Erkan Aktürk
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
erkanakturk2@hotmail.com

Malulen Emeklilik

I. Giriş:

 

Her canlı varolduğu sürece doğaya karşı bir risk altındadır. Sosyal güvenlik politikasına sahip devletler vatandaşlarının karşılaşabileceği risklere karşı koydukları yasalarla çeşitli güvenceler sağlamaktadırlar. Devletin sağladığı bu güvencelerden istifade edebilmek için yasaların aradığı şartları taşımak gerekmektedir. Bu şartın başında kuşkusuz çalışma hayatında sigortalı olmak gelmektedir.

Bu çalışmada sosyal güvenlik kurumlarımızdan malulen emeklilik sigortası kapsamında aylık bağlanmasının usul ve esasları, malulen emekli olan sigortalıların riayet etmeleri gereken şartları ele alınacaktır.

 

II. Sosyal Sigortalar Kurumunda Malulen Emeklilik

 

Malullük, çalışma veya meslekten kazanma gücünün kısmen veya tamamen kaybedilmesi nedeniyle sürekli bir gelir kaybına yol açan fizyolojik bir risktir (1).

Malullük sigortası, sigortalının malul olması nedeniyle ortaya çıkan gelir kaybını önleyen sigorta koludur. Bu sigorta kolunda dikkat etmemiz gereken husus şudur; meydana gelen olay sonrası sigortalının bu sigorta kolunun sağladığı yardımlardan faydalanabilmek için iş kazaları ve meslek hastalıklarından olduğu gibi olay ile iş konusu arasında bir illiyet bağı aranmamaktadır.

506 sayılı Sosyal Sigorta Kanunu’nun malullük sigortası ile ilgili maddelerinde kimlerin malul sayılacağı ve bu sigorta kolunun sağladığı yardımlardan aranacak şartlar belirtilmiştir. Anılan yasanın 53. maddesinde kimlerin malul sayılacağı şu şekilde belirtilmiştir.

a) çalışma gücünün en az 2/3'ünü yitirdiği tespit edilen,

b) 34 üncü madde gereğince yapılan tedavi sonunda Kurum sağlık tesisleri sağlık kurullarınca düzenlenecek usulüne uygun rapor ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu çalışma gücünün en az 2/3'ünü yitirdiği tespit edilen,

c) İş kazası ve meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını kaybeden,

Sosyal Sigortalar Kurumunca tespit edilen sigortalı malûllük sigortası bakımından malûl sayılır.

Meslek hastalığı sonucu, meslekte kazanma gücü azalma oranının tespiti Sosyal Sigortalar Kurumunun meslek hastalıkları hastanelerince yapılır.

Bir olayın malullük sigortası kapsamında değerlendirilebilmesi için kazanın oluş biçimi, kasıt, ihmal gibi unsurlar dikkate alınmaksızın meslekte kazanma gücünde yarattığı kayba göre değerlendirilmektedir ve bu oran yaklaşık olarak % 66,66 düzeyinde iken iş kazaları veya meslek hastalıkları sonucu meydana gelen maluliyetlerde ise bu oran % 60 olarak dikkate alınmaktadır. Sigortalının malul olduğuna karar verme yetkisi kurum sağlık tesislerine aittir. Bu tespit sigortalının ilgili sigorta müdürlüğüne başvurarak çalışamayacak kadar malul olduğunu ifade etmesi üzerine müdürlük, sigortalıyı sağlık tesisine sevk ederek sağlık tesisinin vereceği rapor üzerine malullüğüne karar verilmesi ya da iş kazaları veya meslek hastalıkları sonucu sağlık tesislerinde tedavi görürken verilecek rapor üzerine malullüğüne karar verilmesi ya da iş kazaları haricinde meydana gelen bir kaza sonucu malullüğüne karar verilmesini değerlendirecektir.

Sigortalının 53. madde kapsamında malullüğüne karar verilirken meslekte kazanma gücünde uğradığı gelir kaybının asgari bir düzeye indirmek için malullük sigortası adı altında bir gelir bağlanır bu gelirin bağlanması için malul olmak tek başına yeterli değildir. Sosyal güvenlik kapsamında oluşturulan sigorta kollarından sadece prim ödeme gün şartı olmayan iş kazaları ve meslek hastalıkları sigortasıdır. 506 sayılı kanun gereği malullük aylığı bağlanabilmesi için yasanın 54. maddesinde şu şartlar aranmaktadır:

a) 53 üncü maddeye göre malül sayılması,

b) Toplam olarak 1800 gün veya daha fazla prim ödemiş olması,

c) En az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, sigortalılık süresinin her yılı için ortalama olarak 180 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olması, şarttır.

