Erol Çardak
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
erolcardak@gmail.com

Geçici Vergi Dönemlerinde Enflasyon Düzeltme ve Muhasebesi

Resmi Gazetede yayımlanan VUK  555 Sıra Nolu Tebliği ile Enflasyon Düzeltmesi 2004 Yılından sonra 2023 Yılı Sonunda uygulanmış, Hazine ve Maliye Bakanlığı ilk dönem geçici vergi de uygulanmasını ertelemiş, üst birliğimiz TURMOB ve tüm meslektaşlarımızın Geçici Vergi Dönemlerinde Enflasyon Muhasebesi Uygulanmamalıdır istek ve talepleri kabul görmemiştir. Geçici Vergi Dönemlerinde 2024/2 Dönemden itibaren Beyanname ekinde Bilanço ile birlikte Enflasyon Düzeltmesi yapılmış kayıtlar tarafımızdan talep edilmektedir.  Bundan sonra geçici dönemlerinde Enflasyon Düzeltmesi yapılarak beyan edilecektir.

Yapılacak Enflasyon düzeltme ve muhasebe kayıtları hususunda değerli meslektaşlarımıza ve enflasyon düzeltmesi yapacak tüm firmalara yol gösterici ve pratik anlaşılması kolay olması açısından düzeltme ve kayıtları ile yapılacak işlemleri bilgisine sunarım.

Geçici Vergi döneminde enflasyon düzeltmesi YI-ÜFE katsayılarına göre yapılacak olup, 31.12.2023 Tarihinde yapılan düzeltilmiş tutarlar üzerinden;  30.06.2024 tarihindeki katsayının ( 3483,25 ), 31.12.2023 Tarihindeki (2915,02) katsayıya bölünmesi neticesi bu dönemde 1.19493 ile çarpımı sonucu,  parasal olmayan değerler düzeltme işlemi yapılacaktır. Stoklar içinse 30.06.2024 tarihli katsayı ile bir önceki dönem 31.03.2024 tarihli katsayının toplamının ikiye bölümü  neticesi  (30/06/2024 Tarihli YÜFE+31.03.2024 Tarihli YÜFE) /2) [(3483,25+3252,79) /2=]=3368,02 ) çıkan tutar, Haziran Katsayısı ( 3483,25 / 3368,02) ile bölünmesi sonucu çıkan 1.03421 Basit Ortalama Yöntemi ile birinci dönemden devreden stoklar düzeltilecek, Nisan Mayıs ve Haziran aylarında alınan ve ikinci dönem sonunda Stok olarak kalan mallar o ayların katsayıları ile düzeltilecektir. Haziran ayı düzeltme katsayısı 1 olduğundan ay içinde alınan ve devreden stoklar düzeltilmeden aynı tutarlarla bilançoya geçecektir.

Deneme Ltd:Şti’nin 31.12.2023 Bilançosundaki değerler üzerinden 30.06.2024 tarihli kesin mizanına göre aşağıda tabloda tutarlar çıkarılmıştır. Yılbaşı değerlerinden gelecek aylara ait giderlerin bir kısmı giderleştirilmiş kalan bakiye üzerinden düzeltme işlemi yapılmıştır. Stok Ticari Mallar ise ilk geçici vergi dönemi sonunda 872.450,00 TL. olup, Nisan ayı alışlarından 98.600,00 TL., Mayıs ayı alışlarından 103.420,00 TL. Haziran ayı alışlarından 122.980,00 TL.  olmak üzere Haziran ayı sonunda 1.197.450,00 TL. Stok Ticari Malları bulunmaktadır. İlk Dönemden devir gelen stok basit ortalama ile Nisan, Mayıs ve Haziran aylarına ait devreden stoklar ise alındıkları ayların katsayı farkı ile düzeltmeye tabi tutulacaktır. Aşağıdaki tabloda buna göre hesaplama yapılmıştır.

