Ertuğrul Kılıç
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
ertugrul.64@gmail.com

İşçi, SGK’ ya Göre Mi? Gelir Vergisine Göre Mi? Yemek Yesin

Çalışma hayatının bu kadar parçalı olması, kurumların ihtiyaçlarının farklılaşması, aynı konu üzerinden farklı uygulamaların ortaya çıkmasına da neden olmaktadır. İşçiye, işveren tarafından sağlanan yemek yardımları da bunlardan biri olarak ortaya çıkmaktadır.

Gelir Vergisi Kanunu’na göre 2025 yılında hizmet erbabına, işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca( SGK) miktarları yıllar itibariyle belirlenecek yemek bedelleri Gelir Vergisi ve SGK’n un prime esas kazançlarından istisna tutulmaktadır. Ancak iki ayrı kurumca belirlenen yemek bedeli istisnası tutarları farklı farklı uygulanmaktadır. Bu farklılık da işçi için hangi tutarın sosyal yaşam ve piyasa koşullarına göre beslenmesinde dikkate alınacağı, işverenin ise hangi bedeli verirse istisna hükümlerinden yaralanacağı ikilemine düşürmektedir. Bu durum İşvereni ve işçiyi de bir tereddütte bırakmaktadır.

GELİR VERGİSİ KANUNA GÖRE YEMEK TUTARI VE İSTİSNASI

GVK’ na göre “Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir” [1]şeklinde tanımlanmıştır. İşçinin işveren tabi olması, belirli bir iş yerine bağlı çalışması karşılığında işvereninde bu çalışma karşılığında para ve ayın ile aynı şekilde temsil edilebilen bir menfaatin ödenmesini temsil eder. Yine aynı maddede “Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez” şeklinde ücret mahiyetinde olacak unsurları da sıralamıştır. Diğer taraftan GVK’ nun uygulanması bakımından ücret sayılan unsurlarda yine aynı maddede sayılmışlardır. GVK ‘unda hizmet erbabına ödenen ücretlerin belirli tutarlarını istisna olarak benimsemiştir. Hizmet görenlere “Hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler (İşverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 2025 yılı için 240,00 TL’yi aşmayan kısmı istisna kapsamındadır.[2] Ödemenin bu tutarı aşması halinde aşan kısım ile bu amaçla sağlanan diğer menfaatler ücret olarak vergilendirilir” denilmektedir.

Ücret olarak tanımlanan hizmet görenlere ödenen ayni ve para ya da bunları temsil eden menfaatlerden oluşan bir ödemenin belirli bir tutarı istisna edilerek vergilendirmesini istisna tutmuştur. Bu tutar 2025 yılında belirlenen kısmı 240,00 TL. dir.[3] Belirlenen 240,00 TL’ nin üzerinde verilen yemek bedelleri her ne şekilde olursa olsun vergiye tabi olacaktır.

SGK’YA GÖRE YEMEK TUTARI VE İSTİSNASI

SGK’na göre ücret [4]; 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bendi kapsamında sigortalı sayılanlara saatlik, günlük, haftalık, aylık veya yıllık olarak para ile ödenen ve süreklilik niteliği taşıyan brüt tutardır, şeklinde ifade edilmiştir.[5] Dördüncü madde birinci fıkrasında kimleri kast ediyor kanun. Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar ve kamu idarelerinde çalıştırılanları. Ücretin niteliklerine bakıldığında GVK ‘unda sayılan niteliklere benzer unsurlardan oluştuğu gözlenmektedir.

Çalışanlardan, kısa ve uzun vadeli sigortalar ile genel sağlık sigortası için, bu Kanunda öngörülen her türlü ödemeler ile yönetim giderlerini karşılamak üzere Kurum prim almak, ilgililer de prim ödemek zorundadır.[6]

5510 sayılı kanunun 80 maddesinde ise prime esas kazançlar belirlenmiştir. Belirlenen kazançlardan 80/3-b maddesinde, “ Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz”  Prime esas kazançlardan muaf olan unsurlar sayılmıştır. Kurumca belirlenecek yıllar itibariyle yemek tutarının da prime esas kazanç tutarlarına ilave edilmeyerek muaf olarak değerlendirilmiştir.

