Ersin Umdu
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
E.SGK Müfettişi
Bilim Uzmanı
umduersin@gmail.com

Yeniden İşe Alınan EYT’liler İçin Mart Ayı İçin Düzenlenecek Bordro ve MUHSGK’da Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

3 mart günü resmi gazete yayınlanarak yürürlüğe giren 7438 sayılı kanun sonrası EYT’li olup ta hemen emeklilik şartlarını sağlayanlar çalıştıkları işyerlerinin muhasebe ya da insan kaynakları bölümünü adeta abluka altına aldılar. Herkes bir an evvel SGK’ya emeklilik müracaatında bulunmanın heyecanı ile çıkış işleminin yapılmasını istediler. Ve bu sebeple de bir bordrocunun istemediği durum, yani aynı ay içinde aynı kişi için çıkış giriş yapılarak çift bordro hazırlanması ve iki belge türünde MUHSGK verilmesi durumu gerçekleşti. Gözlemlediğim kadarıyla bu durumun oluşmaması için bir şekilde işçileri ikna ederek son günlere çıkış işlemini bıraktırıp 1 Nisan itibariyle giriş yapan işyerleri de oldu. Ama genellikle 3 marttan sonra ay içinde çıkış ve hemen ertesi gün veya birkaç gün sonra giriş şeklinde işlemleri yapıldı. Bu şekilde ay içinde çıkış ve giriş yapılan işçilerin bordrolarında dikkat edilmesi gereken hususları izah etmeye çalışalım…

MUHSGK’DA İKİ AYRI BELGE TÜRÜ YAPILACAK

7438 sayılı kanun ile emeklilik başvurusu yapacak olan işçiler “8- emeklilik” sebebi ile işten çıkarıldıktan ve işçi tahsis talebinde bulunduktan sonra, işçinin yeniden işe başlatılması sürecine göre «Sosyal Güvenlik Destekleme Primine Tabi» olarak sigorta işe giriş bildirgesi verildi. Buna göre, sigortalı aynı içinde iki ayrı statüde sigortalı olduğu için MUHSGK’da adına;

• Emeklilik sebebi ile çıkış yapılmadan önceki sigortalılığı için “1 belge türü” ile
• Emeklilik başvurusu yapıldıktan sonraki yapılan SGDP girişi sonrası sigortalılığı için “2 belge türü” ile

 iki ayrı sigorta bildirimi yapılacaktır.

Örneğin; 6 martta çıkışı yapılan işçi emeklilik başvurusu yaptıktan sonra 7 mart için SGDP işe giriş bildirgesi verilmesi halinde işçi için Mart ayında 6 gün 1 belge türü, ile 24 gün 2 belge türü ile MUHSGK bildirimi yapılabilir. 30 gün bildirim sağlandığı için 1 gün «13- diğer nedenler» veya “25- Diğer Belge/Kanun Türlerinden Gün Tamamlama” belirtilerek eksik gün bildirimi yapılabilir.

EYT SGDP TEŞVİĞİ

Tabi, Kabul edilen kanunda emekli olan işçi 30 gün içinde aynı işyerinde yeniden işe alınması halinde SGDP’li olarak % 5 puanlık teşvikten yararlanılacaktır. Bu konu ile ilgili SGK kurum genelgesi henüz çıkmadığı için detayları bilmiyoruz ama kanunda aynı 5510 sayılı kanundaki şartlara göre yararlanılacağı belirtildiği için yukarıda belirtilen şartlar haricinde sadece işyerinin borcu olmaması şartı uygulanacaktır. Bu teşvik, bütün SGDP’lileri kapsamadığı ve sadece aynı işyerinden emekli olup ta emekli olan işçi 30 gün içinde işe alınan SGDP’lileri kapsadığı için, ayrımın yapılabilmesi muhtemelen “örneğin; 07438 gibi” bir kanun türü ile bildirilmesi söz konusu olacaktır. Bu detaylar SGK genelgesi çıktığında netlik kazanacak.

HER İKİ BORDRODA KÜMÜLATİF VERGİ MATRAHI VE VERGİ İSTİSNALARI TAKİP EDİLMELİ

Aynı işyerinde yeniden işe alınan EYT emeklisi için emeklilik öncesi var olan Kümülatif vergi matrahı EYT sonrası yeniden işe başlatılması halinde de devam ettirilmesi gerekir. Bununla birlikte; emeklilik öncesi ayrı bordro ile emeklilik sonrası ayrı bordro düzenleneceği için Vergi İstisnalarında her iki bordroda toplamda aylık bir kişi için belirlenen miktarı (gelir vergisi istisnası 1.276TL, damga vergisi istisnası 75,96TL) geçmemek üzere kıst ya da tam olarak uygulanması gerekir. Buna göre;

Örneğin;  10 mart günü EYT sebebi ile işten çıkan ve 6.000 TL brütü olan işçiye;

A	Brüt Ücret	6.000 TL
B	SGK ve İşs. Primi (%14+%1)	6.000 * 15/100= 900TL
C	Gelir Vergisi Matrahı (A- C)	6.000 – 900 = 5.100 TL
D	Gelir Vergisi (%15’lik dilimde)	5100 x 15/100 = 765 TL
E	2023/3. ay GV İstisna Miktarı	1276TL
F	Ödenecek GV (İstisna Top. GV geçemez)	765-765=0 TL
G	Bakiye GV istisnası Miktarı (E- F)	1276 – 765 = 511 TL
H	Damga Vergisi	6.000 x 7,59/1000 = 45,54
I	2023/3. ay DV İstisnası	75,96TL
İ	Ödenecek DV (İstisna Top. DV geçemez)	45,54 – 45,54 = 0 TL
J	Bakiye DV istisna miktarı	75,96 – 45,54 = 30,42 TL
K	Net Ücret (A-B-F-İ)	6.000 – 900 -0 -0 = 5.100 TL

Görüldüğü üzere işçinin 6.000 TL brüt ücretinde 511 TL bakiye GV istisna miktarı, 30, 42 TL bakiye istisna miktarı kaldı.

