 

Burada dikkat edilmesi gereken husus,

Henüz geçici vergi dönemi gelmedi ve “satılan malların maliyeti “ tespit edilip gelir tablosuna yansıtılmadı ise, geçici vergi döneminde “satılan malların maliyet”lerini tespit ederken bu iadelerle ilgili malların maliyetlerinin göz önünde bulundurulmaması gerekir. Çünkü, 600- Yurt İçi Satışlar Hesabının alacağı ile 610- Satıştan  İadeler Hesabının borcu, birbirlerini dengeler. Böylece iadeye konu olan mal stoklar hesabına girmiş olur.

Ancak, satış üzerinden bir geçici vergi dönemi geçmiş ve “satılan malların maliyet” leri tespit edilerek gelir tablosunda yani 621- Satılan Ticari Malların Maliyetleri Hesabına borç yazılarak dönem gelirinin tespitinde maliyet unsuru olarak dikkate alınmış ise veya maliyetlerini “sürekli envanter metodu” na göre aylık, haftalık ve günlük takip eden işletmeler de,  iadeye konu olan malın muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi yapılmalıdır.  

    

                  ----------------------                ------------------------

                   610- satıştan iadeler hesabı

                   191- indirilecek kdv hes.

                                                     120/320 alıcılar-satıcılar hesabı

                   ----------------------                --------------------------

                   153- Ticari mallar hes.

                                                     621- satılan ticari mallar maliyetleri hesabı

                            (İade edilen malın stok hes. Girişi nedeniyle)

                   ----------------------                --------------------------

Burada dikkat edilmesi gereken husus, satılan malların maliyeti hesabına giren satışa konu olan mal iade edildikten sonra 153- Ticari Mallar hesabına giriş kaydının yapılması gerekmektedir. Eğer bu kayıt yapılmaz ise fiili stoklar ile 153- Ticari Mallar hesabının kaydi stokları birbirlerini doğrulamaz ve kayıtlarda farklılık ortaya çıkar.

Ancak, bu kayıt yapılmasa bile bir sonraki geçici vergi döneminde satılan malların maliyet hesaplarının tespitinde dikkat edilmesi gerekir. Aksi halde, stoklarda bulunan bir malın satılmış gibi maliyeti gider kaydedilir ve matrah farkı doğar.  

İadenin ertesi yıl içinde yapılması halinde;  Satış işlemlerinin bir önceki yıl içinde yapılması halinde yıl sonunda envanter çalışmaları sırasında fiili stoklar sayılıp, satılan malların maliyetleri gelir tablosuna yansıtılır ve mali tablolar kesinleşir.

İadenin bu işlemlerden sonra yapılması halinde artık yapılan işlem bir iade işlemi değil bir mal alış işlemi gibi muhasebe kayıtları yapılmalıdır.        

----------------------                ------------------------

                   153- ticari mallar hesabı

                   191- indirilecek kdv hes.

                                                          320 satıcılar hesabı

                   ----------------------                -------------------------- 

Ancak, uygulamada bazı meslek mensuplarının gerek ertesi yıl iade edilen, gerekse geçici vergi dönemlerinde satılan malların maliyetlerinin gelir tablosuna yansıtılmasından sonra, iade işleminin gerçekleşmesinde yapılan muhasebe kayıtlarında doğrudan 610- Satıştan iadeler hesabına borç kaydederek işlem yaptıklarına zaman zaman şahit olunmaktadır.

Bu tür kayıt sistemi yanlış olup, ilgili kurumun vergi tarhiyatına yol açılır.
 

Şöyle bir örnek verecek olursak,

(K)  a.ş. nin aralık ayında bir adet koltuk takımı sattığını ve bu koltuk takımının istenilen vasıfta olmayıp alıcı tarafından ertesi yılın ocak ayında (K) a.ş. ye iade edildiğini varsayalım.

 

(K) a.ş. nin aralık ayındaki muhasebe kayıtları, normal satış ve satılan mallar maliyetinin gelir tablosuna yansıtılması olacaktır.

Ancak ertesi yılın ocak ayında satılan koltuk takımı iade edildiğinde yapılması gereken muhasebe kayıtları normal mal alış işleminde yapılan kayıt olmalıdır.

Ancak uygulamada bazı muhasebeci arkadaşlar, bu koltuk takımının kullanıcısı tarafından iade edildiğini bildiği için muhasebe kayıtlarını                   

                   ----------------------                ------------------------

                   610- satıştan iadeler hesabı

                   191- indirilecek kdv hes.

                                                     120/320 alıcılar-satıcılar hesabı

                   ----------------------                ------------------------- 

Şeklinde yapmaktadırlar. Yapılan bu işlem ertesi yılın kazancının tespit edilmesinde negatif etki yaratacağı için matrah farkına neden olunacaktır.
 

Sonuç olarak; yıl sonunda ve geçici vergi dönemlerinde satışların maliyetlerini tespit ederken yapılacak çalışmalar sırasında “iade edilen malların” stok hesaplarına giriş kaydının yapılıp yapılmadığına azami dikkat edilmesi gerekir. 

 

06.02.2008

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.