Erkan Aktürk
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
erkanakturk2@hotmail.com

Darbe Mağdurları 25.08.2011 Tarihini Unutmayın!

13.05.1971 tarihinde kabul edilen 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanunu 15.05.1971 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. 26.12.1978 tarihinde bazı illerde sıkıyönetim uygulanmasına geçildi. 12.09.1980 askeri darbe ile tüm ülkede uygulanan sıkıyönetim, 19.03.1984 tarihinden itibaren bazı illerde uygulanmasına son verilmeye başlanmış olup 19.07.1987 tarihinde tamamen kaldırılmıştır.

Bu dönemlerde gözaltına alınanlar, tutuklananların haklarında kovuşturmaya yer olmadığına karar verilenler için bir nebze de olsa mağduriyetlerini hafifletmek adına bu süreleri borçlanma hakkı getirilmiştir.

Bu yazımızda 6111 sayılı yasa kapsamında getirilen bu hakkın kullanımına ilişkin yapılması gereken işlemleri ele alacağız. 

KİMLER BU DÜZENLEMEDEN YARARLANABİLECEK?

Yukarıda değindiğimiz gibi sıkıyönetim, bazı illerden başlanarak 26.12.1978 tarihinde uygulanmaya başlanmıştır 26.12.1978 tarihinden 19.07.1987 tarihine dek sıkıyönetim mahkemelerinde yargılananlar bu borçlanmaya başvurabilecekler. Burada dikkat edilmesi gereken bir husus var bu tarihler arasında sıkıyönetim mahkemelerinde yargılananların gözaltında veya tutuklulukta geçen süreleri borçlanabileceklerdir. 12 Eylül 1980 tarihinden önce sıkıyönetim mahkemelerinde yargılananların bu tarihten önce haklarında kovuşturmaya yer olmadığına karar verilenler bu borçlanmadan faydalanamayacaklardır. 

BU BORÇLANMANIN AVANTAJLARI NELERDİR ?

. 26.12.1978 – 19.07.1987 tarihleri arasında sıkıyönetim mahkemelerinde yargılananlar, tutuklananlar, talep etmeleri halinde bu süreleri borçlanabileceklerdir. Yaşlılık veya ölüm aylığı bağlanabilmesi için prim gün sayısına ihtiyacı olanlara güzel bir imkân sağlanmış oldu.

SİGORTA BAŞLANGIÇ SÜRESİNİ GERİYE DOĞRU GÖTÜREBİLECEK Mİ ?

Sosyal güvenlik sistemimizde ilk kez uygulanan bu borçlanma yöntemi askerlik borçlanması, yurtdışı borçlanmasından farklı olarak tutukluluk hali veya gözaltında geçen süreler  sigortalı olmadan önce olsa bile  sigortalılık başlangıç süresini geriye doğru götürmeyecek olup sadece toplam gün sayısına ilave edilecektir.

Sosyal güvenlik sistemimizde, borçlanma yöntemlerinde son zamanlarda çarpık durumlar yaratılmıştır. Askerlik dönüşü ilk kez sigortalı olunmuş ise borçlanılan gün sayısı kadar sigorta başlangıç süresi geriye götürülmektedir. Yurtdışı borçlanması yapanlar yurtdışına çıkmadan önce Türkiye’de herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tabi bir hizmeti yok ise sigorta başlangıç süresi geriye doğru götürülmektedir. 5510 sayılı kanun ile ilk kez uygulanan doğum borçlanması ve 1402 sayılı sıkıyönetim kanunu kapsamında 27.12.1978- 19.07.1987 tarihleri arasında sıkıyönetim mahkemelerinde yargılanan ve haklarında kovuşturmaya yer olmadığına karar verilenlerin yararlanabilecekleri bu borçlanmada da sigorta başlangıç süresi geriye doğru götürülmeyecektir. 

