Erkan Aktürk
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
erkanakturk2@hotmail.com

İsteğe Bağlı Sigorta

I- GİRİŞ: 

Hayatta varolduğumuz sürece geleceğin gizemliliği bizler için bir risktir. sağlık sorunları, ekonomik özgürlük, hayatımızı belli bir standartta yükseltmek gibi sorunlar ve istemler varolduğu sürece sosyal güvenliğe  olan ihtiyaçta artacaktır. Bugün çok iyi yaşıyor olabilirsiniz, parlak bir ticari hayatınız olabilir ama yaşlandığımız zaman da aynı şartlara sahip olacağımızın garantisi olamaz. Sosyal güvenlik kurumlarına yaşlılık malullük ölüm sigortasını prim ödediğimiz sürece yaşlılığımızda hayatımızın asgari bir standartta kalmasını garanti altına alabiliriz. Devletin rejimi köklü değişimler geçirmediği sürece veya tabi olduğumuz devlet mekanizması varolduğu sürece bu sigortamız bizi bekleyen risklere karşı bir şemsiye görevi yapacaktır.

Bu çalışmamızda isteğe bağlı sigortalılık uygulamasını 506 sayılı sosyal sigortalar kanunu çerçevesinde irdelemeye çalışacağız. 
 

II- SOSYAL SİGORTALAR KURUMU’NDA İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK 

İsteğe bağlı sigortalılık, kelime kökeninden de anlaşıldığı gibi seçimlik bir haktır bu hakkın kullanılması isteğe bağlı bir hak olmasına karşın bu hakkın kullanımı da bazı şartlara bağlıdır.

506 sayılı sosyal sigortalar kanununun 85. maddesine göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları için isteğe bağlı sigortaya prim ödemek için şu şartların varlığı gereklidir:

a) 1080 gün prim ödemiş olmak,

b) sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olmamak,

c) örneği sosyal sigortalar kurumu başkanlığı’nca hazırlanan dilekçe ile müracaatta bulunmak

d) isteğe bağlı olarak her ay kesintisiz otuz gün üzerinden malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemek,

isteğe bağlı olarak prim ödemek için müracaattan önce 1080 gün prim ödenmiş olması gerekmektedir. Eğer bu primler diğer sosyal güvenlik kurumlarına ödenmişse dikkate alınmayacaktır. 1080 gün prim ödeme şartı 01.05.2003 tarihinden itibaren söz konusu olmuştur bu tarihten önceki müracaatlarda bu şart aranmayacaktır.

İsteğe bağlı olarak prim ödemek isteyen kişinin herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tabi olmaması gerekmemektedir. Müracaat tarihinden önce S.S.K, Emekli Sandığı, ve  Bağ-kur’la ilişiğinin olmaması gerekmektedir.

İsteğe bağlı sigortaya prim ödemek isteyenler ikametgahlarının bulunduğu yerdeki sigorta müdürlüğüne isteğe bağlı sigorta başvuru belgesi doldurarak dilekçe ile müracaat etmesi gerekmektedir.

İsteğe bağlı sigorta prim oranı 01.05.2003 tarihine kadar % 20 olarak tahsil edilmekte iken 01.05.2003 tarihinden geçerli olmak üzere isteğe bağlı sigorta prim oranı % 20’den % 30’a, 01.08.2004 tarihinden itibaren ise % 30’dan % 25’e düşürülmüştür.(1)

İsteğe bağlı sigorta primleri her ay kesintisiz otuz gün üzerinden ödenir. İsteğe bağlı sigorta prim ödemeleri takip eden ayın sonuna kadar bankalara ödenir. İsteğe bağlı sigorta primlerinin hesaplamasına prime esas kazancın alt ve üst sınırları dikkate alınır

Örnek verecek olursak öteden beri isteğe bağlı olarak prim ödeyen biri 01/2006 ayına ait primini şu şekilde hesaplayabiliriz:

01/2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere prime esas kazancın alt ve üst sınırları yeniden belirlenmiş olup prime esas kazanç 16 yaşından büyükler için aylık alt sınır: 531.00 YTL, aylık üst sınır: 3.451,50 YTL olarak belirlenmiştir 

Alt sınır için hesaplama      : 531.00* % 25 = 132.75,

Üst sınır için                      : 3,451.50* % 25 = 862.88 YTL ödeme yapması gerekmektedir.

 

III- İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIĞIN SONA ERMESİ 

09.04.2003 tarihli bazı kanunlarda değişiklik yapılması hakkında kabul edilen 4842 sayılı kanunla isteğe bağlı sigortalılığın sona erme nedenleri açıklanmış bu nedenlerden birinin gerçekleşmesi halinde nedenin gerçekleştiği tarih itibariyle isteğe bağlı sigortalılık sona erecektir isteğe bağlı sigortalılığı sona erdiren nedenler şunlardır: 

a) Sosyal güvenlik kuruluşlarına tâbi olarak çalışmaya başlayanların, çalışmaya başladıkları günden,

b) İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme talebinde bulunanların, buna ait dilekçelerinin Kurumca alındığı tarihten önceki primi ödenmiş son ayın bitiminden,

c) İsteğe bağlı sigorta primini art arda üç ay ödemeyenlerin primi ödenmiş son ayın bitiminden,

d) Tahsis talebinde bulunanların, aylığa hak kazanmış veya toptan ödeme yapılmış olmak koşulu ile tahsis talep tarihinden,

e) Ölen sigortalının ölüm tarihinden,

İtibaren sona erer.

