Eyüp Güvere
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
bilgi@eyupguvere.com

Teşviklerin KOBİ’ler ve Ekonomi Üzerindeki Etkileri

Yatırım teşvikleri bugün bütün dünyada uygulanmaktadır. Teşvikler çok çeşitli amaçlar için verilmektedir. Esas olarak özel sektörün daha çok yatırım yapmasını sağlamak, yatırımları belirli sektörlere ve/veya bölgelere yönlendirmektir.

Türkiye’nin en önemli sorunlarından biri, bölgesel dengesizlikler ve bölgeler arası gelişmişlik farklarıdır. Türkiye’deki tüm bölgesel kalkınma çabalarına rağmen, bölgesel eşitsizlikler artarak sürmüştür. Türkiye, bu sorununu gidermek amacıyla çeşitli bölgesel kalkınma araçları kullanmış olmakla birlikte, bunlardan en önemli araç yatırım teşvikleridir.

Başlıca Teşvik Şekilleri

Veriliş şekillerine göre teşvikler nakit teşvikler ve nakit olmayan teşvikler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Nakit Teşvikler: Devlet bütçesinden veya devletin yönetiminde olan bir fondan belirli sektörlere, teşebbüslere ve bölgelere verilen hibeler, primler, desteklemelerdir.

Nakit Olmayan Teşvikler: Firmalara, bölgelere ve sektörlere yönelik muafiyet ve avantaj sağlayan, maliyet unsurlarını düşüren veya ortadan kaldıran imtiyazlardır. Devletin işletmelerden ve halktan hükümranlık hakkına dayanarak aldığı vergiler ile işveren sigorta hissesinin tamamından veya bir kısmından vazgeçmesi, düşük faizli kredi temini, arsa tahsisi, kredilere hazine garantisi v.b. gibi

Küreselleşme Sürecinde KOBİ’ler

Küreselleşmenin ülke ekonomileri üzerindeki etkilerini anlayabilmek, tüm ülkelerde toplam işletmeler içinde payları ortalama % 98'leri bulan KOBİ'lerin küreselleşmeden nasıl etkilendiğini bilmeyi gerektirir.

 Küresel rekabet baskıları, üreticileri devamlı olarak mevcut ürünlerin kalitesini artırma ve yenikliklere zorlamaktadır.

Küreselleşme özellikle uluslararası ticaretin önemini artırmaktadır. Aynı zaman da birçok işletme ihtiyaç duydukları teknoloji ve beşeri kaynaklara artık sahip olmayabilirler. Çünkü küreselleşme ve ileri teknoloji faktör mobilitesini artırmıştır. Küreselleşme süreci artan ölçüde işletmeler birbirleri bağlı ve birbirleriyle esnek ilişki içinde olmak durumundadırlar.

Küreselleşmenin KOBİ'ler Üzerinde Olumlu Etkileri

 E-ticaret KOBİ'ler için önemli faydalar sağlamaktadır. Örneğin Internet üzerinden elektronik ticaretin gelişimi, KOBİ'ler için tüketici tabanını genişletme ve yeni ürün pazarlarına girmede önemli fırsatlar sağlamaktadır. Böylece finansman sorunu olan bu işletmeler için daha az maliyetle etkin iletişim olanakları kullanarak pazar genişletme olanağı elde edilmektedir. İnternetin kolaylıkla ve hızlı şekilde eş zamanlı olarak bilgileri her şirket ve sanayiler için bir değer zinciri olarak sunabilmesi KOBİ'ler için önemli bir faydadır.

Küreselleşmenin KOBİ'ler Üzerinde Olumsuz Etkileri

Öncelikle KOBİ'lerin karşılaştıkları geleneksel sorunların birçoğu (örneğin finansman sıkıntısı, teknolojiyi geliştirmede zorluklar, sınırlı yönetim kapasitesi, düşük verimlilik ve düzenleme yükleri gibi) küreselleşen ve teknolojiye yönelik çevrede çok daha belirginleşmiştir. KOBİ'lerin uluslararası aşamasında karşı karşıya kalınan engeller; piyasa aksaklığı, ürün standartları, entelektüel mülkiyet haklarını koruma gibi içsel engeller ve finansman, bilgi ve yönetim eksiklikleri, kültür ve dil farklılıkları gibi dışsal engellerden oluşmaktadır.

