Ersin Umdu
İş ve Sosyal Güvenlik Danışmanı
E.SGK Müfettişi
Bilim Uzmanı
umduersin@gmail.com

EYT'de, Kanun Çıkınca Cevap Bulacak Sorular

4447 Sayılı Kanunla, 506 sayılı Kanunun geçici 81 ve 87. Maddelerde, 1479 sayılı Kanunun geçici 10. Maddede ve 5434 sayılı Kanunun geçici 205. Maddelerinde yapılan düzenlemeler ile 8.9.99 tarihinden itibaren sigortalılar için emeklilikte yaş ve prim gününden oluşan kademe getirilerek emeklilikte yaşa takılanların (güne de takılan oldu) mağduriyetleri başlamıştı. Zira, 4447 sayılı Kanun ile 1992 yılında çıkarılan 3774 sayılı Kanundaki emeklilikteki yaş şartının kaldırılması ile bozulan sosyal güvenlik sistemindeki aktüeryal dengenin sağlanması amaçlanıştı ama sonuçta 8.9.99 öncesi sigortalı olmuşların kazanılmış hakları gasp edilmişti. Bu süreçten sonra bu kapsamdaki sigortalılar hak arama sürecinde belki de dünya tarihine geçebilecek örgütlenmeler, organizasyonlar ile yaklaşık 23 yıl sonra haklı taleplerini elde ettiler. EYT ile ilgili bu ay içinde yapılacak yasal düzenleme ile 8.9.99 öncesi sigortalıların hakların iadesi sağlanacak.

MERAK EDİLEN HUSUSLAR

Genel olarak yapılacak düzenleme, yukarıda belirtilen maddelerin mülga edilmesi şeklinde olacak ama net olmayan ve çokça merak edilen hususlar var. Bu sorular ve soruların bence olması gereken cevapları şu şekilde;

1- Askerlik, yurtdışı borçlanması vs. sigorta başlangıcını 8.9.99 öncesine geriye çekecek mi?

5510 sayılı kanunun 41. Maddesi gereği; “Bu Kanuna göre tespit edilen sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler için borçlandırılma halinde, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye götürülür.” Buna göre, doğum borçlanması haricindeki diğer borçlanma süreleri sigorta başlangıcından önce ise sigorta başlangıcı geriye gider. Örneğin; 3.7.2020 tarihinde sigorta başlangıcı olan “A” 1998-1999 tarihindeki yapmış olduğu 18 aylık askerlik süresinin tamamını borçlanması halinde sigortalılık başlangıcı 3.1.1999 tarihine gelir. Bu durumda, sigortalı A’nın sigorta başlangıcı askerlik borçlanması ile 8.9.99 öncesine geldiği için EYT kapsamına girer. Bu konuda daha önce kamuoyu ile yapılan paylaşımda "EYT için net tarih 8 Eylül 1999. Yıpranma hakkı, doğum ve askerlik borçlanmaları olsa bile işe başlangıç tarihi geriye çekilemez. Bunlar ancak eksik prim gün sayısını tamamlamak üzere yapılır. Yani o eksik kalan prim gün sayısını telafi eder" ifadeleri kullanılmıştı.

BENCE, Kanuna göre borçlanmalar ile EYT kapsamına girer ama eğer paylaşımdaki gibi bir düzenleme yapılırsa borçlanmaları kapsam dışında tutmak için EYT çözüm kanununda “düzenlemeden fiilen 8.9.99 öncesi sigortalı olanlar yararlanır” gibi bir tanım eklenirse borçlanmalar kapsam dışı kalır.

2- SSK'lılarda 5000 gün mü yoksa 5975 güne kadar kademeli günler mi şart olarak kabul edilecek?

506 sayılı Kanunun 62. Maddesinde 5000 gün, kadın/20-erkek/25 sigortalılık süresini sağlaması halinde emekli olunabiliyorken, 4447 sayılı kanun ile yaş haricinde 5000 gün kademeli olarak 5975 güne kademeleştirilmişti. Her ne kadar kamuoyuna yapılacak düzenlemede 8.9.99 öncesi şartlar aynen korunacak şeklinde açıklama yapılsa da sayın Cumhurbaşkanı kamuoyu açıklamasında sadece yaş şartının kaldırıldığını beyan ettiği için kademeli günlerin hala geçerli olduğunu iddia edenler var.

