Ertuğrul Kılıç
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
Bilim Uzmanı
ertugrul.64@gmail.com

Mali Müşavirler Yeni Usulsüzlük Cezalarının Altından Kalkabilecekler Mi?

7524 sayılı kanun 02.08.2024 tarihinde R.G ‘de yayımlanarak bir kısım maddeleri hemen bir kısmı ise 01.01.2025 tarihi itibariyle yürürlülüğe girmek üzere mesleki hayatımıza girmiş oldu. Birçok kanunda değişiklik yapmakla birlikte esas olarak muhasebecilerin her gün karşılaştıkları vergi hatalarının düzeltilmesi durumunda karşılaştıkları usulsüzlük cezalarının da artırmış olmasıdır.

Düzeltme beyannameleri, unutulan ve hiç verilmeyen beyanlar, idarenin bilgi istemesi durumunda unutulan bilgi verme yükümlülükleri vb. birçok konuda cezalar yeniden düzenlendi. Esas olarak da muhasebecilerin Tek Düzen Muhasebe Sistemine uygun olarak defter ve belgelerin düzenlenmemesi sonucu karşılaşılacak cezalar. Muhasebeciler yaşadıkları deney ile birliler ki, vergi müfettişleri her incelemeye giden işletmenin kayıt ve belgelerinin ihticaca salih olmaması nedeniyle ceza keserler.

Bu makalede, 7524 sayılı kanunla artırılan cezaların, ücret tarifesi ile meslek mensuplarının müşterisinden aldığı ücretlerle karşılayamayacağı noktalara gelmesi üzerinde durulacaktır.

Usulsüzlük dereceleri ve cezaları

VUK ‘nun da usulsüzlük cezaları düzenlenmiştir. VUK ‘nu 352  md. göre” Usulsüzlükler, aşağıda yazılı derecelere ve bu kanuna bağlı 1 sayılı cetvele göre cezalandırılmaktadır. Usulsüzlük fiili re'sen takdiri gerektirirse, bağlı 1 sayılı cetvelde yazılı cezalar iki kat olarak kesilir.” belirlenen derece ve ilgili cetvelde gösterilen cezalara göre uygulanılırlar.

VUK’ unun ilgili maddesi birinci ve ikinci dereceden usulsüzlük oluşturacak konuları mutad halde sıralamıştır. Madde metninde birinci derece usulsüzlük konularını oluşturan 11 adet madde ikinci derece usulsüzlük 8 madde olarak görülmesine rağmen, bazı usulsüzlük maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır. Usulsüzlük cezalarını oluşturan maddeler aşağıdaki gibidir.[1]

Birinci derece usulsüzlükler:

1. Vergi ve harç beyannamelerinin süresinde verilmemiş olması;

2. Tutulması mecburi olan defterlerden herhangi birinin tutulmamış olması;

3. Defter kayıtlarının ve bunlarla ilgili vesikaların doğru bir vergi incelemesi yapılmasına imkan vermeyecek derecede noksan, usulsüz veya karışık olması;

4. Çiftçiler tarafından 245 nci madde hükmüne göre muhtar ve ihtiyar heyetlerince yapılan davete müddetinde icabet edilmemesi;

5. Bu Kanunun kayıt nizamına ait hükümlerine (Madde 215  – 219 ile mükerrer madde 242) uyulmamış olması (Her incelemede inceleme tarihine kadar aynı takvim yılı için tespit edilen usulsüzlükler tek fiil sayılır);

6. İşe başlamanın zamanında bildirilmemesi;

7. Tasdiki mecburi olan defterlerden herhangi birinin tasdik muamelesinin yaptırılmamış olması (Kanuni sürenin sonundan başlayarak 1 ay geçtikten sonra tasdik ettirilenler, tasdik ettirilmemiş sayılır.);

8.Diğer ücretler üzerinden salınan Gelir Vergisinde, tarh zamanı geçtiği halde verginin tarh ettirilmemiş olması;

9. Veraset ve intikal vergisi beyannamesinin 342 nci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen süre içerisinde verilmiş olması.

