Vergi Usül Kanunu’na Göre İktisadi Kıymetler Bazında Değerleme Ölçüleri

DEĞERLEME KONUSU İKTİSADİ KIYMET

UYGULANACAK DEĞERLEME ÖLÇÜSÜ

1.    KASA

1.1. TL Kasası

1.2. Yabancı Para Kasası

İtibari Değer (nominal değer=yazılı değer)

1. Borsa Rayici

2. Borsa rayicinin oluşumunda muvazaa olduğu anlaşılırsa;

Alış Bedeli

3. Borsada rayici yoksa;

-Dönem sonunda, Maliye Bakanlığı’nca VUK GT ile ilan edilen Efektif Alış Kuru

-Yabancı paralar için Efektif kur bulunmazsa, Döviz Alış Kuru

-Banka hesaplarında tutulan yabancı paralar, alacak niteliği gösterdiği için, Döviz Alış Kuru

-Dönem sonunda Maliye Bakanlığı’nca kur ilan edilmediği durumlarda, T.C. Merkez Bankasınca ilan edilen Efektif Alış Kuru, Efektif kur yoksa, Döviz Alış Kuru,

-Bankaların yapacakları değerlemede, T.C. Merkez Bankasınca belirlenen esaslara göre tespit ettikleri ve fiilen uyguladıkları Alış Kurları.

2.    ALINAN ÇEKLER

2.1. TL Üzerinden Düzenlenen Alınan Çekler

2.2. Yabancı Para Üzerinden Düzenlenen Alınan Çekler

2.3. İleri Tarihli Alınan Çekler

      Bu çekler, Alacak Senetleri hesabında izlenir.

2.3.1. TL Üzerinden Düzenlenen İleri Tarihli Alınan Çekler

2.3.2. Yabancı Para Üzerinden Düzenlenen İleri Tarihli Alınan Çekler

2.4. Şüpheli Duruma Düşen Alınan Çekler

       Şüpheli Ticari Alacaklar hesabında izlenir.

İtibari Değer

1. Alındıkları veya tahsil edildikleri tarihteki T.C. Merkez Bankasınca belirlenen Döviz Alış Kuru,

2. Dönem sonunda, Maliye Bakanlığı’nca ilan edilen Döviz Alış Kuru

1. İtibari Değer,

2. Reeskont hesaplanabilir. Ancak, reeskonta ilişkin gider, KKEG olarak dikkate alınır.

1. Alındıkları veya tahsil edildikleri tarihteki T.C. Merkez Bankasınca belirlenen Döviz Alış Kuru,

2. Dönem sonunda, Maliye Bakanlığı’nca ilan edilen Döviz Alış Kuru

3. Reeskont hesaplanabilir. Ancak, reeskonta ilişkin gider, KKEG olarak dikkate alınır.

Şüpheli Alacak için karşılık ayrılabilir. Ancak, gider yazılan karşılık tutarı, KKEG olarak dikkate alınır.

3.    BANKALAR

3.1. TL Banka Hesabı

3.2. Yabancı Para Banka Hesabı

1. Mukayyet değer (Kayıtlı Değer)

2. Vadeli mevduatlar için dönem sonlarında kıst faiz tahakkuku yapılmayacaktır.

1. Para yatırma ve para çekme işlemlerinin yapıldığı andaki T.C. Merkez Bankasınca belirlenen Döviz Alış Kuru,

2. Dönem sonunda, Maliye Bakanlığı’nca ilan edilen Döviz Alış Kuru

4.    VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ

4.1. TL Üzerinden Düzenlenen Verilen Çekler

4.2. Yabancı Para Üzerinden Düzenlenen Verilen Çekler

4.3. İleri Tarihli Verilen Çekler

       Bu çekler, Borç Senetleri hesabında izlenir.

