Erkan Aktürk
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
erkanakturk2@hotmail.com

Sosyal Güvenlik Sisteminde Neler Gidecek Neler Gelecek

I - GİRİŞ: 

Ve nihayet ülkemizde kast sisteminin kaldırılması için iyisi ile kötüsü ile sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası T.B.M.M.’nde kabul edilerek yasalaşmış oldu. 01.01.2007 tarihine kadar aksi bir devrim olmazsa sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası yürürlüğe girmiş olacak. Bu köşemizde değişik zamanlarda sosyal güvenlik sistemlerimizde bazı konuları ele almıştık. Değerli okurlarımdan gelen talepler doğrultusunda bu yeni yasa ile anlattığımız konularda ne tür değişiklikler olacak  neler gidiyor neler geliyor bu hususları bu yazımızdan ele almaya çalışacağız. 

II- ASKERLİK BORÇLANMASI: 

506 sayılı sosyal sigortalar kanununda askerlik borçlanması yapılabilmesi için talep tarihinde önce sigortalı olunması, kuruma müracaatları halinde er veya erbaş olarak silah altında veya yedek subay okulunda geçen süreleri, borçlanıp altı ay içinde tahakkuk ettirilen borcu ödemeleri gerekmektedir. Askere gitmeden önce sigortalılığı tescil edilmemişse sigorta başlangıç süresi borçlanılan süre kadar geriye gitmekteydi. 01.01.2007 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olan Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunu ile askerlik borçlanması yapabilmek için:

a) Talep tarihinden sigortalılığı tescil edilmiş olması,

b) Yazılı talepte bulunması,

c) sigortalıların kendileri borçlanmayı talep edebilecekleri gibi hak sahipleri de borçlanma talep edebilirler.

d) 506 sayılı kanuna göre veya bağ-kur’da askerlik borçlanması talep edenler tahakkuk ettirilen borcu altı ay içinde ödemeleri gerekmekteydi ancak; yeni kanunda talep edilen borçlanmayı bir ay içinde ödemeleri şarttır.

e) askere gitmeden önce sigortalılığı tescil edilmemişse sigorta başlangıç süresi borçlandırılan süre kadar geriye gidecektir.

f) 506 sayılı kanuna göre veya bağ-kur’da askerlik borçlanması hesaplamasında prime esas kazancın veya 12. basamağın % 20 oranında  yaşlılık,malullük,ölüm sigortaları primi * borçlanılan gün sayısı olarak hesaplanmakta iken yeni kanunda bu hesaplama şu şekilde olacaktır.

Sigortalı, prime esas günlük kazancın alt veya üst sınırı arasında bir tercih yapacak.01.01.2007 tarihinde prime esas günlük kazancın 20,00 YTL olduğunu varsayalım.

20,00 YTL * 550 borçlanılan gün sayısı = 11.000,00 YTL

11.000,00 YTL* % 32 = 3.520,00 tebliğ edilecek toplam borç miktarı. 

III- İSTEĞE BAĞLI SİGORTA: 

506 sayılı S.S.K’na göre isteğe bağlı sigortaya prim ödeyebilmek için herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna zorunlu prim ödeme yükümlülüğünün olmaması, talep tarihinden önce 1080 gün prim ödemiş olması, isteğe bağlı sigortaya prim ödeme başvuru formunu kuruma vermiş olması gerekmekteydi. İsteğe bağlı sigortalı olanlar prime esas kazancın % 25 oranında malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına izleyen ayın sonuna kadar prim ödemesi yapmaktaydılar. sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası ile birlikte bu kanunun 50. maddesinde isteğe bağlı sigortalı olabilmenin şartları şunlardır:

a) Bu Kanuna tabi zorunlu sigortalı olmayı gerektirecek şekilde çalışmamak veya sigortalı olarak çalışmakla birlikte, ay içerisinde 30 günden az çalışmak veya son bir yıl içinde 360 günden az çalışmak ya da tam gün çalışmamak,

b) Kendi sigortalılığı nedeniyle aylık bağlanmamış olmak,

c) 18 yaşını doldurmuş bulunmak,

d) İsteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma başvuruda bulunmak,

Şarttır.

