Erol Sönmezocak
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
erol@umutmuhasebe.com

Yurtdışı İnşaat İşlerinde Çalışan İşçilerinin Ücret Sorunları

Yurtdışı Müteahhitlik sektörü, yurdumuza döviz kazandıran önemli bir sektördür. Ticaret Bakanlığı verilerine göre Türk müteahhitleri, 2022 yılının ilk 9 ayında 215 projeyle 8,7 milyar ABD dolarlık yeni iş hacmine ulaşmıştır. İnşaat sektörünün ilk kez 1972 yılında Libya ile yurtdışı pazara açılmasından bu yana ulaştığı uluslararası proje portföyü büyüklüğü, 131 ülkede üstlenilen 11.365 projeyle toplam 462,2 milyar ABD doları olmuştur.

Bu sektörün önemi yalnızca yurda kazandırdığı dövizler ile sınırlı olmayıp aynı zamanda yurdumuzun en önemli sorunlarından birisi olan istihdam sorunumuzun çözümün de yardımcı olmaktadır. Bu yıl yaklaşık 35 bine yakın işçimizi yurtdışında gönderen bu sektör, önündeki bir kısım engellerin kaldırıldığı durumlarda bu rakamı 100 bine çıkarması mümkündür. Sorunlardan en önemlisi olan  “ işçilerimizin ücretlerinin bir kısmının veya tamamının Türkiye’deki ailelerine ödenmesinden ötürü işçilerin ülkemizde çalışıyormuş gibi algılanması ve gelir vergisi tahakkuk ettirilmesi olduğudur. Yurtdışında çalışan işçilere gelir vergisi istisnası getirilmesi” konusu Türkiye Müteahhitler Birliğinin ısrarlı girişimleri sonucunda,  Gelir Vergisinden istisna edilen ücretlere ilişkin 23. maddesine “Yurtdışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerde çalışan hizmet erbabına, fiilen yurtdışındaki çalışmaları karşılığı işverenin yurtdışı kazançlarından karşılanarak yapılan ücret ödemeleri” bendinin eklenmesi yönünde düzenlemeyi de içeren 7420 sayılı “Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”, 9 Kasım 2022 tarih ve 32008 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış bulunmaktadır. Yayınlanan bu yasa maddesinin uygulamasına ilişkin Gelir Vergisi Tebliğ taslağı da yayınlanmıştır.

 Yayınlanan bu yasa gereğince bu kapsamda yurtdışında yapılan inşaat işlerinde çalışan işçilerin ücretlerinden Gelir Vergisi kesintisi 01.12.2022 tarihinden itibaren yapılmayacaktır.

Yurtdışı Müteahhitlik sektörünün önemli bir sorunu olan, yurtdışında çalışan işçilerimizin yurtdışında çalışmalarından dolayı hak ettiklerin ücretlerden gelir vergisi kesintisi çözülmüş olmasına karşılık bu işçilerimizin için ödenen S.G.P sorunu halen devam etmektedir.

Sosyal Güvenlik Kurumunda yaşanan sorunlar

Sosyal Güvenlik Kurumunda yaşadığımız en önemli sorun, imzalanan “İkili Sosyal Güvenlik Sözleşmeleri’ dir. Bu konuyu kısaca açıklamak gerekirse, aşağıda ikili sosyal güvenlik sözleşmesi yapılan ve yapılmayan ülkelere gönderilen işçilerimiz için ödenen prim tutarlarının karşılaştırmalı olarak ödenen S:S:K primlerinin değerlendirilmesinde görülmektedir.

A - akili Sosyal Güvenlik Anlaşması yapılan ülkelere gönderilen işçiler için ödenen prim tutarları.

İkili Sosyal Güvenlik anlaşması yapılan ülkelere işçi gönderen işveren, işçilerini anlaşmalar da belirtildiği şekilde isterse Türkiye’de, isterse de sözleşmeyi imzalayan karşı ülkede sigortalı yapabilmektedir.

Her iki koşulda da işçilerin sağlık sigortaları açısından sorun çıkmamakla birlikte, uzun vadeli sigorta primlerinde (Emeklilik) farklar oluşmaktadır. İşçi ve işveren primlerinin tamamı işveren tarafından yatırılmaktadır. Ayrıca ödenecek ücret, asgari ücretin 7.5 katına kadar SGK primine tabi bulunmaktadır.