II nci derece usulsüzlükler:

1. Veraset ve intikal Vergisi Beyannamelerinin süresinin sonundan başlayarak 342 nci maddenin 1 inci fıkrasında belirtilen süre içinde verilmiş olması;

2. Ekim ve sayım beyanlarının süresi içinde veya kanunda istenilen bilgileri ihtiva edecek doğru bir şekilde yapılmaması;

3.Vergi kanunlarında yazılı bildirmelerin zamanında yapılmamış olması (işe başlamayı bildirmek hariç);

4. Vergi karnesinin süresinin sonundan başlayarak 15 gün geçtiği halde alınmamış olması;

5. Tasdiki mecburi olan defterlerden herhangi birinin tasdik muamelesinin, süresinin sonundan başlayarak bir ay

içinde yaptırılmış olması;

6. Vergi beyannameleri, bildirimler, evrak ve vesikaların kanunen belli  şekil ve muhteviyatı ve ekleri ile bunlarla ilgili olarak yapılan diğer düzenlemelere ilişkin hükümlere uyulmamış olması;

7. Hesap veya muamelelerin doğruluk veya açıklığını bozmamak şartıyla bazı evrak ve vesikaların bulunmaması veya ibraz edilmemesi.

Usulsüzlük cezalarını oluşturan bazı maddeler var ki her vergi dönemi meslek mensubunun karşısına çıkmaktadır. Daha çok birinci derecede usulsüzlük oluşturan maddeler önem arz etmektedir. Birinci derce usulsüzlük oluşturan ilk üç madde muhasebecilerin çok dikkat etmesi gereken ve sorun oluşturan maddelerdir.

Bunlar;

1. Vergi ve harç beyannamelerinin süresinde verilmemiş olması;

2. Tutulması mecburi olan defterlerden herhangi birinin tutulmamış olması;

3. Defter kayıtlarının ve bunlarla ilgili vesikaların doğru bir vergi incelemesi yapılmasına imkan vermeyecek derecede noksan, usulsüz veya karışık olması;

Muhasebecilerin iş yoğunluğu nedeni ile her ay vermiş olduğu beyannamelerden bazı durumlarda sehven unuttuğu, hatta işletmenin hiçbir faaliyetinin olmaması durumunda boş verilen beyannameler olduğu ve bunların zamanında verilemediği durumlar çokça yaşanmaktadır. Bu durumda VUK 352/I-1 maddesi gereği kesilen usulsüzlük cezası 20.000 TL olmaktadır. Beyannamenin süresinde verilmemsinden dolayı bir kat birinci derece usulsüzlük (20.000+20.000=40.000 TL olacaktır.)cezası kesilmektedir. Pişmanlık ve ıslah hükümlerinden yararlanan mükelleflere vergi ziyai cezası kesilmeyecektir. Bunlara kaçakçılık hakkındaki hükümler uygulanmayacaktır. Usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezası, pişmanlıkla verilen beyannamenin elektronik ortamda gönderilmesinin zorunlu olup olmadığına göre kesilecektir.

Re’sen tarhiyatla ilgili olan VUK’ un 30. maddesi içerisinde geçen “ihticaca salih” olmama vergi incelemelerinde sıklıkla karşılaşılan ve re’sen tarhiyat için kullanılan önemli bir kavramdır.

VUK' a göre belirlenen muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına ve mali tablolara ilişkin usul ve esaslar ile muhasebeye yönelik bilgisayar programlarının üretilmesine ve kullanılmasına ilişkin kural ve standartlara uymayanlara özel usulsüzlük cezası kesilir (VUK m.353/6).

VUK’ na göre belirlenen muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına ve malî tablolara ilişkin usul ve esaslar ile muhasebeye yönelik bilgisayar programlarının üretilmesine ve kullanılmasına ilişkin kural ve standartlara uymayanlara kesilecek özel usulsüzlük cezası 2024 yılı için 40.000 TL’den  yapılan değişiklikle, 65.000 TL ’na yükseltilmiştir. Özel usulsüzlüklerde uzlaşma müessesesinin yeterli olmaması da dikkate alınmalıdır. 2024 yılında 23.600 TL ‘nin altında kalan cezalarda uzlaşmanın olmaması da ayrı bir sorun olarak muhasebecilerin canını çok yakacaktır.