Yukarıdaki şartlardan da anlaşıldığı gibi isteğe bağlı sigortalı olabilmek için zorunlu sigortaya prim ödeme şartı bulunmamalıdır. Talep tarihinden önce 18 yaşını doldurmuş olması ve zorunlu sigortalı olmasını gerektirecek bir işte çalışmaması gerekiyor. 506 sayılı sosyal sigortalar kanununda isteğe bağlı sigortaya prim ödeyenler her ay kesintisiz 30 gün üzerinde yaşlılık, malullük, ölüm sigortaları primi ödemeleri zorunlu iken 5489 sayılı kanun ile bu zorunluluk kaldırılıyor. Kısmi süreli hizmet akdi ile çalışan sigortalılar da bir ay içinde eksik günleri için de isteğe bağlı sigortalı olabilirler. İsteğe bağlı sigortalı olmak isteyen sigortalılar zorunlu sigorta ile isteğe bağlı sigortalılığın çakışmamasına dikkat etmeleri gerekiyor. Aksi halde zorunlu sigortalılık ile isteğe bağlı sigortanın çakışması halinde isteğe bağlı olarak ödenen primler dikkate alınmayacak, sigortalılara faizsiz olarak iade edilir.   İsteğe bağlı sigortalı olanlar prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında belirleyecekleri kazanç üzerinden % 20 oranında malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile % 12 oranında genel sağlık sigortası primi ödemesi yapacaklardır. 506 sayılı kanun ile isteğe bağlı sigortalı olanlar sağlık hakkında mahrum bırakılırken bu yasa ile birlikte bu mahrumiyetlikte ortadan kaldırılacaktır. 

Sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası ile birlikte isteğe bağlı sigortalı olanlar veya olacaklar isteğe bağlı sigorta primlerini ait olduğu ayın sonuna kadar ödeyeceklerdir. 

IV. MALULEN EMEKLİLİK: 

 506 sayılı kanuna göre bir sigortalının malulen emekli olabilmesi için bu kanunun 53.ve 54 maddelerinde belirtilen şartları taşıması gerekmektedir. Sigortalının 2/3 oranında çalışma gücünü kaybetmiş olması ayrıca;  1800 gün prim ödemiş olması veya en az beş yıldan beri sigortalı olması ve her yıla ortalama 180  gün prim ödenmiş olması gerekmekteydi. sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortasının 26. maddesinde bir sigortalının malulen emekli olabilmesi için:

a) 25 inci maddeye göre malûl sayılması,

b) En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul olan sigortalılar için ise en az beş yıldan beri sigortalı bulunup toplam 900 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması,

c) Malûliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıştığı işten ayrıldıktan veya işyerini kapattıktan veya devrettikten sonra Kurumdan yazılı istekte bulunması,

d) 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre sigortalı sayılanların ayrıca, genel sağlık sigortası primi dahil kendi sigortalılığı nedeniyle prim borcunun olmaması,  şarttır.

Şimdi bu maddeleri kısaca açıklayalım:

a)                           Sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortasının 25. maddesinde bir sigortalının malulen emekli olabilmesi için çalışma gücünü % 60 oranında yitirmiş olması gerekmektedir. Sağlık tesisinin vereceği raporda malullük oranın % 60 olması gerekmektedir.

b)                           506 sayılı kanunda prim ödeme gün sayısı en az 1800 gün veya en az beş yıldan beri sigortalı olma ve bu beş yılda her yıla ortalama 180  gün prim ödenmiş olması gerekmekte iken Sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortasını 26. maddesinde belirtildiği gibi  malulen emeklilik için yıl şartı ağırlaştırılmış sigortalının on yıldan beri sigortalı olması ve en az 1800 gün  prim ödeme  şartı  26. maddenin b bendinde belirtilen 1800 gün prim ödeme şartı başkalarının yardımına muhtaç sigortalılar için 900 gün olarak dikkate alınacaktır.

c)                           Malullük sigortasının sağladığı yardımlardan yararlanabilmek için yukarıdaki şartları taşıyanlar kuruma yazılı istekte bulunmaları şarttır.

d)            Çalışma gücünü % 60 oranında yitirmiş 1800 veya 900 gün hizmeti olan Köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların sigortalılığı nedeniyle prim borçlarının da olmaması gerekiyor.  

VI -SONUÇ:

Çalışma istek ve yeteneğinde olan biri ister devlet memuru olsun ister özel sektör çalışanı olsun veya adına bağımsız çalışan biri olsun bu kişileri çalışma durumuna veya kurumuna göre sınıflandırmak hem devleti hantal bir konuma sokar hem de vatandaşlar arasında eşitsizliği doğurmaktadır. Nitekim ülkemizde de hep böyle oldu. Bu kanun yürürlüğe girene kadar bu platformlarda, gazete köşelerinde çok tartışılacak. Zamanla bu kanunun artılarını eksilerini yazmaya devam edeceğiz. Bu kanunun eleştirilecek birçok yönü mevcut kimi çevrelerin de ifade ettiği gibi birçok hak gaspları da mevcut. Emekli Sandığı, Bağ-Kur, S.S.K tarihin tozlu raflarında yerini aldıkları zaman vatandaşlarımızın kurumlar arası mekik dokuma çilesi de bitmiş olacaktır.

01.05.2006

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> YIL SONU KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL yerine 999 TL + KDV
     Ayrıntılar için tıklayın.

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.