Ersin Koçakoğlu
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilim Uzmanı
ekocakoglu@hotmail.com

Danıştay 10. Dairesi SGK Yemek İstisnasına İlişkin İptal Kararı

Danıştay milyonlarca çalışanı ilgilendiren yemek kartları için dikkat çeken bir karar imza attı. Bu kapsamda yemek kartları aracılığıyla çalışanlara yemek yardımı yapılması durumunda geçmişte olduğu gibi yardım tutarı fark etmeksizin işverenlerden sigorta primi işçi ve işveren payı alınmayacak.

Danıştay’da uzun süredir görülmekte olan bir davada karar açıklandı. Bu kararla birlikte ayni yardım yemek kartı uygulamasına geri dönüldü.

Başka bir ifadeyle, yemek kartları aracılığıyla çalışanlara yemek yardımı yapılması durumunda geçmişte olduğu gibi yardım tutarı fark etmeksizin işverenlerden sigorta primi işçi ve işveren payı alınmayacak.

Ülkemizde işverenler tarafından çalışanlara yemek kartları aracılığıyla yapılan yemek yardımları ayni yardım olarak değerlendiriliyor ve prime esas kazancın dışında tutuluyordu. Amaç işverenleri çalışanlarına daha fazla yemek yardımında bulunmaları için teşvik etmekti. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) bu konudaki yaklaşımını değiştirerek 2022 sonunda çıkarmış olduğu 2022/22 Sayılı Genelge ile çalışanlara yemek kartları aracılığıyla günlük belirli bir tutarın üzerinde yapılacak yemek yardımlarından artık prim alınacağını açıkladı.

Danıştay 10. Daire Başkanlığı’nın 2023/170 Esas ve 2024/1853 sayılı Kararı gereğince, yemek istisnalarını tanımlayan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin 97. maddesinin 7. fıkrasının (a) bendi ve SGK tarafından yayımlanan 2022/22 sayılı "Yemek Bedeli" konulu Genelgesinin 2.1.2 ve 2.1.4. maddeleri iptal edilmiştir.

Bu noktada alınan Danıştay kararı neticesinde, “Sigortalılar için üçüncü kişilere yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki vb. araçlarla fatura karşılığı yemek bedeli ödenmesi halinde günlük brüt asgari ücretin %23,65’ inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.” şeklindeki yemek kartlarına uygulanan istisna üst sınır uygulaması iptal edilmiştir. Bu sayede, yine eski düzenlemede olduğu gibi yemek yardımlarının yemek kartı üzerinden verilmesi durumunda “ayni yardım” gibi dikkate alınarak herhangi bir sigorta istisna sınırının dikkate alınmaması gerekecektir. Ancak işveren tarafındaki yapılacak düzenlemeler hususunda SGK tarafından yayımlanacak konuya ilişkin genelgenin beklenmesi gerekmektedir.

SGK prim gelirlerini artırmak için böyle bir yönteme başvurmuştu fakat işverenlerin büyük bir bölümü ek prim maliyetine katlanmak istemediği için çalışanlarına istisna tutarı kadar yemek yardımı yapmaya başlamıştı.

2022/22 sayılı genelgenin yeme içme sektöründe faaliyet gösteren ticari işletmeler üzerinde de beklenmeyen olumsuz sonuçları olduğu yadsınamaz.

Yeme içme sektörü yeni istihdam üretme kabiliyeti sekteye uğradı. Yeme içme sektöründe yaşanan sürekli fiyat artışlarının arkasındaki sebeplerden birinin bu işletmelerin nakit yemek yardımları sebebiyle yaşadıkları düzenli müşteri kaybını telafi etmeye çalışması olabilir. Bu durum karşısında SGK’nın 2022/22 sayılı genelgesine karşı 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na aykırı olduğu gerekçesiyle geçtiğimiz yıl dava açıldı.

İlgili genelgenin hükümleri aşağıdaki gibidir.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nin 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki sigortalıların prime esas kazançları düzenleyen 97'nci maddesinin 7'nci fıkrasının a bendi 01.11.2022 tarihli ve 32010 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan düzenlemeyle değiştirilmiş olup yeni düzenleme "İş yerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi şartıyla yemek bedeli adı altında sigortalılara veya sigortalılar için üçüncü kişilere yapılan her türlü ödemelerin, günlük asgari ücretin Kurum Yönetim Kurulunca belirlenen oranının fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutarı prime esas kazançların hesaplanmasında dikkate alınmaz." şeklinde hüküm altına alınmıştır.

Yönetmelikle getirilen düzenleme sonrası uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla Kurum tarafından 02.12.2022 tarih ve 2022/22 sayılı Yemek Bedeli konulu genelge yayımlanmıştır

Ancak Danıştay dava konusu genelgenin yemek kartlarını düzenleyen maddelerinin 5510 Sayılı Kanuna aykırı olduğunu değerlendirerek iptali yönünde karar verdi. Böylece Kanun ile genelge arasındaki çelişkili durum ortadan kalkmış oldu.

Danıştay’ın geçmişte vermiş olduğu çeşitli kararlarda da belirtildiği üzere iptal kararları, iptali istenilen işlemi, tesis edildiği tarih itibarıyla ortadan kaldırarak, o işlemin tesisinden önceki hukuki durumun geri gelmesini sağlar.

İptal kararı ile bu düzenleyici işleme dayanılarak yapılan işlemlerin doğurduğu etki ve sonuçlar ortadan kalkar. Bu kararlara karşı temyiz yoluna gidilmesi iptal kararının uygulamasını durdurmaz.

Türk idari sisteminde düzenleyici işlemlerin iptal edilmesi durumunda ilgili idarenin kararın uygulanması için somut bir adım atması ya da açıklama yapması zorunlu değildir. İdarenin yeni bir işlem yapmasına gerek kalmaksızın iptal edilen düzenleyici işlemden önceki hukuki duruma geri dönülür.

Danıştay’ın iptal kararının işverenler ve çalışanlar için anlamı çalışanlara yemek kartları aracılığıyla yemek yardımı yapılmasının ayni yardım niteliğinde olduğunun ve bunların prime esas kazanca dahil edilmeyeceğinin tespit edilmesidir.

Bu sayede işverenler ek prim maliyetine katlanmaksızın çalışanlarına daha fazla yemek yardımı yapabilecektir.

Karardan bir şekilde haberdar olup birçok işveren oldu. Bunların önemli bir bölümünün Danıştay’n kararını uygulayıp çalışanlarına verdikleri yemek yardımı tutarlarını güncelleme durumu olabilir.

Danıştay’ın vermiş olduğu bu kararın birçok kesim için olumlu sonuçlar yaratacağını düşünüyorum. Bu noktada SGK’nın da Danıştay kararını esas alan ve karara uyan genelge yayınlaması gerekmektedir.

10.10.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.