İkili Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelere, gönderilecek işçiler için ödenecek SSK primleri, ödenecek ücretin; genel sağlık sigortası %12,5 + iş kazası, meslek hastalıkları, analık %2 + Emeklilik %20 + İşsizlik %3 Toplam %37,5 genel indirim (--) %5 = %32,5)

Sosyal Güvenlik Sözleşmesi yapılan ülkeye gönderilen ve net 2.000.-$ ücret ödenen işçi için devlete ödenecek prim tutarı yaklaşık 2.000.-$ X 18,00TL kurundan = 36.000.-TL X 32.5 =11.700-Tl dır. Dolar karşılığı ise 18.00 kurundan 650.-$’dır.

Yurtdışı şantiyelerimize gönderdiğimiz mühendislerimize daha yüksek ücret ödenmektedir.

Sosyal Güvenlik Yasası gereğince, ülkemizin gelişmekte olan bölgelerinde çalışan işçi ücretlerinden 6 puanlık bir prim indirimi olduğu halde dünyanın uzak ülkelerinde ve döviz üzerinden ücret alan işçi ücretlerinden bu indirimden yararlanamamaktadır.                                      

B- İkili Sosyal Güvenlik sözleşmesi yapılmayan ülkelere gönderilen işçiler için ödenecek SSK prim tutarı. 

İkili Sosyal Güvenlik sözleşmesi yapılmayan ülkelere geçici olarak gönderilen işçilere ödenen SGK primlerinin tavanı, 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesi birinci fıkrası (i) bendi gereğince, asgari ücretin 3 katıdır.

İkili Sosyal güvenlik anlaşması yapılmayan ülkelere gönderilen işçilere %12,5 Genel Sağlık Sigortası+%2 İş kazası, analık = %14,5 prim ödenmektedir.  Ödenecek bu prim tutarından da %5 indirim yapılmaktadır. Sonuçta toplam olarak %9,5 prim ödemesi yapılmaktadır.

Net 2.000.-$ ücret ödenen bir işçinin aylık maliyeti aşağıdaki gibi hesaplanır:

Asgari ücret    6.471.-.- TL -. X 3 Tavan ücret = 19.413.- TL

19.413.-.-TL tavan rakamı X } Genel sağlık primi %12,5 +(İş Kazası +hastalık, analık primi) %2= %14,5 -Genel indirim %5 (%9,5)} = 1.844.24 TL’dir. USD kurunu 18,00 TL kabul edersek 102.46.- USD dolardır.

Kısaca yurtdışına gönderilecek işçiler için ödenecek en yüksek prim tutarı yaklaşık 102.46.- USD olarak belirlenmiştir

İkili Sosyal Güvenlik anlaşması yapılan ülkelere gönderilen ve net olarak 2.000.-$ ücret ödenen işçiler için SSK kurumuna ödenecek prim tutarı 650.-$ iken sözleşme imzalanmayan ülkelere gönderilen işçi için SSK kurumuna ödenecek prim tutarı 102.46- $ olduğundan her bir işçi için 547.54.- $ fazla prim ödemesi yapılmaktadır.

Bu arada unutulmamalıdır ki, yurtdışına sosyal güvenlik anlaşması yapılmadan gönderilen işçilerimiz için Türkiye’de %9,5 SSK primi ödediğimiz işçilerimiz için şantiyelerde “İşveren Mali Mesuliyet Sigortası” yaptırılarak işçilerimiz iş kazalarına ve sağlık sorunlarına karşı sigorta yaptırılmaktadır.

Ayrıca gönderildikleri ülke yasalarına göre de ilgili ülke Sosyal Güvenlik Kurumlarına da sigorta primi yatırılmaktadır. Kısacası bir işçi için işveren tarafından üç defa sağlık sigorta ödemesi yapılmaktadır.

Sonuç: Yurtdışında inşaat yapan şirketlerimizin, yurtdışına şantiyelerinde çalışmak için gönderdikleri işçi ücretleri üzerindeki vergi yükü nihayet kaldırılmıştır. Özellikle “ikili Sosyal Güvenlik Anlaşmaları” yapılan ülkelere gönderilen işçilerimizin üzerinde bulunan SGK prim oranlarında da bir düzeltilme yapılmasının gerektiğini düşünüyorum.

19.12.2022

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.