BORÇLANMA İÇİN NEREYE BAŞVURULACAK VE HANGİ EVRAKLAR İBRAZ EDİLECEK ?

Borçlanma yapmak isteyenler, tutuklulukta veya gözaltında geçen sürelerle ilişkin sıkıyönetim mahkemesi karlarını ya kendileri veya avukatları aracılığıyla Kara kuvvetleri adli müşavirliğinde alabilecekleri gibi ya da doğrudan sosyal güvenlik müdürlüğüne borçlanma belgesi ile başvurabilirler. Doğrudan kuruma borçlanma belgesi ile başvurmaları halinde sosyal güvenlik merkezi, sıkıyönetim mahkemesi kararını kara kuvvetleri adli müşavirliğinde talep edebilecektir. Borçlanmaya ilişkin işlemlerin daha hızlı yapılabilmesi için şahsen veya avukatları aracılığıyla kara kuvvetleri adli müşavirliğine başvuru yapmaları daha isabetli olacaktır. 

BORÇLANMA TUTARININ HESAPLANMASI VE ÖDEME SÜRESİ:

Bu borçlanma yönteminde borçlanma tutarının ödenmesi ile ilgili olarak iki durum söz konusudur. Tutuklulukta veya gözaltında geçen sürelere ilişkin tazminat davası açılmış ve tazminat alınmış ise borçlanma tutarı kendileri veya hak sahipleri tarafından ödenecektir. Tazminat almamış olanların borçlanma tutarı ise hazine tarafından ödenecektir.

Diğer borçlanma yöntemlerinden farklı olarak bu borçlanmada prime esas kazancın alt sınırı(asgari ücret) üzerinde hesaplama yapılacaktır. Diğer borçlanma yöntemlerinde prime esas günlük kazancın alt ve üst sınırları arasında bir tercih hakkı var iken; 1402 sayılı kanun uyarınca yapılacak borçlanmada sadece prime esas gülük kazancın alt sınırının % 32’si üzerinde hesaplama yapılacaktır. 01.01.2011- 30.06.2011 tarihleri arasında prime esas günlük kazanç 796,50/30 gün = 26,55 TL’ dir borçlanmada esas alınacak tutar ise 26,55*0,32 = 8,496 TL dir.

Dava açıp tazminat alanların borçlanma tutarları kendileri veya hak sahipleri tarafından borçlanma yazısının tebliğ tarihinden itibaren altı aylık süre içinde ödenecektir. 

SONUÇ:

1. 27.12.1978- 19.07.1987 tarihleri arasında sıkıyönetim mahkemelerinde yargılananların, tutuklulukta veya gözaltında geçen süreleri borçlanabilecekler.
2. 27.12.1978-19.07.1987 tarihleri arasında sıkıyönetim mahkemelerinde yargılanıp haklarında kovuşturmaya yer olmadığına(berat edilenler) karar verilenler bu borçlanmadan yararlanabilecekler.
3. 1402 sayılı kanuna göre borçlanılacak süreler sigortalılık başlangıç süresini geriye doğru götürmeyecektir sigortalılık süresi olarak ta değerlendirilmeyecektir. Borçlanılan süreler prim ödenen toplam gün sayısına ilave edilecektir.
4. Dava açıp tazminat alanların borçlanma tutarı kendileri veya hak sahipleri tarafından, tazminat almayanların borçlanma tutarı da hazine tarafından karşılanacaktır.
5. Dava açıp tazminat alanların borçlanma tutarı, tebliğ tarihinden itibaren kendileri veya hak sahipleri tarafından altı aylık süre içinde ödenecektir. Altı aylık süre içinde ödenmez ise borçlanma iptal edilecektir.
6. 1402 sayılı kanun uyarınca yapılacak borçlanmaya SON BAŞVURU TARİHİ 25.08.2001’ dir

NOT: Sorularınızı erkanakturk2@hotmail.com adresine gönderebilirsiniz.

04.05.2011

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.