Vergi Teşviklerinin Ekonomik Etkileri

Vergi Teşviklerinin Leh ve Aleyhindeki Görüşler

Vergi teşviklerini destekleyenler, bu uygulamanın, istihdamın artırılmasına, gelir ve servet dağılımının iyileştirilmesine, yoksulluğun azaltılmasına ve diğer sosyal ve ekonomik yararların ortaya çıkmasına yol açan yatırımları artırmak için son derece gerekli bir uygulama olduğu görüsü üzerinde uzlaşmaktadırlar.

Bu görüşe göre vergi teşvikleri, geliri yeniden dağıtıcı (yoksul bölgelerde yatırımların artırılması), olumlu dışsallıklardan yararlanma (yüksek teknolojiye sahip endüstrilerin desteklenmesi sonucunda bu endüstrilerde ortaya çıkan olumlu dışsallıkların ekonominin geriye kalan kısmına yayılması) veya üretim/yatırım yapılan sektörlerin çeşitlendirilmesi gibi mali olmayan amaçlar için kullanılabilir.

Ancak vergi teşvikleri olumlu dışsallıkların ortaya çıkmasını veya piyasa başarısızlıklarının halledilmesini sağlayamazsa yatırımlarda ciddi sapmalara ve vergi geliri kaybına yol açabilir. Vergi teşviklerinin aleyhindeki görüşlerin en önemlilerinden biri bu uygulamaların bürokrasiyi ve yolsuzlukları artırdığı varsayımıdır.

Vergi teşvikleri açık kural ve düzenlemeler olmaksızın geniş bir idari takdir yetkisine dayalı olarak verilirse bu varsayım haklılık kazanır. Zira bu durumda bürokratlar rüşvet almak için yeterli fırsatı bulurlar veya siyasetçiler oy maksimizasyonu karşılığında olumlu dışsallıkların oluşmayacağı alan veya sektörlere vergi teşviki verme olanağı bulabilirler.

Sonuç Olarak ; KOBİ’lere yapılan desteklerle istihdam arasında sıkı bir ilişki vardır. Ancak yapılan destekler yetersiz kalmakta, toplam krediler içindeki payları giderek düşmekte, kredi maliyetleri yükselmekte ve kredi prosedürü de uzun ve daha karmaşık hale gelmektedir. Bu nedenlerle, hem ekonomik açıdan hem de işgücü piyasaları açısından, bugüne kadar ülkemizde KOBİ’lerden beklenen sonucun alınamadığı görülmektedir. Hâlbuki Türkiye’de girişimcilik daha fazla teşvik edilse ve KOBİ’ler gerektiği gibi desteklenebilse, ülkemizin en büyük sorunlarının başında gelen ve %13’lere kadar yükselen işsizlik oranlarının düşürülmesine büyük katkıları olabilir. KOBİ’ler işsizliği düşürmeye yönelik önemli bir potansiyele sahiptir ve bu potansiyel uygun politikalar ve araçlarla harekete geçirilebilir.

Teşvikler devletin, parasal bir takım harcamalarda bulunmasını ve parasal gelirlerinin bir kısmından vazgeçmesini gerektirmektedir. Devlet teşvikler nedeniyle bütçesini bir yük yüklemekte ve amacını da tam olarak ulaşamamaktadır.

Devlet Teşviklerinin; Hiç üretim olmayan alanda üretim yapılmasını sağlamak, verildiği işletmenin alanında uzmanlaşmasına olanak sağlamak, devlet teşviklerini kullanan firmaların daha rahat rekabet etmesine olanak sağlamak, ihracatı arttırmak ve bölgenin sos-kültürel düzeyini yükseltmek için kullandırılmasına özen gösterilmelidir.

25.12.2017

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.