4.3.1 TL Üzerinden  Düzenlenen İleri Tarihli Verilen Çekler

4.3.2. Yabancı Para Üzerinden Düzenlenen İleri Tarihli Verilen Çekler

Mukayyet değer

Bilanço günündeki Maliye Bakanlığı’nca ilan edilen Döviz Alış Kuru

1. Mukayyet değer,

2. Reeskont hesaplanabilir. Ancak, reeskonta ilişkin gelirin vergi matrahından indirilmesi gerekir.

1. Bilanço günündeki Maliye Bakanlığı’nca ilan edilen Döviz Alış Kuru

2. Reeskont hesaplanabilir. Ancak, reeskonta ilişkin gelirin vergi matrahından indirilmesi gerekir.

5.    DİĞER HAZIR DEĞERLER

-Vadesi Gelmiş Kuponlar (Faiz Kuponu),

-Pullar (Posta pulu, Damga pulu),

-Tahsil Edilecek Banka ve Posta Havaleleri,

-Yoldaki Paralar,

-Kredi Kartı Slipleri.

Mukayyet Değer

6.    HİSSE SENETLERİ

6.1. Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları

6.1.1. Hisse Senetleri

6.1.2. Yatırım Fonu Katılma Belgeleri

6.1.2.1. Türkiye’de Kurulmuş Bulunan Şirketler Tarafından İhraç Edilen ve Fon Portföylerinin En Az % 51’i Hisse Senetlerinden Oluşan Yatırım Fonu Katılma Belgeleri

6.1.2.2. Fon Portföylerinin % 51’den azı hisse senetlerinde oluşan veya Yurtdışında Kurulmuş Bulunan Yatırım Fonları

6.1.3. Kar-Zarar Ortaklığı Belgeleri

6.1.4. Alış Bedeli Farklı Aynı Neviden Menkul Kıymetler

6.1.5. Özel Sektör Tahvilleri

6.1.6. Finansman Bonoları

6.1.7. Banka Bonoları ve Banka Garantili Bonolar

6.1.8. Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler

6.1.9. Gelir Ortaklığı Senetleri

6.1.10. Euro-bondlar

Çok uluslu bankalar ile güvence veren diğer kurumların oluşturduğu sendikasyonla, tahvili çıkaran ülkenin dışında diğer ülkelere satılmak üzere çıkartılan tahvillerdir. Yurtiçindeki kişi ve kurumların da bunları elde etmeleri mümkündür.

6.1.11. Vadeli Mevduat

6.1.12. Bedelsiz Hisse Senetleri

6.1.13. Vadeli İşlemler

(Forward, Swap, Options, Futures)

6.1.14. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna Devredilen Bankalara Ait Hisse Senetleri

6.1.15. İpotekli Borç Senedi

6.1.16. İntifa Senetleri

6.2. Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları

6.2.1. Hazine Bonosu

6.2.2. Devlet Tahvilleri

6.2.3. Repo, Ters Repo

6.2.4. Toplu Konut, Kamu Ortaklığı ve Özelleştirme İdaresi’nce Çıkarılan Menkul Kıymetler

1. Özel kesim tahvil, senet ve bonolarının bir portföy kapsamında yer alması ve bu portföyde hisse senetlerinin ağırlığının % 51’in üstünde bulunması durumunda Alış Bedeli,

2. Özel kesim, tahvil, senet ve bonolarının bir portföy kapsamında olmadan borsaya kote ettirilmiş bulunmaları durumunda, Borsa Rayici,

3. Borsa rayici bulunmayan özel kesim, tahvil, senet ve bonoları için Alış Bedeli,

4. Değer düşüklüğü için karşılık ayrılabilir. Ancak, karşılık gideri, KKEG olarak dikkate alınır.

Alış Bedeli,

Hisse senetlerinin ediniminde yüklenilen finansman giderleri ile kur farkları, alış bedeline eklenmez. Tahakkuk ettikleri dönemde gider kaydedilir.

Alış Bedeli,

1. Borsa Rayici,

2. Bu fonlar, Borsada işlem görmediği için, Kıst Getiri Ölçüsü

Kıst Getiri Ölçüsü: Menkul kıymetin alış bedeli ile vadesinde elde edilecek gelirin (kur farkları dahil) iktisap tarihinden değerleme gününe kadar geçen süreye isabet eden kısmının toplamıdır.