Usulsüzlük cezasının, ne anlama geldiğinin görülmesi açısından, VUK 352/I- göre yapılan bir beyan eksikliğinde,  pişmanlık ve ıslah hükümlerine göre verilen ceza 20.000*1kat=20.000 olacaktır. Aslı 20.000+Ceza 20.000 =Toplam 40.000 TL olacaktır. Islah hükümlerinden yararlanmak istenilirse, pişmanlılık indirimi %50 uygulanacaktır. Pişmanlık ve ıslah indirimden sonra 40.000%50=20.000 TL olacaktır, uzlaşma tutarı altında kalması nedeniyle bu cezanın tamamı ödenecektir.

SONUÇ

Bu usulsüzlük cezaları müşteri ile muhasebeciyi karşı karşıya getirebilecek olayları oluşturmaktadır. Müşteriye izahı mümkün de gözükmemektedir. Müşteri ile muhasebeci arasında huzursuzluğun kaynağı ve kendi başına terk edilmiş müşteri ile meslek mensubu kalacaktır. Müşterinin birçok vergisel işlemleri zamanında yerine getirmemesi ve meslek mensubunu zor zaman aralığına sıkıştırması, yeterli bilgi ve belgenin temin edilememesi, yapılan işlemlerin usulüne göre açıklanmaması ve sıklıkla değişen vergi kanunlarındaki uygulamaya ilişkin yeterliğin oluşturulamaması birçok hataya sebep olabilmektedir.

Muhasebecilerin yayımlanan ücret tarifeleri ile bu cezalar ödenemez hale gelmiştir. Birçok meslek mensubunun bu ücret tarifesinden daha düşük ücret alması ise tamamen kabul edilemez. Bu yaşanacak olumsuzluklarda müşteri ile meslek mensubu karşı karşıya getirebilecektir.

En başta yaşadığımız enflasyon düzeltmesinde, meslek mensuplarını büyük tuzaklar beklemektedir. Kayıtların oluşturulması, silinmesi, beyannameye aktarılması vb. durumlar usulsüzlük cezalarına açılan tuzaklarla dolu olmasıdır.

Özel usulsüzlükte getirilen 23.600 TL’lik uzlaşma alt sınırının kaldırılması veya makul düzeye indirilmensin sağlanması bu kadar yoğunluk içerinse çalışan mali müşavirlere bir nebze nefes almayı sağlayabilir.

Meslek örgütlerinin biran önce bu konuyu etraflıca inceleyerek, meslek mensuplarının karşılaşılabileceği hukuki durumlarla ilgili uyarmalı ve müşteri kabullerinde kapasite üzeri müşteri alınmaması, ücret politikalarının yeni oluşan ekonomik ve mali konular dikkate alınarak belirlemesine önem verilmesini, sağlayıcı önlemler alması vazgeçilemez ve ertelenemez bir durumu oluşturmaktadır.

 1-Usulsüzlük cezalarının 2024 yılı yeni durumu

2024 Yılı (2/8/2024 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7524 Sayılı Kanun - Yürürlük: 2/8/2024)

Mükellef Grupları	Birinci derece usulsüzlük cezası		İkinci derece usulsüzlük cezası
	Eski	Yeni	Eski	Yeni
Sermaye şirketleri	1.100 TL	20.000 TL	580 TL	10.000 TL
Sermaye şirketleri dışında kalan birinci sınıf tüccar ve serbest meslek erbabı	660 TL	10.000 TL	330 TL	5.000 TL
İkinci sınıf tüccarlar	330 TL	5.000 TL	150 TL	3.500 TL
Yukarıdakiler dışında kalıp beyanname usulüyle gelir vergisine tabi olanlar	150 TL	3.500 TL	87 TL	2.250 TL
Kazancı basit usulde tespit edilenler	87 TL	2.250 TL	40 TL	1.500 TL
Gelir Vergisinden muaf esnaf	40 TL	1.500 TL	23 TL	1.000 TL

---

[1]  Usulsüzlük cezalarının 2024 yılı yeni durumu( ekli tablo)

13.09.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.