BENCE, SSK’lılarda kademeli günler yerine 5000 gün geçerli olacak.

3- SSK'lılarda 15 yıl, 3600 gün, kadın/50-erkek/55 yaş kuralı EYT'de kapsam şartı olarak dikkate alınacak mı?

SSK’lılarda 8.9.99 öncesi emekli olmadaki bir şart ta sigortalının 15 yıl sigortalılık süresi, 3600 gün ve kadın/50-erkek/55 yaş şartını sağlaması gerekirdi. Bu şarttaki yaş şartları da 506 sayılı Kanunun geçici 87. Maddesinde kademeli olarak kadın/58-erkek/60 yaş olarak revize edilmişti. Her ne kadar sayın Cumhurbaşkanı kamuoyu açıklamasında sadece yaşla ilgili düzenleme belirtilmiş olsa da EYT çözüm kanununda bu düzenlemede olacaktır.

BENCE; SSK'lılarda 15 yıl, 3600 gün, kadın/50-erkek/55 yaş kuralı EYT'de kapsamında olacak.

4- Bağkurda veya Emekli Sandığında 8.9.99 öncesi SSK başlangıcı EYT kapsamında dikkate alınacak mı?

Bağkur veya Emekli Sandığında emeklilik hesabında sigortalılık süresinden ziyade hizmet süresi tabiri kullanılır. Bu sebeple, Bağkur veya Emekli Sandığında şartlar sigorta başlangıcına göre hesap edilmez. Bu bağlamda, Bağkur veya Emekli Sandığı sigortalılarında EYT kapsam tartışması yapılıyor. Buna göre; örneğin; “1997 yılında 100 gün SSK sigortam vardı daha sonra 2002 tarihinde Bağkur’lu oldum, bu durumda EYT kapsamına girebilir miyim?” diye sorular soruluyor. EYT konusunda ana şart kişinin 8.9.99 öncesi sigortalı olunması gerektiği için kişinin hangi statüde olursa olsun EYT kapsamında olup olmadığı 8.9.99 öncesi sigortalılık başlangıcının olup olmadığına bakılması gerekir.

BENCE; 8.9.99 öncesi hangi statüde olursa olsun sigorta başlangıcı olan Bağkur veya Emekli Sandığı sigortalıları EYT kapsam içinde olmalı.

5- 8.9.99 öncesi sigortalı olup ta EYT kanun çıktıktan sonra şartları sağlayanlar, şartları sağladıklarında EYT'den aylık alabilecek mi?

Kanun muhtemelen ocak ayı için yayınlanacak. Ancak Kanun yayınlandığında EYT aylık almak için ilgili kanunlardaki sigorta günü ve süresi şartlarını kanun yayınlandıktan aylar belki yıllar sonra sağlayacaklar var. Örneğin; 21.9.1998 tarihinde sigortalı olan erkek “A” 25 yıllık sigortalılık süresini 21.9.2023 tarihinde dolduracaktır. Bu bağlamda; EYT çözüm kanunu geçici mi yoksa sürekli hak sağlayacak şekilde olup olmayacağı da tartışma konusu var.

BENCE; 8.9.99 öncesi sigortalı olup ta EYT kanun çıktıktan sonra şartları sağlayanlar, şartları sağladıklarında EYT'den aylık alabilecekler.

SORULARIN CEVABI KANUNDA

Kamuoyu bilhassa EYT potansiyeli olanlar kapsamda olup olmadıklarının cevabını bulmak için bu soruların cevabını çok merak ediyor. Soruların cevabı kanunda… Muhtemelen önümüzdeki günlerde EYT kanun taslağı kamuoyu ile paylaşılır ve kesin olarak öğrenmiş olacağız. Yıllar sonra nihayet “EYT’DEN MAĞDUR” kaldırılmış olacak. Ancak, şu an “EYT’DEN MAHRUM” trendi ile 9.9.99 sonrası sigortalı olanlar da ise adaletli, eşit, ulaşılabilir ve basit bir emeklilik sistemi beklentisi var.

03.01.2023

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.