Alış Bedeli,

Alış bedelleri fiilen saptanamıyorsa, Ortalama Alış Bedeli,

1. Borsa Rayici,

2. Borsa rayici yoksa, Kıst Getiri Ölçüsü,

1. Borsa Rayici,

2. Borsa rayici yoksa, Kıst Getiri Ölçüsü,

1. Borsa Rayici,

2. Bu bonolar için Borsa rayici oluşmadığından Kıst Getiri Ölçüsü,

1. Borsa Rayici,

2. Borsa rayici oluşmaması halinde, Kıst Getiri Ölçüsü,

1. Borsa Rayici,

2. Borsa rayici oluşmaması halinde, Kıst Getiri Ölçüsü,

1. Borsa Rayici,

2. Bunlar için Borsa rayici oluşmadığından Kıst Getiri Ölçüsü,

Vadesi değerleme gününden sonra olan vadeli mevduatlarda, dönem sonlarında kıst faiz tahakkuku yapılmayacaktır.

1. Olağanüstü kar yedekleri, önceki yıl karları ve son yıl karı gibi kar yedeklerinin sermayeye eklenmesi nedeniyle ortaklarca iktisap edilen hisse senetleri için, İtibari Değer,

2. Sermaye yedekleri karşılığında iktisap edilen hisse senetleri ise bilançonun aktifinde yer alan iştirakler kaleminde değişiklik yaratmayacağından, bunların miktar itibariyle takibi gerekmektedir.

1. Değerleme günündeki dövizli bir borç veya alacağı gösteren işlemlerde, dövizin değerleme günündeki Spot Kuru,

2. Kasada ya da bankada bulunan dövizler için ise, Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen Kur,

Bankanın mülkiyetinin el değiştirdiği tarih itibariyle, hisse senetlerinin İktisap Bedeli,

Borsa Rayici,

Borsa Rayici,

1. İMKB’de işlem görmekte oldukları için, Borsa Rayici,

2. Değer düşüklüğü için karşılık ayrılabilir. Ancak, KKEG olarak dikkate alınır.

1. İMKB’de işlem görmekte oldukları için, Borsa Rayici,

2. Değer düşüklüğü için karşılık ayrılabilir. Ancak, KKEG olarak dikkate alınır.

1. Borsa Rayici,

2. Borsa rayici yoksa veya borsa rayicinin muvazaalı olarak oluştuğu anlaşılırsa, Kıst Getiri Ölçüsü,

3. Vadesi değerleme gününden sonra olan repo ve ters repo işlemlerinde, değerleme gününe kadar tahakkuk eden faiz tutarlarının işleme taraf olanlarca gelir veya gider olarak dikkate alınması gerekir.

Kıst Getiri Ölçüsü

7.    TİCARİ ALACAKLAR

7.1. Senetsiz Alacaklar

7.1.1. Alıcılardan TL Alacaklar

7.1.2. Değersiz Alacaklar

7.1.3. Alıcılardan Yabancı Para Alacaklar

7.2. Senetli Alacaklar

7.2.1. TL Üzerinden Alacak Senetleri

7.2.2. Yabancı Para Üzerinden Alacak Senetleri

1. Mukayyet Değer

2. Şüpheli duruma düşen alacaklar için karşılık ayrılabilir. Ancak, karşılık giderleri, KKEG olarak dikkate alınır.

-Mukayyet Değer

-Kayıtlı değerle zarar yazılırlar.

-Karşılık ayrılmaz.

1. Satışın yapıldığı günde T.C. Merkez Bankasınca belirlenen Döviz Alış Kuru,

2. Dönem sonunda, Borsa Rayici,

3. Bu alacaklar için borsa rayici oluşmadığı için, Maliye Bakanlığı’nca ilan edilen Döviz Alış Kuru

1. Mukayyet Değer,

2. Şüpheli Alacak Senetleri için, karşılık ayrılabilir.

3. Reeskonta tabi tutulmak suretiyle tasarruf değeriyle de değerlenebilirler.

1. Borsa Rayici,

2. Borsa rayici oluşmaması durumunda, Maliye Bakanlığı’nca ilan edilen Döviz Alış Kuru,

3. Reeskonta tabi tutulmak suretiyle tasarruf değeriyle de değerleme yapılabilir.

4. TL veya döviz cinsinden kredi borçları, mukayyet değer ile değerlenir. Reeskont işlemi yapılamaz.

8.    TİCARİ BORÇLAR

8.1. Satıcılar

8.2. Borç Senetleri

Ticari alacakların değerlemesi için geçerli olan değerleme ölçüleri, Ticari Borçların değerlemesi için de geçerlidir.

