Prof.Dr. Ersan Öz
PAÜ İİBF Maliye Bölümü Öğretim Üyesi
http://www.ersanoz.com
ersanoz@pau.edu.tr

Herkes Haklı. Peki Mali Müşavirlerin Hakları Neler?

Verginin aktif süjesi devlet (verginin alacaklısı-vergi idaresi), verginin pasif süjesi (mükellef-verginin borçlusu) arasındaki ilişkiler hukuki ve pratik gündemi en çok meşgul eden tartışma konuları ihtiva eder. Her iki tarafın hakları da sık sık gündem konusudur. Bu arada vergi incelemesi yetkisine haiz vergi müfettişlerinin hakları, adli vergi suçlarında görev alması muhtemel avukatların hakları ve pek tabiyki VERGİ denilen vazgeçilemez kamu gelirinin hazineye intikaline aracılık eden mali müşavirlerin hakları görmezden gelinemeyecek noktalardır. Mali Müşavirler mükelleflerin defter tutma, beyanname verme gibi vergisel işlemlerini mükellef adına gerçekleştiren ve vergi idaresi ile mükellef arasında köprü olan bir mesleği icra etmektedirler. Mali müşavirler, vergisel işlemleri gerçekleştirirken meslek etiğinin, meslek kanunu ve düzenlemelerinin yanı sıra vergi kanunu hükümlerine de uymakla yükümlüdürler. Yükümlülük, hak ve yetki kavramlarını da gündeme getirmektedir. Mükellef hakları üzerine literatürde pek çok tez, kitap, makale çalışmaları yapıldığı aşikardır. Buna karşılık mali müşavir haklarına yönelik literatür çok sığdır desek sanırım itiraz eden olmaz. Oysa kamusal bir hizmeti ifa eden mali müşavirlerin hak ve yetkilerinin, sorumluluklarının yasalarca çok net olarak belirlenmesi ve güvence altına alınması gerekmektedir. Aksi halde kamusal hizmetin yerine getirilmesi hususunda mali müşavirlerin hak kaybına uğraması olasılığı ortaya çıkabilmektedir. Bu durumda nihai zarar, yine kamuoyuna mal olacaktır. Aynı zamanda mali müşavir olan bendeniz bu yazımda mali müşavirlerin kanunlarda yer alan haklarını irdelemeye çalıştım.

MALİ MÜŞAVİRLERİN VERGİ KANUNLARINDA TANIMLI NET BİR HAKKI BULUNMAMAKTADIR. Genellikle uzlaşma komisyonunda “Mali Müşavir” bulundurulabilir, dava sırasında mükellefin “Mali Müşaviri” dinlenebilir gibi başka bir konu tanımlanırken meslek mensuplarından bahsedilmektedir. Örneğin vergi mahremiyeti konusunda  mükellefin “Mali Müşavirine” bilgi verilebilir gibi bir ibare yer almamaktadır. VERGİ KANUNLARININ GENEL YAPISI MALİ MÜŞAVİRLERE SORUMLULUK YÜKLEME ÜZERİNEDİR. Oysa sorumluluk, hak ve yetki dengesinin açık bir şekilde kurulması gerekir.

Mali müşavirler uzun süre “mücbir sebep hakkı” istemiştir. Bu hususta Vergi Usul Kanunu’nda yer alan “Mücbir Sebepler” başlıklı 13’ncü maddesinde “Mali Müşavir” ibaresi bulunmamaktadır. Gelir İdaresi Başkanlığı’nca 15/10/2019 tarihli ve 118 nolu Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile Vergi Usul Kanunu’nun “Mühlet Verme” başlıklı 17’nci maddesinin verdiği yetkiye istinaden düzenleme yapılmıştır. Buna göre “Meslek mensubunun kendisinin veya yakınının vefat etmesi ve vefat tarihi itibarıyla beyanname/bildirimin verilme süresinin bitimine 7 gün veya daha az süre kalmış olması durumunda, yakını veya kendisi vefat eden meslek mensubu tarafından beyanname/bildirimleri verilen mükelleflerin mezkur beyanname/ bildirim verilme süreleri ile bunlara istinaden tahakkuk eden vergilerin ödeme sürelerinin son günü, bunların verilmesi gereken sürenin son gününü takip eden günden itibaren 7’nci güne uzatılmıştır. Sirküler uygulamasında; eşi ve çocuğu ile kendisinin veya eşinin ana, baba ve kardeşi meslek mensubunun yakını kabul edilmektedir.”