DENEME LTD.ŞTİ. MALİ VERİLERİ VE ENFLASYON DÜZELTME İŞLEMLERİ

HS NO	PARASAL OLMAYAN VARLIKLAR	30.06.2024 Bakiye Tutar	30.06.2024 Düzeltilmiş Tutar	698 Hs. Enflasyon Düz. Farkı
	E. STOKLAR
153 00	STOK TİCARİ MALLAR	1.197.450,00	1.261.166,17	63.716,17
	G. GELECEK AYLARA AİT GİD. VE GELİR TAHAK.
180 00	GELECEK AYLARA AİT GİDERLER	1.018,88	1.217,49	198,61
	D.MADDİ DURAN VARLIKLAR
	BİNALAR
252 00	ANA FABRİKA BİNASI	24.760.703,47	29.587.307,40	4.826.603,93
252 01	DÜKKAN - ÇANKAYA	10.692.472,25	12.776.755,87	2.084.283,62
	TOPLAM	35.453.175,72	42.364.063,26	6.910.887,54
	TAŞITLAR
254 00	MERCEDES C200 BİNEK OTO	2.240.473,53	2.677.209,04	436.735,51
	MAKİNE VE TEÇHİZATLAR
253 00	ANATOL  CNC MAKİNASI	911.741,52	1.089.467,29	177.725,77
253 01	2000 M3 TOZ EMME MAKİNASI	6.571,43	7.852,40	1.280,97
253 02	KOMPRESÖR	22.468,66	26.848,48	4.379,82
	TOPLAM	940.781,61	1.124.168,17	183.386,56
	DEMİRBAŞLAR
255 01	BUZDOLABI	32.098,09	38.354,97	6.256,88
255 02	55 LCD 4 K HDR LED	38.357,22	45.834,19	7.476,97
255 03	YÖN. KOLTUK MASA TK	85.480,02	102.142,64	16.662,62
255 04	İPAD AİR WİFİ 256 GB	26.461,00	31.619,04	5.158,04
255 05	BİLGİSAYAR 512 MB	27.068,82	32.345,35	5.276,53
255 06	APPLE AİR WATCH S6	17.593,13	21.022,56	3.429,43
255 07	AİRPODS PRO WİTH WİRELESS	10.863,55	12.981,18	2.117,63
255 08	IPHONE 12 WHİTE 128 GB	53.251,79	63.632,16	10.380,37
255 09	IPHONE PRO MAX SİL.	78.244,39	93.496,57	15.252,18
255 10	NOTEBOOK HP BİLGİSAYAR	17.145,74	20.487,96	3.342,22
	TOPLAM	386.563,75	461.916,62	75.352,87
	BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR
257 20	ANA FABRİKA BİNASI AMORT.	6.437.770,46	7.692.685,06	1.254.914,60
257 21	DÜKKAN - ÇANKAYA AMORT.	1.496.941,77	1.788.740,63	291.798,86
257 11	ANATOL CNC MAKİNASI AMORT.	820.566,00	980.518,93	159.952,93
257 01	BUDOLABI	12.940,63	15.463,15	2.522,52
257 12	KOMPRESÖR AMORTİSMANI	6.740,58	8.054,52	1.313,94
257 30	MERCEDES C200 BİNEK OTO  AMORT	786.902,40	940.293,28	153.390,88
257 02	55 LCD 4 K HDR LED AMORT.	30.685,69	36.667,25	5.981,56
257 03	YÖN. KOLTUK MASA TK. AMORT	51.287,72	61.285,24	9.997,52
257 04	İPAD AİR WİFİ 256 GB AMORT	21.168,76	25.295,19	4.126,43
257 05	BİLGİSAYAR 512 MB AMORT	10.827,51	12.938,12	2.110,61
257 06	APPLE AİR WATCH S6 AMORT	10.555,97	12.613,65	2.057,68
257 07	AİRPODS PRO WİTH WİR.AMORT.	6.518,08	7.788,65	1.270,57
257 08	IPHONE 12 WHİTE 128 GB AMORT	33.269,96	39.755,27	6.485,31
257 09	IPHONE PRO MAX SİL.AMORT	46.946,36	56.097,61	9.151,25
257 10	NOTEBOOK HP BİLGİSAYAR	3.429,15	4.097,59	668,44
257 13	2000 M3 TOZ EMME MAK.AMORT	657,15	785,25	128,10
	TOPLAM	9.777.208,19	11.683.079,38	1.905.871,19
500 00	SERMAYE	500.000,00	597.465,00	97.465,00
502 04	SERMAYE DÜZ.2004 ENF OLUMLU	367.412,59	439.032,33	71.619,74
502 24	SERMAYE DÜZ.2024 ENF OLUMLU	7.680.911,09	9.178.151,09	1.497.240,00
525 01	KAYDA ALINAN EMTİA KARŞILIĞI	284.476,05	339.928,97	55.452,92
540 11	YASAL YEDEKLER	1.281.295,25	1.531.058,13	249.762,88
542 11	O.ÜSTÜ YEDEKLER	474.849,84	567.412,32	92.562,48
541 11	YEDEK AKÇELER	104.515,90	124.889,18	20.373,28
570 23	2023 ENF.DÜZ.G.YIL KARLARI	21.833.468,99	26.089.467,10	4.255.998,11

