Eyüp Güvere
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
bilgi@eyupguvere.com

Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerinde 1 Hakediş 6 Kanun

Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşleri  “başkası adına yapılan ve işin bitirilmesi bir hesap döneminden daha fazla süren işlerdir. Bir işin YYİOİ olabilmesi için; inşaat ve onarım işi olması, taahhüde bağlı olması, bir hesap döneminden daha fazla süreyi kapsaması gerekir.

 GVK 43. Maddesinde bir işin yıllara yaygın inşaat işi sayılabilmesi için yukarıdaki tüm kriterlerin sağlanmasını şart koşmaktadır. Ancak gelir vergisi mevzuatımız, birden fazla hesap dönemiyle ilişkili olma şartını; birden fazla takvim yılına sirayet etmesi olarak tanımlamaktadır.

Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım İşi Yapan bir firmanın 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli 1 sayılı cetvelde yer alan kurum ve kuruluşlara düzenledikleri hakediş faturalarından ötürü genel itibariyle aşağıdaki kanun maddelerine göre işlem yapılmaktadır.

1.Gelir Vergisi Kanunundaki Düzenlemeler

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 42. Maddesinde “Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkur yıl beyannamesinde gösterilir” hükmü yer almaktadır.

Aynı maddenin devamında “ mükellefler bu madde kapsamına giren hallerde her inşaat ve onarma işinin hasılat ve giderlerini ayrı bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin ayrı sayfalarında göstermeye ve düzenleyecekleri beyannameleri işlerin ikmal edildiği takvim yılını takip eden yılda vermeye mecburdurlar (193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu).”

2.Kurumlar Vergisi Kanunundaki Düzenlemeler

5520 sayılı KVK’nın Vergi Kesintisi başlıklı 15. Maddesine göre  “Gelir vergisi kanununda belirtilen esaslara göre birden fazla takvim yılına yaygın inşaat ve onarım işleri ile uğraşan kurumlara bu işleri ile ilgili olarak yapılan hak ediş ödemeleri” hükmü getirilerek, yükleniciye yapılan ödemelerden (avans olarak ödenenler dahil) vergi kesintisi yapılmaktadır.

Aynı hüküm dar mükellefiyete tabi kurumların kazanç ve iratları üzerinden yapılan ödemelerde de (avans olarak yapılanlar dahil) uygulanır (5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu). Bu uygulama ile Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım işlerindeki işin bittiği tarihte ödenecek olan vergi tutarı peşin olarak tahsil edilmekte ve Maliyenin paranın değer kaybını önlemek adına böyle bir uygulamayı yürürlüğe soktuğunu söyleyebiliriz.

3.Vergi Usul Kanunundaki Düzenlemeler

YYİOİ’nin şartlarından biri olan birden fazla takvim yılına sirayet etmesi hususundaki birden fazla yılın tespiti VUK’taki hesap dönemiyle ilgili düzenlemeye göre tespit edilmektedir. Vergi Usul Kanununun Hesap Dönemi başlıklı 174. Maddesinde “Defterler hesap dönemi itibariyle tutulur. Kayıtlar her hesap dönemi sonunda kapatılır ve ertesi dönem başında yeniden açılır. Hesap dönemi normal olarak takvim yılıdır. Şu kadar ki takvim yılı dönemi faaliyet ve muamelelerinin mahiyetine uygun bulunmayanlar için, bunların müracatı üzerine Maliye Bakanlığı 12 şer aylık özel hesap dönemleri belli edebilir. Yeniden işe başlama veya işi bırakma hallerinde, hesap dönemi içinde bir yıldan eksik olan faaliyet süresi, hesap dönemi sayılır (213 sayılı Vergi Usul Kanunu).”

Dolayısıyla işin başlangıcı 31 Aralık tarihinde başlasa ve ertesi yılın 10 Ocak tarihinde sona erse bile, bu iş diğer iki şartıda sağlaması koşuluysa yıllara yaygın inşaat haline gelir. İşin süresinin on gün sürmüş olmasının bir önemi yoktur. Önemli olan işin birden fazla takvim yılına sirayet etmiş olmasıdır.

4.Katma Değer Vergisi Kanunundaki Düzenlemeler

KDVK’nın 9 uncu maddesi ile Maliye Bakanlığına vergi emniyetinin sağlanması açısındandan gerekli gördüğü işlemlerde, alıcının teslim ya da hizmetin KDV’sini kısmen ya da tamamen satıcıya ödenmeyip sorumlu sıfatıyla bağlı bulunduğu vergi dairesine yatırması konusunda mecburiyet getirme yetkisi verilmiştir.  Maliye Bakanlığı da kendisine tanınan bu yetkiye dayanarak yapım işlerinde kısmi sorumluluk kapsamında düzenlemeler yapmıştır.

Belirlenmiş alıcılara yapılan yapım işleri kapsamındaki işlerden KDV tevkifatı yapılması zorunluluğu getirilmiştir.

5.Damga Vergisi Kanunundaki Düzenlemeler

488 sayılı DV Kanununun 15’inci maddesinde “ Damga Vergisi makbuz karşılığı, istihkaktan kesinti yapılması veya basılı damga konulması şekillerinden biriyle ödenir.” hükmü yer almaktadır. 

Aynı kanunun 19’uncu maddesinde ise “Genel ve özel bütçeli dairelerle il özel idareleri ve belediyeler, bankalar, iktisadi kamu teşekkülleri ile bunların iştirakleri ve müesseseleri ve benzeri teşekkül, iştirak ve müesseselerin ödemelerinde kullanılan ve nispi vergiye tabi bulunan makbuzlarla bu mahiyetteki kağıtlara ait vergilerin…” şeklinde ifade edilmektedir.

Maddenin devamında “..avans suretiyle ödemelerde…”  denilerek, yapılan her hak edişten damga vergisi kesilmesi gerektiği belirtilmiştir.

6.Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun

6183 sayılı AATUHK’nun 22/A maddesine göre;  Maliye Bakanı aşağıdaki ödeme ve işlemlerde Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerine vadesi geçmiş borcun bulunmadığına ilişkin belge aranılmasını zorunlu kılmıştır.

Bunlar;

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa tabi kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermaye işletmelerinin yapacağı ödemelerde, 

4734 sayılı Kamu ihale kanunu kapsamına giren kurumlar ile kamu tüzel kişiliğini haiz kurum ve kuruluşların mal veya hizmet alımları ile yapım işleri nedeniyle hak sahiplerine yapacakları ödemelerde ilgili kurumlar vergi ve sgk borcu yoktur yazıları talep etmektedirler.

Görüleceği üzere bir hakediş faturasının düzenlenmesi bizleri 6 farklı kanun mevzuatıyla muhatap ediyor, biraz daha irdelesek birkaç kanun ile daha irtibatlandırabiliriz belki, üstelik bu durumun farklı iş ve süreçlerde yüzlerce örneği olduğu hepimizin malumu.

Ezcümle; Careerbliss 2019’un en mutlu ve mutsuz mesleklerini açıkladı.

 “En mutsuz meslekler” sıralamasında 2019 yılında birçok mesleği geride bırakarak birinci olan mesleğimiz için gayretlerinden ötürü meslek odalarımızı tebrik ediyorum.  Bu başarı hepinizin.

18.10.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.