9.    İLK TESİS VE TAAZZUV GİDERLERİ

Mukayyet Değer

10.  PEŞTEMALLIKLAR

Mukayyet Değer

11.  AKTİF GEÇİCİ HESAPLAR

11.1. Peşin Ödenen Giderler

-Peşin ödenen kiralar,

-Sigorta prim giderleri,

-Basın-yayın giderleri,

-Bakım-onarım giderleri,

-Faiz komisyon giderleri,

-Yıllara yaygın inşaat işlerinde cari hesap dönemi içinde tamamlanmayan ve kar-zarar sonucu gelecek hesap döneminde ortaya çıkacak işlere ilişkin olarak cari hesap dönemi içinde yapılmış bulunan harcamalar

11.2. Henüz Tahsil Edilmemiş Hasılat

-İşletme lehine tahakkuk eden alacak faizleri,

-Kiralar

11.3. İdrak Edilmemiş Mahsuller İçin Yapılan Giderler (Hazırlık işleri giderleri gibi)

Mukayyet Değer

Mukayyet Değer

Mukayyet Değer

12.    PASİF GEÇİCİ HESAPLAR

12.1  Peşin Tahsil Edilmiş Hasılat

-Kira gelirleri,

-Basın-yayın abone gelirleri,

-Bakım-onarım gelirleri,

-Faiz komisyon gelirleri

-Bir sonraki yıl satılacak mal veya ifa edilecek hizmetin avansı şeklinde tahsil edilmiş ücretleri

-Yıllara yaygın inşaat işlerinde cari hesap dönemi içinde tamamlanmayan ve kar-zarar sonucu gelecek hesap döneminde ortaya çıkacak işlere ilişkin olarak cari hesap dönemi içinde yapılmış bulunan işler karşılığında alınan hak ediş bedelleri

12.2 Henüz Ödenmemiş Giderler

-Son ayların elektrik, su ve telefon giderleri,

-Kira, ücret, prim, ikramiye, harcırah ve tazminatlar,

-Belgesi gelmeyen mallar,

-Gecikme faizi ve gecikme zammı

-Faiz komisyon giderleri

Mukayyet Değer

Mukayyet Değer

13.    İHRAÇ EDİLEN TAHVİLLER

Eshamlı şirketlerle iktisadi kamu müesseselerinin çıkardıkları tahviller.

İtibari Değer

14.    KARŞILIKLAR

-Sabit Kıymetler,

-Alacaklar,

-Sermaye,

-Muallak Hasar,

-Cari Muhataralar,

-Hayat Sigortaları,

-Bankalar Kanunundaki çeşitli alacaklar.

Mukayyet Değer

15. İKTİSADİ İŞLETMEYE DAHİL OLUP DA DEĞERLEME ÖLÇÜSÜ GÖSTERİLMEMİŞ VEYA KENDİ ÖLÇÜSÜNE GÖRE DEĞERLEMESİ MÜMKÜN OLMAYAN BİNA VE ARSALAR

Vergi Değeri

16. İKTİSADİ İŞLETMEYE DAHİL OLUP DA DEĞERLEME ÖLÇÜSÜ GÖSTERİLMEMİŞ VEYA KENDİ ÖLÇÜSÜNE GÖRE DEĞERLEMESİ MÜMKÜN OLMAYAN BİNA VE ARSALAR DIŞINDA KALAN İKTİSADİ KIYMETLER

1. Varsa Borsa Rayici,

2. Yoksa, Mukayyet Değer,

3. O da yoksa, Emsal Bedeli

17. ESHAMLI ŞİRKETLERDE İHRAÇ EDİLEN HİSSE SENETLERİ

İtibari Değer

18. GAYRİMENKULLER

Maliyet Bedeli

19. GAYRİMENKULLERİN MÜTEMMİM CÜZÜ VE TEFERRUATI

Maliyet Bedeli

20. TESİSAT VE MAKİNALAR

Maliyet Bedeli

21. GEMİLER VE DİĞER TAŞITLAR

Maliyet Bedeli

22. GAYRİMADDİ HAKLAR

Maliyet Bedeli

23. ÖZEL MALİYET BEDELİ

Maliyet Bedeli

24. DEMİRBAŞLAR

Maliyet Bedeli

25. ALET, EDEVAT

Maliyet Bedeli

26. EMTİA

Maliyet Bedeli

27. ZİRAİ MAHSULLER VE HAYVANLAR

Maliyet Bedeli

28. SATIN ALINAN VE İMAL EDİLEN EMTİA

-Emtianın maliyet bedeline nazaran değerleme günündeki satış bedelleri % 10  ve daha fazla bir düşüklük gösteriyorsa;