Yukarıda hesaplanan tutarlar 31.12.2023 tarihinden 30.06.2024 tarihine kadar katsayı farkı ile düzeltilmiş total tutarlar olup, bu hesaplama sonucu 257 Birikmiş Amortismanların hesaplaması da total olarak yapılmıştır. 257 B.Amortismanlar hesabında yer alan tutarlar ikinci dönem Geçici Vergi dönemi sonu itibariyle ilk altı aylık amortisman giderleri hesaplama yapılacağından tamamı üzerinden değil total tutarlar olduğu için (6 Aylık) yarısı amortisman gideri olarak düzeltme işleminden sonraki tutar kayıt edilecek olup, gider kayıtlarından önce birinci dönemde amortisman gideri hesaplanan amortismanlar ise düzeltilecek 6 aylık hesaplanan amortisman giderlerinden mahsup edilerek kayıt edilmesi gerekmektedir.

Tabloda hesaplanan 257 B.Amortismanlar Hesabı Toplam : 1.905,871,19 Düzeltme Farkı /2 = 952.935,60 TL. ikinci dönem sonu itibariyle Toplam ayrılması gereken B.Amortisman tutarı olup ilk geçici vergi döneminde 366.645,30 TL. ayrıldığından, mahsup edildiğinde 586.290,30 TL. Amortisman Gideri ayrılabilecektir. (Geçici Vergi dönemi Normal Kapanış Kayıtlarında)

Ayrılacak 257. B.Amortismanlardan yukarıda tabloda 257.30 Hs. Görünen Mercedes Binek Otoya yıllık en fazla 175.000 TL. Amortisman ayrılabileceğinden (175.000 /2 = 87,500,00 TL.) ikinci dönem geçici vergide azami ayrılabilecek amortisman gideri tutarı 87.500,00 TL. olup, tabloda altı aylık 153.390,88 /2 = 76.695,44 olduğu için azami tutarın altında kaldığından kısıtlama yapılmadan ayrılmasında herhangi bir sakınca bulunmadığından 586.290,30 TL. Amortisman Gideri Enflasyon düzeltmesi sonrasında  amortisman gideri olarak kayıt edilebilecektir. ( Önemli Not: 698 Enflasyon Düzeltmesi Hesaplarında 30.06.2024 Tarihli Katsayı ile Hesaplanan Amortisman Giderlerinin tamamı alınacak ve düzeltilmiş bilançoya aktarılacaktır. )

Firma kredi kullanmadığı özkaynakları ile ticaretini devam ettirdiğinden ROFM hesaplaması yapılmamıştır. Kredi kullanan firmalarda ROFM hesaplaması yapılması zorunludur.

Yukarıda yapılan açıklamalara göre Enflasyon Düzeltme defter kayıtlarını sırası ile aşağıdaki şekilde yaparak Gelir Vergisi Tablosu ve Bilanço oluşturulacaktır.