MALİ MÜŞAVİRİN MÜKELLEFİYLE İLGİLİ OLARAK VERGİ İDARESİNDEN BİLGİ TALEP ETME YETKİSİ HALA BULUNMAMAKTADIR. Benzer şekilde vergi incelemelerinde mali müşavir bulundurma zorunluluğu da yoktur. Bu tip konularda verilecek hakların kamusal bir hizmet olan muhasebe hizmetinin daha sağlıklı yürümesine yardımcı olacağı açıktır. Mali Müşavirlerin haklarını kaynaklarına göre 4 grupta sınıflandırabiliriz.

a) Anayasal Haklar

b) Kanunlardan Kaynaklanan Haklar

c) Sözleşmelerden Kaynaklanan Haklar

d) Diğer Haklar

Kaynağını Anayasamızdan alan haklar, kanunlardan kaynaklanan haklar derken meslek yasası ve diğer yasalardan kaynaklanan haklar, sözleşmelerden (Hizmet, aracılık sözleşmesi gibi) kaynaklanan haklar, kaynağını tebliğ, yönetmelik, sirküler, kılavuz gibi düzenlemelerden alan diğer haklar söz konusudur. Mali Müşavir haklarının bazılarını şu şekilde sayabiliriz:

a) Ücret isteme hakkı,

b) Ücretsiz iş görmeme/ angarya üstlenmeme hakkı,

c) Vergi idaresinde mükellefi temsil etme hakkı,

d) Vergi idaresinden mükellefi ile ilgili bilgi talep etme hakkı,

e) Haksız rekabetin önlenmesini talep etme hakkı,

f) Mesleki ünvanların haksız kullanımının önlenmesini isteme hakkı,

Mali müşavirler, mükelleflerine ait aşağıdaki hizmetleri üstlenmektedirler:

(a) İşletmelerin muhasebe/vergi bildirim ve beyanlarının hazırlanması, incelenmesi ve ilgili raporlarının hazırlanması;

(b) İşletmelerin sermayesinin tespit ve ödendiğine dair raporların hazırlanması, sermaye artış ve azalış işlemlerinin gerçekleştirilmesi;

(c) İşletmelerin birleşmesi, bölünmesi veya tasfiyesi konularında uğraşmak ve ilgili raporları hazırlamak;

(4) İlgili kanunlar ve idari kurallar, yönetmeliklerle öngörülen diğer vergisel hizmetleri yerine getirmek.

Bu hizmetleri yerine getirirken mali müşavirler hakkında SGK ve Vergi Müfettişleri tarafından sorumluluk raporları yazıldığı da görülmektedir. Yazılan sorumluluk raporlarında Mali Müşavirin suç ile illiyet bağı, iştirak ettiği hususlar, hakkında delil, belge ve gerekçeleriyle ilgili iddialar genellikle yer almamaktadır. Oysa ki mali müşavirin Odalar ve TÜRMOB tarafından disiplin kurullarına sevk edilmesi noktasında delil, belge, bilgi, bulgu ve gerekçeler belirleyici rol oynamaktadır. Hukukun temel kavramlarından birisi “suçsuzluk karinesi” olup, sadece iddia ve varsayımlara dayalı olarak ceza verilmesi hukuk devletinde hukuki güvenlik ilkesi gereği söz konusu olamaz. Hukukun sağlıklı işletilerek mağduriyetlerin önüne geçilebilmesi adına hem mali müşavir ne ile suçlandığını net olarak bilmeli, hem bağlı olduğu mali müşavirler odası ile TÜRMOB konuya dair açık şekilde bilgilendirilmelidir.

09.11.2020

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.