1800 gün prim ödemesinin tamamının SSK’ya yapılması şart değildir. Diğer sosyal güvenlik kurumlarına yapılan ödemelerde hizmet birleştirilmesi ile malullük aylığı bağlanmasında dikkate alınacaktır.

Maddede ifade edildiği gibi malullük aylığı bağlanabilmesi için yasanın aradığı iki şartın birlikte mevcut olması gerekmektedir. Hem 53. madde kapsamında malul olduğuna dair heyet raporunun alınmış olması gerekmekte, hem de toplam 1800 gün prim ödediği veya malul olmasına sebep olan olayın oluşumundan önce beş yıl sigortalı olması ve her yıla en az ortalama olarak 180 gün yaşlılık malullük sigortaları primi ödemiş olması gerekmektedir. Bu hükme göre sigortalının toplam 900 gün (5x180) prim ödemiş olması yeterlidir. Yani her yıl mutlaka 180 gün şart olmayıp 5 yıl içinde toplam 900 gün prim ödenmiş olması yeterlidir.

İş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu meslekte kazanma gücünü % 60 oranında yitirmiş olan sigortalı için herhangi bir prim ödeme şartı aranmaksızın malullük aylığı bağlanmasını hak kazanacaktır.

 

III- Bağ-Kur’da Malulen Emeklilik

 

Bağ-kur kapsamında çalışan bir sigortalının malul olarak kabul edilebilmesi için sosyal sigortalar kanununda olduğu gibi sağlık tesisince çalışma gücünü 2/3 oranında yitirdiğine dair rapor verilmesi gerekmektedir.

Bağ-kur sigortalısının 2/3 oranında çalışma gücünü kaybettiği tespit edildikten sonra malullük aylığı bağlanabilmesi için 1479 sayılı Bağ-kur kanunun 29.maddeye göre şu şartları karşılaması gerekmektedir:

a) çalışma gücünü 2/3 oranında yitirdiği tespit edilmiş olması,

b) en az beş tam yıl sigorta primi ödemiş olması,

c) yazılı talepte bulunmak ve talep tarihi itibariyle prim ve her türlü borçlarını ödemiş olmak,

Şarttır.

Her iki sosyal güvenlik kurumunda malul sayılmanın şartı çalışma gücünün 2/3 oranında yitirildiği tespit edilmiş olması, sosyal sigortalar kurumunda en az beş tam yıl veya olayın meydana gelmesinden önce en az beş yıl sigortalı olarak çalışmış olması ve her yıla en az ortalama olarak 180 gün yaşlılık, malullük sigortası beyan edilmiş olması söz konusu iken Bağ-kur’da sadece beş tam yıl sigortalı olarak çalışmış olması ve borcu bulunmaması gerekmektedir.

Eğer bağ-kur sigortalısı çalışma gücünü 2/3 oranında iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu yitirmiş ise sosyal sigortalar kurumunda olduğu gibi herhangi bir prim ödeme şartı aranmamaktadır.

 

IV. Sonuç

 

Yukarıda ifade edildiği gibi hayatta varolduğumuz sürece bir risk altındayız. Doğaya karşı vahşi hayvanlara karşı korunmak için bir barınağa ihtiyaç duyarız, sahip olduğumuz temel hak ve hürriyetlerin koruma altına alınabilmesi can ve mal güvenliğimiz için bir devlet otoritesine ihtiyaç duyarız ve bunlar kadar önemli olan bir koruma çatısı da sosyal güvenliktir. Ülkemizde sosyal güvenliğin anlamı pek anlaşılmamakla beraber çok sayıda vatandaşımız tarafından da suiistimal edilmektedir. Birçok kişi sahte raporlarla malulen emekli olabilmektedir. Temennimiz en kısa sürede üç başlı olan sosyal güvenlik kurumlarımızın tek çatı altında toplanması ve etkin bir denetim artık bir zaruriyet olmuştur.

Çalışmamıza son vermeden önce şu hatırlatmayı yapmakta yarar görmekteyim. Malulen emekli olan sigortalı tekrar sigortalı olarak işe başlarsa işe girdiği tarih itibariyle aylığı kesilecektir. Malullük aylığı bağlanmış olan bir sigortalı normal yaşlılık sigortasından aylık alan bir sigortalı gibi sosyal güvenlik destek primine tabi olarak bir işte çalışamazlar.

 

YARARLANILAN KAYNAKLAR:

1. Kurt, Resul, iş ve sosyal sigorta mevzuatında usul ve esaslar, güncelleştirilmiş 3. baskı eylül.2004, sayfa:691

2. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu,

3. 1479 sayılı Bağ-Kur Kanunu

17.01.2006

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.