Erkan Aktürk
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
erkanakturk2@hotmail.com

Yurt Dışı Hizmet Borçlanması

A-  GİRİŞ 

İki hafta önce bir avukat arkadaşım aradı. Anlattığına göre, kendisine başvuran bir vatandaş, 20 yıl boyunca İngiltere’de çalışmış, 1987 yılından ülkeye kesin dönüş yapıyor ve yurtdışı borçlanma mevzuatını bilmediğinden herhangi bir işlem yapmıyor. Yıllar sonra yurtdışı borçlanmayı birilerinden öğreniyor ama yürürlükteki yönetmelikler gereği yurda kesin dönüş yaptıktan sonra borçlanma talebinde bulunması gerekiyor.

Vatandaşın evraklarına baktık, yapmış olduğu yazışmalara baktık, Yurtdışı işçi daire başkanlığına birden fazla dilekçe göndermiş hepsine cevap olarak 2 yıl içinde borçlanma talep etmediğinden talebi reddedilmiştir. İş mahkemesine dava açmak için dosya hazırlığı yapıyorduk ki tam bu esnada SSK’nın yurtdışı borçlanma ile ilgili genelgesi yayınlandı. Bu genelge sayesinde adli süreci başlatmadan dosyamız da açılmadan  kapanmış oldu.

3201 sayılı “Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun, bu kanunda zamanla yapılan değişiklikleri, yurtdışı borçlanma hakkında mahrum bırakılan vatandaşlarımıza yönelik yayınlanan 29.03.2006 tarihli 8-32 Ek Genelge çalışmamızın konusu olacaktır. 

 B- YURTDIŞI HİZMET BORÇLANMASI NEDİR? 

Yurtdışı borçlanmanın özü Türkiye’nin ikili sosyal güvenlik sözleşmesi yapmadığı ülkelerde çalışan Türkiye cumhuriyeti vatandaşlarının yurda dönüşlerde veya yurtdışında iken  bulundukları süreyi borçlanarak hizmet sürelerine eklemelerini sağlayan bir borçlanmadır. Sosyal güvenlik kurumlarımızda askerlik borçlanması, sanatçı borçlanması ve yurtdışı borçlanma olmak üzere üç tür borçlanma bulunmaktadır yurt dışı hizmet borçlanması 2147 sayılı yasa ile uygulanmaya başlamış bu yasa  1985 yılında yürürlüğe giren  3201 sayılı “Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun’la değiştirilmiş ve uygulamaya devam edilmiştir.

1- Yurtdışı Hizmet Borçlanmasını Kimler Yapabilir?
Yurtdışı hizmet borçlanması isteğe bağlı bir borçlanmadır. Yurtdışı çalışması bulunanlar, ev kadınları 3201 sayılı kanunun sağladığı yurtdışı hizmet borçlanmasını yapabilirler.
2-Borçlanma Talebinde Bulunacaklar Nereye Ve Hangi Kuruma Borçlanma Talebinde Bulunacaklardır?
06.08.2003 tarihinde resmi gazeteden yayınlanan 4958 sayılı yasa ile 3201 sayıl yasa yeniden düzenlenmiştir.  Yurtdışı hizmet borçlanması yapmak isteyenler:

a)  Halen Yurt Dışında Bulunanlar,
b)  Türkiye’ye döndükten sonra yurtdışında geçen hizmetlerini borçlanmak isteyenler, olarak sınıflandırmış olmasına rağmen borçlanmanın talep edileceği kurumlar her iki durum için de aynıdır. 

1-Halen Yurtdışında bulunanlar; 
a) Yurtdışına çıkmadan önce Türkiye’de herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi çalışması olmayanlar Sosyal        Sigortalar Kurumu Başkanlığına,
b) Yurtdışına çıkmadan önce Türkiye’de son  defa prim, kesenek ve karşılık ödenen sosyal güvenlik kuruluşuna,
c) Ev kadınları Bağ-Kur’a (1) 

2 -Türkiye’ye Döndükten Sonra Yurtdışında Geçen Hizmetlerini Borçlanmak İsteyenler, 
a) Herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi olmayanlar, Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığına,
b) Müracaat tarihinde çalışmakta olanlar tabi oldukları sosyal güvenlik kuruluşuna,
c) Başvuru tarihinde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi olmamakla birlikte Türkiye’ ye döndükleri   tarihten sonraki çalışmalarından dolayı son defa tabi oldukları sosyal güvenlik kuruluşuna,
d) Hizmetlerinden bir kısmını yurtdışında iken borçlananlardan kalan hizmetlerini Türkiye’ ye döndükten sonra borçlanmak isteyenler ilk borçlanmayı yapan sosyal güvenlik kuruluşuna,
 e) Ev kadınları Bağ-Kur’a,

müracaat edip borçlanabilirler.