*** AŞAĞIDAKİ DEFTER KAYITLARI SADECE ENFLASYON DÜZELTMELERİNİ KAPSAMAKTADIR.

			30.06.2024 ENFLASYON DÜZELTME DEFTER KAYITLARI
MD.1	153 00		STOK TİCARİ MALLAR	63.716,17
	180 00		GELECEK AYLARA AİT GİDERLER	198,61
	252 00		ANA FABRİKA BİNASI	4.826.603,93
	252 01		DÜKKAN - ÇANKAYA	2.084.283,62
	254 00		MERCEDES C200 BİNEK OTO	436.755,51
	253 00		ANATOL  CNC MAKİNASI	177.725,77
	253 01		2000 M3 TOZ EMME MAKİNASI	1.280,97
	253 02		KOMPRESÖR	4.379,82
	255 01		BUZDOLABI	6.256,88
	255 02		55 LCD 4 K HDR LED	7.476,97
	255 03		YÖN. KOLTUK MASA TK	16.662,62
	255 04		İPAD AİR WİFİ 256 GB	5.158,04
	255 05		BİLGİSAYAR 512 MB	5.276,53
	255 06		APPLE AİR WATCH S6	3.429,43
	255 07		AİRPODS PRO WİTH WİRELESS	2.117,63
	255 08		IPHONE 12 WHİTE 128 GB	10.380,37
	255 09		IPHONE PRO MAX SİL.	15.252,18
	255 10		NOTEBOOK HP BİLGİSAYAR	3.342,22
		698 02	ENLASYON DÜZELTME HESABI		7.670.297,27
MD.2
	698 02		ENLASYON DÜZELTME HESABI	1.905.871,20
		257 20	ANA FABRİKA BİNASI AMORT.		1.254.914,60
		257 21	DÜKKAN - ÇANKAYA AMORT.		291.798,86
		257 11	ANATOL CNC MAKİNASI AMORT.		159.952,93
		257 01	BUDOLABI		2.522,52
		257 12	KOMPRESÖR AMORTİSMANI		1.313,94
		257 30	MERCEDES C200 BİNEK OTO  AMORT		153.390,88
		257 02	55 LCD 4 K HDR LED AMORT.		5.981,56
		257 03	YÖN. KOLTUK MASA TK. AMORT		9.997,52
		257 04	İPAD AİR WİFİ 256 GB AMORT		4.126,43
		257 05	BİLGİSAYAR 512 MB AMORT		2.110,61
		257 06	APPLE AİR WATCH S6 AMORT		2.057,68
		257 07	AİRPODS PRO WİTH WİR.AMORT.		1.270,57
		257 08	IPHONE 12 WHİTE 128 GB AMORT		6.485,31
		257 09	IPHONE PRO MAX SİL.AMORT		9.151,25
		257 10	NOTEBOOK HP BİLGİSAYAR		668,44
		257 13	2000 M3 TOZ EMME MAK.AMORT		128,10
MD.3
	698 02		ENLASYON DÜZELTME HESABI	6.340.474,41
		502 02	SERMAYE DÜZ.2024 2 ENF.OLUMLU		97.465,00
		502 04	SERMAYE DÜZ.2004 ENF OLUMLU		71.619,74
		502 24	SERMAYE DÜZ.2024 ENF OLUMLU		1.497.240,00
		525 01	KAYDA ALINAN EMTİA KARŞILIĞI		55.452,92
		540 11	YASAL YEDEKLER		249.762,88
		542 11	O.ÜSTÜ YEDEKLER		92.562,48
		541 11	YEDEK AKÇELER		20.373,28
		570 23	2023 ENF.DÜZ.G.YIL KARLARI		4.255.998,11
MD.4	698 02		ENFLASYON DÜZELTME HESABI	576.048,34
		648 02	2024 2 DÖNEM ENF KARLARI		576.048,34
MD.5	648 02			576.048,34
		690	DÖNEM KAR ZARARI		576.048,34
	690		DÖNEM KAR ZARARI	576.048,34
		692	DÖNEM NET KAR ZARARI		576.048,34
	692		DÖNEM NET KAR ZARARI	576.048,34
		590	DÖNEM NET KARI		576.048,34

Yevmiye defterinde 5.madde de belirtilen defter kayıtlarını yapmadığınız zaman Geçici Beyanname ekinde vereceğiniz Gelir Tablosunda Enflasyon Düzeltme Karları görülmesine karşın Düzeltilmiş Bilanço da görünmeyecektir.

SONUÇ

Görüleceği üzere Enflasyon Düzeltmesi yapılan firmanın, normal ticari karı üzerinden çıkan kurumlar vergisine, enflasyon düzeltme karı da eklendiğinde daha fazla kurumlar vergisi ödemek zorunda kalacağı görülmektedir.

Bu örnekten de anlaşılacağı üzere; Gayri faal olan firmaların, Duran Varlıkları yüksek (Arsa, Bina, Taşıt vb.) Öz kaynakları düşük olanlar,  enflasyon düzeltmesi yaptıklarında, artan enflasyon sebebiyle Duran Varlıklarını bu günkü değerleri ile 30.06.2024 ara bilançolarında göstermeleri neticesi,  sanki ülkede yaşanan yüksek enflasyon artışlarını kendileri yapmışlar gibi, Maliye düzeltilen bu değerler üzerinden adaletsiz bir şekilde vergi alacaktır.  

*** Yukarıda yazılı düzeltme kayıtları örnek olup, meslektaşları bilgilendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Bilgilendirme amaçlı yazılan bu yazı dayanak gösterilerek yapılan işlemler sonucu zarara uğradığını iddia edenlere sorumluluk kabul edilmeyeceğini belirtir. Enflasyon düzeltme işlemlerini eksiksiz ve doğru yapmaları hususunda konunun uzmanı Mali Müşavirlerden destek alarak yapmalarını öneririm. Saygılarımla,

12.08.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.