Emsal Bedeli (I’inci sıra, ortalama fiyat esası ve III’üncü sıra, Takdir Esası

29. KIYMETİ DÜŞEN MALLAR

-Yangın, deprem,su basması gibi tabi afetler,

-Bozulmak, kırılmak, çürümek, çatlamak, paslanmak gibi haller

Emsal Bedeli (III’üncü sıra Takdir Esası)

30. VERASET VE İNTİKAL VERGİSİNDE HİSSE SENEDİ VE TAHVİLLER

Borsa Rayici

31. BANKA, BANKER VE SİGORTA ŞİRKETLERİNİN ALACAK VE BORÇLARI

Tasarruf Değeri

32. REESKONT UYGULAMASI YAPILMAYAN SENETLİ ALACAK VE BORÇLAR

Mukayyet Değer

33. DİĞER KAZANÇ VE İRATLARIN MATRAHININ BELİRLENMESİNDE, ELDEN ÇIKARILAN MENKUL KIYMETİN İKTİSAP BEDELİNİN TEVSİK EDİLEMEMESİ DURUMU

Rayiç Bedel

34.  EMLAK VERGİSİNDE BİNA VE ARAZİ İÇİN

Rayiç Bedel

35.  İŞLETMEDEN ÇEKİLEN GAYRİMENKULLER

Emsal Bedel (III’üncü sıra, Takdir Esası)

36.  HAYVANLAR

1. Maliyet Bedeli,

2. Maliyet bedelinin tespitinin mümkün olmadığı durumda, Emsal Bedeli,(İşletmenin bulunduğu mahal için zirai kazanç komisyonlarınca tespit edilen ortalama maliyet bedeli)

37. GELİR VERGİSİNDE BAĞIŞ VE YARDIMIN AYNEN YAPILMASI DURUMUNDA

1. Mukayyet Değer,

2. Yoksa, Emsal Bedeli

38. KURUMLAR VERGİSİNDE BAĞIŞ VE YARDIMIN AYNEN YAPILMASI DURUMUNDA

1. Maliyet Bedeli veya Mukayyet Değer,

2. Yoksa, Emsal Bedeli

39. HİSSELERİNE MAHSUBEN ORTAKLARA DAĞITILAN, SATILAN, DEVREDİLEN VEYA KURUM SAHİBİNE İADE OLUNAN SENETLER

Dağıtımın, satımın, devrin veya iadenin yapıldığı günün Emsal Bedeli

40.

-Bilanço esasına göre Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefiyetine tabi olanların işletmeye dahil iktisadi kıymetlerinden maliyet bedeli ile değerlenmesi icap eden kıymetleri bu bedel ile, bilinmiyorsa maliyet bedeli yerine mükelleflerin bizzat belli edecekleri alış emsal bedeli ile değerlemeye esas tutulur. (VUK Geç. Md. 4)

-Basit usulden  gerçek usule geçecek olan mükellefler ile öteden beri faaliyete devam eden serbest  meslek erbabının amortismana tabi iktisadi kıymetleri maliyet bedeli, maliyet bedeli bilinmiyorsa bizzat kendilerince alış tarihindeki rayice göre tahmin olunacak bedeli ile değerlenir.

Alış Emsal Bedeli

41. ÜCRETLE YAPILAN İMALATTA ÜCRETİN GERÇEK MİKTARININ BİLİNMEMESİ VEYA DOĞRU OLARAK TAYİN EDİLMEMESİ HALLERİNDE

Emsal Ücret

42. TAPUDA KAYITLI HAKLAR

-Bir vergiye matrah olan servet değerlemesinde

Tapu Siciline Kayıtlı Bedel

43. HİZMET ERBABINA, HİZMET KARŞILIĞI VERİLEN AYINLAR

Verildiği gün ve yerdeki ORTALAMA PERAKENDE SATIŞ BEDELİ