C- YURTDIŞI HİZMET BORÇLANMASI YAPMAK İSTEYENLER İÇİN BAŞVURU SÜRESİ

3201 Sayılı yasanın en çok tartışılan ve en çok değişikliğe uğrayan kısmı başvuru süresidir. Kanunun hak olarak tanımladığı bir husus için zaman şartı koymak insan haklarına hukukun özüne aykırı bir durumdur. Yukarıda ifade ettiğimiz gibi sosyal güvenlik kurumlarımızda üç çeşit borçlanma bulunmaktadır. Askerlik borçlanması yapmak isteyenler için herhangi bir süre şartı olmamasına rağmen neden yurtdışı hizmet borçlanması için bir süre şartı konuluyor? Bir hakkın kullanımında zamanaşımı süresi olmaması gerektiği kanaatindeyim. Nitekim yurtdışı borçlanma için başvuru süresi zamanla değişikliğe uğramış ve 26.03.2006 tarihinde genel müdürlüğün yayınladığı 8-32 EK genelgesi ile süre şartı tamamen kaldırılmış oldu. 22.05.1985 tarihli, 3201 sayılı “Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanunla yurtdışı hizmetlerini borçlanmak isteyen vatandaşlarımız için yurda kesin dönüş yaptıktan sonra kesin dönüş tarihinden itibaren iki yıl içinde Yurtdışı İşçi Hizmetleri Daire Başkanlığı’na müracaat etmeleri gerekmekteydi. 06.08.2003 tarihli resmi gazeteden yayınlanan 4958 sayılı yasa ile 3201 sayılı yasanın yurtdışı hizmetlerinde borçlanma süresi değiştirilmiş olup bu süreden itibaren yurtdışına çalışmaya gidenler için hem kesin dönüş şartı kaldırılmış oldu hem de kesin dönüşten itibaren iki yıl içinde müracaat şartı kaldırılmış oldu. Yürürlüğe giren bir yasa yürürlükteki yasanın aksine vatandaşların, müştekilerin lehine bir değişiklik içeriyorsa herkese eşit şekilde olması gerekiyor. Vatandaşların bir kısmını sistemle barıştırılıp bir kısmı da küstürülemez. Böyle bir durum toplumda infiale yol açar ve böyle olduğu için süre şartı da kaldırılmış oldu.

D- YURTDIŞI HİZMET BORÇLANMASINI TALEP ETMEK İSTEYENLER NEREYE VE HANGİ EVRAKLARLA  BAŞVURMALIDIR?

Yurtdışı hizmetlerini borçlanmak isteyenler, daha önceden tahsis talebinde bulunmamış ve kendilerine de kısmi emeklilik bağlanmamış ise ikamet ettikleri il sigorta müdürlüğüne başvurmaları gerekmektedir. Bu durumda olanlar yurtdışı hizmetlerini borçlanmak için borçlanma talep dilekçeleri ile birlikte Yurtdışındaki borçlanmak istediği süreleri gösterir (bağlı bulunduğu) Sigorta Mercii veya T.C Konsoloslukları/Ataşeliklerince tanzim ve tasdik edilmiş hizmet cetveli Vukuatlı Nüfus Kayıt Örneği, Taahhütname doldurup teslim etmeleri gerekmektedir. Kısmi aylık bağlanmış olanlar da yurtdışı işçi daire başkanlığı’na müracaat etmeleri gerekiyor. Bu vatandaşlarımız yurtdışı hizmetlerini borçlanma talep dilekçeleri ile birlikte Yurtdışındaki borçlanmak istediği süreleri gösterir (bağlı bulunduğu) Sigorta Mercii veya T.C. Konsolosluklarını yahut Ataşeliklerince tanzim ve tasdik edilmiş hizmet cetveli, resmi makamlarca tasdikli nüfus hüviyet cüzdanı örneği, borçlanma talebi ile ilgili taahütname doldurup teslim etmeleri veya posta yoluyla göndermeleri gerekiyor. Kısmi aylık bağlanmış olanlar ya tam emekliliğe yükselebilmek için gereken gün sayısına yükselebilmek için yurtdışı hizmetlerini borçlanacaklardır Ya da yurtdışı hizmetlerinin tamamını borçlanabileceklerdir.

E- SONUÇ:

            Sonuç olarak, Anayasanın eşitlik ilkesi gereği olması gereken oldu. Bu genelgeden önce de mağdur olan vatandaşlarımız iş mahkemelerinde açtıkları davalarda mahkeme kararıyla borçlanma talepleri kabul edilmekteydi. Yurtdışı hizmet borçlanmasında tahakkuk ettirilen borcun ödenmesinde bir süre şartı bulunmamaktadır. Bu borçlanmayı hak sahipleri de talep edebilirler. Yurtdışı hizmet borçlanması isteğe bağlı bir borçlanma olup talepte bulunan isterse kısmi borçlanma da yapabilir. 06.12.2005 tarih, 26015 sayılı resmi gazete’den yayınlanarak yürürlüğe giren 8-28 EK SSK genelgesi ile yurtdışı hizmet borçlanması yapmak isteyenler için günlük 3,5 ABD Doları üzerinden borçlanma hesaplanacaktır. Bu borçlanma, çalışılan veya yurtdışında bulunan süre ile günlük 3,5 ABD Dolarının çarpımıyla bulunacaktır.  Mağdur olan tüm vatandaşlarımızın gözü aydın olsun.

 

YARARLANILAN KAYNAKLAR:

1.       http://www.ssk.gov.tr/sskBilgiBankasi/1/4/20041119_104633.doc Erişim tarihi: 31.03.2006

2.       SSK 8-17, 8-19, 8-28, 8-32 Sayılı EK Genelgeleri.

04.04.2006

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.