Yukarıdaki açıklamalarımızda isteğe bağlı sigortadan yararlanmak için öncelikle bir sosyal güvenlik kurumuna tabi olmaması gerektiğini belirtmiştik. Bir hizmet akdi ile çalışmaya başlayanların işe başladıkları gün isteğe bağlı sigortalılıklarını sona erdirmeleri gerekmektedir. günümüzde en çok karşılaşılan sorunlardan biri de isteğe bağlı sigortalılık ile zorunlu sigortalılığın çakışması durumudur.

Hizmet akdi ile çalışmaya başlayanlar zorunlu sosyal sigortalar kurumu sigortalısı, ticari veya serbest meslek faaliyetlerinde bulunmak için vergi dairesine mükellefiyet tesisi yaptıranlar zorunlu bağ-kur sigortalısı  sayılacağından zorunlu sigortalılığın başladığı süreden sonra ödenen isteğe bağlı sigorta primleri emeklilik işlemlerinde dikkate alınmayacağından sigortalılarca müracaatları halinde ödenen yersiz primler faizsiz olarak kendilerine iade edilecektir.

         İsteğe bağlı sigortalılığa prim ödemek isteğe bağlı olduğu gibi ilişik kesmekte sigortalıların isteğine bağlıdır. İlişik kesmek isteyen isteğe bağlı sigortalı, kuruma dilekçe ile müracaatı halinde isteğe bağlı sigortalılığı son bulacaktır.

         İsteğe bağlı sigortaya prim ödeyenler otuz gün üzerinde kesintisiz olarak prim ödemek zorundadırlar. Primleri, izleyen ayın sonuna kadar bankalara ödenmesi zorunludur. Üç ay art arda primlerin ödenmemesi durumunda primi ödenmiş son aydan itibaren isteğe bağlı sigortalılığı kurum tarafından sona erdirilecektir.

Tahsis talebinde bulunanların isteğe bağlı sigortalılıkları, aylığı hak kazanmış veya toptan ödeme yapılmış olmak koşulu ile tahsis talep tarihinden itibaren sona erdirilecektir.(2)

İsteğe bağlı sigortaya prim ödeyen sigortalının ölümü halinde ölüm tarihinden itibaren sigortalılığı sona erecektir.
 

IV- SONUÇ 

Sigorta müdürlüklerinde en çok karşılaşılan ve toplumda en çok tartışılan sorunları elimizden geldiğince bu köşede irdelemeye çalışıyoruz. Yakın bir zamanda sosyal güvenlik kurumları tek çatı altında toplanacak ve yeni bir mevzuat yürürlüğe girecektir. Bu tartıştığımız konular beklide yakın bir zamanda köklü değişimler geçirecektir. Günümüzde sosyal güvenliğin önemi artmıştır toplumun genelinde sigortalı olarak çalışma veya isteğe bağlı sigortalı olma eğilimleri artmıştır. Tabiri caizse sigortalılık kişinin geleceğine yaptığı en faydalı bir yatırımdır. Emekli yaşlılarımızın sigortalılığın önemini özetleyen bir sözleri vardır: “emeklilik aylığı, en hayırlı evlattır.”  Her zaman bir hizmet akdi ile çalışmak mümkün olamayabilir zorunlu sigortalılığın gerektireceği şartlar söz konusu değilse daha fazla zaman kaybına uğramadan ilerleyen yaşlarda sigortalıların hizmet yılı ve prim ödeme gün şartları konusunda mağdur olmamaları için isteğe bağlı sigorta kolu tesis edilmiştir günümüzde isteğe bağlı sigortaya prim ödeyenlerin büyük bir kısmı bayanlar olmaktadır. Çok sayıda kişi 1080 gün şartı karşılayamadıkları için isteğe bağlı sigortaya müracaat edememektedirler temennimiz bu prim şartının ya kaldırılması yada daha alt seviyelere çekilmesi, sigortalı olma bilincinin toplumun geneline yaydırılması gerekmektedir.
 
 

YARARLANILAN KAYNAKLAR:

1. http://www.ssk.gov.tr/wps/portal/!ut/p/_s.7_0_A/7_0_DF?cpid=611 Erişim tarihi: 04.02.2006 

      2. Kurt, Resul, iş ve sosyal sigorta mevzuatında usul ve esaslar, güncelleştirilmiş 3. baskı eylül.2004, sayfa: 70

3.  506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu,

06.02.2006

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.