Kurumca belirlenecek yıllar itibariyle yemek tutarı ifadesine dayanılarak Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulu tarafından alınan 5.12.2024 tarihli ve 2024/509 sayılı Karar ile 1.1.2025 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yemek bedelinin prime esas kazançtan istisna edilecek günlük tutarı 158,00 TL olarak belirlenmiştir.

Ayrıca bu karar doğrultunda yayınlanan 31.12.2024 tarihli ve 2024/17 sayılı SGK Genelgesinde;

Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulu tarafından alınan 5.12.2024 tarihli ve 2024/509 sayılı Karar ile 2025 yılı için yemek bedelinin prime esas kazançtan istisna edilecek günlük tutarı 158,00 TL olarak belirlenmiştir. İstisna tutarının koşulları ise;

• İşverenlerce işyerinde veya müştemilatında kendi imkânlarıyla yemek verilmesi amacıyla işverenler tarafından ödenen yemek bedelleri sigorta primine esas kazanca dâhil edilmeyecektir.
• İşverenin üçüncü kişilere ait restoran ve bunun gibi yerlerde sigortalıya yemek vermesi halinde ödenen yemek bedeli prime esas kazanca dâhil edilmeyecektir.
• Sigortalılara yemek bedeli adı altında nakden yapılan ödemelerin günlük 158,00 TL’lik tutarı prime esas kazanca dâhil edilmeyecektir.
• Yemek kartı/çeki/kuponunun yemek bedeli ödemesi dışında nakit ya da nakit yerine geçecek şekilde başka amaçlarla kullanılma imkânı olmaması halinde,  yemek kartı/çeki/kuponuna yüklenen tutar prime esas kazanca dâhil edilmeyecektir.
• Yemek kartı/çeki/kuponunun yemek bedeli ödemesi dışında nakit ya da nakit yerine geçecek şekilde başka amaçlarla kullanılma imkânı olması halinde,  günlük 158,00 TL’lik tutar prime esas kazanca tabi tutulmayacak ancak bu tutarı aşan kısmı sigorta primine tâbi olacaktır.[7]

SONUÇ

İşveren, yemek bedeli olarak ne kadar bir bedeli vereceğini, işçi, ise hangi bedelle bir günlük yemek yiyerek besleneceğini şaşırmaktadır. Gelir Vergisi Kanunu’na göre belirlenen ve istisna tutarı olarak 240,00 TL’ nin uygun bulunması, SGK ya göre belirlenen ve nakit olarak 158,00 TL’lik istisnanın prime esas kazançlardan istisna edilmesi taraflarca bir tereddütte sebep olmaktadır. İş yerinde verilen yemek bedellerinin yasalarda belirlenen koşulları taşıması halinde, Vergi ve SGK’ dan istisna olmasına rağmen nakit olarak verilen yemek bedelinin ayrı ayrı tutarlar olarak tespit edilmesi anlaşılır bir şey de değildir. Günümüz koşullarında verilen nakit yemek bedelleri ile bir yetişkin insanın belirli bir kalori hesabına göre yeterli beslenmeyi sağlaması da mümkün değildir.

SGK ve Gelir Vergisindeki bu uyumsuz nakit tutar farkının giderilerek, işveren ve işçiye nakit olarak alabileceği istisna yemek bedelinin uymalaştırılarak kolaylık sağlanması ve işverenin tereddütlerini ortadan kaldıracak kurumların güvenirliğini artıracaktır.

---

[1]2361 sayılı Kanunun 43'üncü maddesiyle değişen madde( VUK 61 Mad.)

[2] GVK 23 Md. 30 aralık 2024 pazartesi, sayı : 32768 (2. Mükerrer)

[3]329 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği 30.12.2024 tarih 32768 sayılı R.G.

[4] 5510 sayılı kanun

[5] 5510 Sayılı Kanunun 3 md./12 bendi

[6] 5510 sayılı kanunun 79 maddesi

[7] TÜRMOB 01.01.2025 tarih 2025/1-1 Mevzuat Sirküleri

03.01.2025

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.