Erkan Kipik
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
malimusavirerkankipik@gmail.com

İkale Sözleşmesi Nedir? Özellik ve Faydaları Nelerdir?

İkale sözleşmesi, işçi ile işverenin karşılıklı olarak iş sözleşmesini sona erdirme konusunda anlaşmalarını ifade eden bir hukuki işlemdir. Türk Borçlar Kanunu’na göre, iş sözleşmeleri tarafların karşılıklı rızası ile sona erdirilebilir. İkale sözleşmesi, bu karşılıklı sona erdirme işleminin yazılı bir şekle bürünmesi ve şartlarının belirlenmesi anlamına gelir.

İkale Sözleşmesinin Özellikleri

1. Karşılıklı Rıza: İşçi ve işverenin her ikisinin de bu sözleşmeyi imzalamayı kabul etmesi gerekir.
2. İyi Niyet: Tarafların birbirine baskı yapmadan, serbest iradeleriyle bu anlaşmaya varmaları önemlidir.
3. Tazminat Hakları: İkale sözleşmesi yapıldığında işçi, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, fazla mesai ücreti gibi haklarına dair bir talepte bulunabilir. Ancak bu haklar ikale sözleşmesinde taraflar arasında anlaşmaya bağlı olarak belirlenir.
4. İşsizlik Maaşı: İkale sözleşmesiyle işten ayrılan işçi, eğer haklar ihlal edilmeden ve işsizlik maaşı almasını engelleyen bir hüküm konulmadan anlaşma yapılırsa, işsizlik maaşı alma hakkını koruyabilir.

Bu tür sözleşmeler, çoğunlukla taraflar arasında hukuki anlaşmazlıkları ve uzun süren iş mahkemesi süreçlerini önlemek amacıyla yapılır. Ancak, sözleşme imzalanmadan önce işçinin haklarını dikkatlice gözden geçirmesi önemlidir.

İkale sözleşmesinin geçerli olabilmesi için belirli şartların yerine getirilmesi gerekir. Bu şartlar, hem işçinin hem de işverenin haklarını korumak ve olası uyuşmazlıkları önlemek amacıyla düzenlenmiştir. İkale sözleşmesinin şartlarını şu başlıklar altında inceleyebiliriz:

1. Karşılıklı Rıza

İkale sözleşmesinin temel şartı, işçi ve işverenin karşılıklı olarak anlaşmaya varmasıdır. Her iki tarafın da serbest iradesiyle sözleşmeyi kabul etmesi gereklidir. İşverenin işçiyi zorlayarak veya baskı yaparak ikale sözleşmesi imzalatması geçersiz sayılabilir.

2. Yazılı Şekil

İkale sözleşmesi mutlaka yazılı olarak düzenlenmelidir. Aksi halde, sözleşmenin geçerliliği ve tarafların hakları konusunda belirsizlikler ortaya çıkabilir. Yazılı sözleşme hem işçi hem de işverenin haklarını ve yükümlülüklerini belirlemede kanıt teşkil eder.

3. Tazminat ve Hakların Belirlenmesi

İkale sözleşmesinde, işçinin işten ayrılması nedeniyle alacağı tazminatlar açıkça belirtilmelidir. Bu tazminatlar genellikle şunları kapsar:

• Kıdem Tazminatı: İşçinin işyerinde belirli bir süre çalıştıktan sonra hak ettiği tazminat.
• İhbar Tazminatı: İkale sözleşmesinde işten çıkış için belirli bir süre öngörülmüyorsa ihbar tazminatı talep edilebilir.
• Fazla Mesai Ücreti: İşçinin ödenmemiş fazla mesai alacakları varsa, bu haklar da ikale sözleşmesinde yer alabilir.

4. İşçinin Bilgilendirilmesi

İşçi, ikale sözleşmesinin sonuçları hakkında tam anlamıyla bilgilendirilmiş olmalıdır. İşçinin haklarından feragat etmesi durumunda, bu feragatin sonuçları konusunda bilinçli bir şekilde karar vermesi sağlanmalıdır. Örneğin, işsizlik maaşı hakkı ve diğer sosyal hakların korunup korunmadığı açıkça belirtilmelidir.

5. Makul Bir Tazminat Teklifi

İşçiye sunulan tazminat teklifinin makul ve adil olması gerekir. Eğer işveren tarafından sunulan teklif çok düşükse veya işçinin haklarına aykırı bir durum yaratıyorsa, bu sözleşme mahkemeler tarafından geçersiz sayılabilir. Makul tazminat, işçinin işten çıkarılmasının tüm maddi sonuçlarını dengelemelidir.

6. İşsizlik Maaşı Hakkı

İşsizlik maaşı hakkı, ikale sözleşmesinde üzerinde durulması gereken önemli bir husustur. Sözleşmenin koşulları, işçinin işsizlik maaşı alma hakkını engellemeyecek şekilde düzenlenmelidir.

7. İyi Niyet ve Eşitlik

İşçi ve işveren arasındaki ilişkide iyi niyetin korunması gereklidir. Sözleşmenin adil ve dengeli olması, işçinin haklarının korunması ve işverene karşı baskı altına alınmaması esastır. Mahkemeler, bu dengeyi sağlamak için ikale sözleşmesini incelerken işçinin daha zayıf taraf olduğunu göz önünde bulundurur.

8. Zamanaşımı

İkale sözleşmesi imzalandıktan sonra, işçi belirli bir süre içinde haklarını talep etme hakkına sahiptir. Bu süre genellikle 5 yıl olup, işçi bu süre zarfında herhangi bir tazminat talebinde bulunabilir.

İkale Sözleşmesinde Kıdem Tazminatı ve İhbar Tazminatı Ödenir mi?

 İkale ile iş sözleşmesi tarafların anlaşması ile derhal veya belirlenen bir tarihte kendiliğinden sona erdiği için usulsüz feshin yaptırımı olan ihbar tazminatı da ikale suretiyle sona erdirmede talep edilemez. Geçerli bir ikale ile iş sözleşmesinin sona ermesi halinde hukuken kıdem tazminatı da söz konusu olmaz. Ancak taraflar ikale sözleşmesinde kıdem tazminatı ve ihbar tazminatının verilmesini kararlaştırabilir.

İşçi iş güvencesinden yararlanmakta olsa da iş sözleşmesinin geçerli bir şekilde ikale ile sona ermesi halinde işe iade davası açamaz.

Sonuç itibariyle, İkale sözleşmesi, işçi ve işverenin karşılıklı anlaşarak aralarındaki iş ilişkisine konu olan sözleşmeyi sona erdiren 2 taraflı hukuki sözleşmedir. Yani bir sözleşmenin ve bu sözleşme ile kurulan hukuki ilişkinin sözleşme özgürlüğü kapsamında tarafların karşılıklı iradelerine dayanan yeni bir sözleşme ile ortadan kaldırılmasına bozma sözleşmesidir. Bu kapsamda, ikale sözleşmelerinin geçerli sayılabilmesi için; sözleşmeyi imzalamış olan işçinin makul bir yararının bulunması ve işçiye mahrum kalacağı haklar açıklanarak, baskı altına alınmadan kendi özgür iradesi ile karar vermiş olması gerekmektedir.

Kaynaklar:

• https://www.calismamevzuati.com
• 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu

23.10.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.