İşçi emeklilik başvuruşu yaptı ve 15 mart günü aynı işyerinde SGDP’li olarak işe alındı ve mart ayı sonuna kadar 9.000 TL brüt ücret hak ettiğini varsaydığımızda;

A	Brüt Ücret	9.000 TL
B	SGDP işçi oranı (%7,5)	9.000 * 7,5/100= 675 TL
C	Gelir Vergisi Matrahı (A-C)	9.000 – 675 = 8.325 TL
D	Gelir Vergisi (%15’lik dilimde)	8325 x 15/100 = 1.248,75 TL
E	Bakiye GV istisnası (önceki bordrodan)	511 TL
F	Ödenecek GV (İstisna Top. GV geçemez)	1248,75 – 511 = 737,75
G	Damga Vergisi	9.000 x 7,59/1000 = 68,31
H	Bakiye DV istisna (önceki bordrodan)	30,42 TL
I	Ödenecek DV (İstisna Top. DV geçemez)	68,31 – 30,42 = 37, 89 TL
İ	Net Ücret (A-B-F-I)	9.000–675 -737,75-37,89= 7.546,36 TL

Daha önce de belirttiğim üzere gelir ve damga vergisi istisnalarını bu şekilde kıst uygulamak zorunda değilsiniz. Buna göre emeklilik öncesi veya sonrası düzenlenecek bordroların birinde her iki istisnanın tamamının kullanılacak kadar brüt ücret olması durumunda kıst hesaplarla uğraşmamak adına her iki istisnanın tamamını ilgili bordroda yapabilirsiniz.

PRİM, İKRAMİYE VS. İSTİHKAKLAR DA DEVREDER (Mİ)

Bilindiği üzere; 5510 sayılı kanunun 80. Maddesi gereği; Diğer ödemeler ise öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilir ve ücret dışındaki bu ödemelerin yapıldığı ayda üst sınırın aşılması nedeniyle prime tabi tutulamayan kısmı, ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ayı geçmemek üzere üst sınırın altında kalan sonraki ayların prime esas kazançlarına ilâve edilir. Söz konusu hüküm ücret ve ücret tipi ödemeler (fazla mesai, yıllık izin ücreti vs.) için geçerli olmayıp sadece prim, ikramiye vs. nitelikteki istihkaklar için geçerlidir.  Yeniden işe alınan EYT’liye emekli olmadan önce ödenmiş prim, ikramiye vs. istihkaklar varsa bu ödemeler emeklilik sonrası bordroda takip edip etmemesi ile ilgili mevzuatta açık bir husus yok. Bu konu hakkında SGK’dan görüş alınabilir ama kanaatimce bu görüşün devam ettirilir yönünde olacağını düşünüyorum. Buna göre;

Örneğin; İşçi 10 martta EYT emeklilik sebebi ile işten ayrıldı. İşten ayrılırken de işçiye 5.000 TL brüt ücret, 15.000 TL yıllık izin ücreti, 10.000 TL ikramiye olmak üzere toplamda 30.000 TL brüt tahakkuk yapıldı. 10 günlük prime esas üst kazanç; (10 * 2502) 25.020 TL olduğu için, işçiye yapılan ödemenin tamamı vergiye tabi iken SPEK üst sınırdan dolayı 10.000 TL ikramiyenin sadece 5.020 TL kısmı prime tabi tutulabildi. Bu işçi işten çıktıktan sonraki 2 ay boyunca yeniden işe alınması halinde  (10.000 – 5.020) 4.980 TL’si yeniden işe alındığı bordroda  prime tabi tutulması gerekir.

YENİDEN İŞE ALINAN EYT’LİYE BES

EYT’li olan işçi 45 yaşın altındaysa yeniden işe alınması halinde BES’e dahil edlimesi ve %3’lük kesinti yapılması gerekir. Daha önce bu sistemden caymış olması önemli değil. Siz yine de BES’e dahil edin ve cayacaksa kendisi yine caysın. Diğer türlü olası teftişte BES idari para cezası ile uğraşırsınız. Bu ceza, 4632 sayılı Kanunun Ek 2'nci maddesi gereği her bir aykırı fiil için 100 TL’ydi ama her yıl yeniden değerleme oranı ile arttırılarak bu yıl itibari ile 490 TL oldu.

SONUÇ

EYT uygulaması normal emeklilikten hiçbir farkı yok ancak girişte de belirttiğim üzere işyerlerinde işyerinin büyüklüğüne göre bir anda onlarca, yüzlerce işçi emekli olmak için yoğun bir baskı uyguladılar ve ne yazık ki süreç kontrollü bir şekilde yönetilemedi. Çoğu işyeri üretim sürecini etkilememek için ara vermeksizin çıkış giriş yaptı ve bu sebeple mevzuattaki durumlar ortaya çıktı. Açıkçası bu hususları yazarak anlatmak kolay ama bu yazılanları uygulayabilecek bordro programları var mı bilemiyorum. Bu sebeple; uygulayıcı, muhasebe ve insan kaynakları sorumlu arkadaşlara Allah kolaylık versin…

04.04.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.