Erkan Aktürk
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
erkanakturk2@hotmail.com

Sosyal Güvenlik Kurumlarında Askerlik Borçlanması

                    Giriş 

 

Bu çalışmamızda, Sosyal Sigortalar Kurum’unda (S.S.K) ve Bağ-Kur’da askerlik borçlanmasının şartlarını ve uygulamada karşılaşılan sorunları dile getirmeye çalışacağız.

Sosyal güvenlik kurumlarımızda sigortalı vatandaşlarımızın emekli olabilme aşamalarında yaş şartını karşılamalarına rağmen, eksik günleri söz konusu ise askerlik borçlanması, vatandaşlarımızın imdadına yetişmektedir. 1111 sayılı Askerlik Kanunu’na göre askerlik hizmeti, Türkiye Cumhuriyeti erkek vatandaşlarının yerine getirmeleri gereken bir yükümlülüktür. Sosyal güvenlik kurumlarımız, vatandaşlarımızın askerlik hizmeti nedeniyle emeklilik aşamasında kişilere mağdur olmamaları için askerlik borçlanması adı altında bir hak tanımıştır. 

Kişinin askerlik borçlanması yapabilmesi için askerlik hizmetini fiilen yapmış olması ve kişinin sigortalı olarak tescil edilmiş olması gerekmektedir. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu açısından askerlik hizmeti ifa edilirken sigortalı olunamaz. Uygulama da bazı firmalar askerlik nedeniyle işinden ayrılan personeline kıdem tazminatı ödememek için işten çıkış bildirimi yapmadıkları, sigortalının askerlik süresi boyunca prim ödemelerine devam ettiğine tanık olmaktayız. Böyle bir işlem yürürlükteki sosyal sigortalar yönetmeliğine göre iptal edilebilir bir işlemdir. Bir kişinin sigortalı olabilmesi için bir hizmet akdiyle ücret karşılığı çalışıyor olması gerekmektedir. Sosyal güvenlik kurumlarımızda varolan aşırı kırtasiyecilik ve ağır işleyen hantal yapıları nedeniyle kimi emeklilik işlemlerinde askerlik süresinde de beyan edilen primler gözden kaçmakta toplam primlere dahil edilmektedir. 

Sosyal Sigortalar Kurumu’nda Askerlik Borçlanması 

Askerlik borçlanması, hangi sosyal güvenlik kurumuna prim ödemesi yapılıyorsa borçlanma sadece bu kuruma yapılacaktır. Bağ-kur’a prim ödemesi yapan sigortalı askerlik borçlanmasını sadece bağ-kur’dan yapabilecektir. Askerlik borçlanması hem Bağ-kur’dan hem de Sosyal Sigortalar Kanununda aynı şartları taşımaktadır.

506 sayılı sosyal sigortalar kanunun madde 60/f bendine göre;

Sigortalı olarak tescil edilmiş bulunanların, er olarak silâh altında veya yedek subay okulunda geçen sürelerinin tamamını veya bir kısmını, kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları halinde ve bu Kanunun 78 inci maddesi ile belirlenen prime esas kazancın alt sınırının talep tarihindeki tutarı üzerinden hesaplanacak malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerini tebliğ tarihinden itibaren altı ay içinde ödemeleri şartı ile borçlandırılır, altı ay içinde primi ödenmeyen borçlanma süreleri hizmetten sayılmaz.

Bu maddeden de açıklandığı gibi askerlik borçlanması yapılabilmesi için sigortalının;

1.     Sigortalı olarak tescil edilmiş olması,

2.     Askerlik yükümlülüğünü yapmış olması,

3.     Kuruma yazılı talepte bulunmaları,

gerekmektedir.

S.S.K’da askerlik borçlanması yapan sigortalı ya da hak sahipleri borçlanmanın kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ay içinde bu borçlanmayı kapatmaları gerekmektedir. Sigortalı ya da hak sahipleri bu borcu altı ay içinde istedikleri şekilde ödeyebilirler, yani bu borçlanmayı ilk aylarda değil 6. ayda da kapatabilirler. Altı ay içinde ödenmemiş bu borçlanma kabul edilmez. S.S.K’da askerlik borçlanması yapan sigortalı ya da hak sahipleri prime esas kazancın alt sınırının % 20 oranında yaşlılık, malullük, ölüm sigortaları primi ödemeleri gerekmektedir.

Örneğin: Sigortalı Mehmet Demir’in 16.11.2005 tarihinde askerlik borçlanma talebi kabul edilmiştir. Sigortalı 20.11.2005 tarihinden 20.05.2006 tarihine kadar bu taahhüdünü yerine getirmek zorundadır. 20.11.2005 tarihinde prime esas kazancın alt sınırı 488,70 YTL’dir, sigortalı 15 ay askerlik yaptığına göre hepsini borçlanmak isteyecektir. Sigortalının ödemesi gereken malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları primi ise;  488,70 YTL (prime esas kazancın alt sınırı) x % 20 = 97,74

Sigortalı 15 ay askerlik yaptığına göre: 15 ay x 97,74 = 1.466,1 YTL ödemesi gerekmektedir.

Şunu da unutmamak lazım sigortalı ya da hak sahipleri isterlerse kısmi borçlanma da talep edebilirler. 15 aylık askerlik süresinden 5 ay, 10 ay şeklinde de bir borçlanma yapabilirler. 

Sigortalı, askere gitmeden önce sigortalılığı tescil edilmişse bu borçlanma prim ödeme gün sayısına dahil edilecek, askerlikten sonra sigortalılığı tescil edilmiş ise sigorta başlangıcı borçlanılan süre kadar geriye gidecektir. 

Bağ-Kur’da Askerlik Borçlanması 

Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu ile İlgili Değişiklikleri içeren 4956 sayılı kanunun 36. maddesinde askerlik borçlanması, 1479 sayılı Kanunun ek 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesi ile ikinci ve üçüncü fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.         

Bu Kanun ile 2926 sayılı Kanun ve bu kanunlarda değişiklik yapan kanunlara göre sigortalı olanlar, askerlikte er olarak geçen hizmet süreleri ile yedek subay okulunda geçen sürelerinin tamamını borçlanabilirler.   

Borçlanma primleri sigortalının talep tarihinde bulunduğu basamağın prim tutarları üzerinden hesaplanır ve tebliğ tarihinden itibaren altı ay içinde ödenir. Borçlanma primleri süresi içinde ve tam olarak ödenmezse borçlanma geçersiz sayılır. 

Borçlandırılan süre, sadece sigortalılık süresi olarak değerlendirilir, aylık bağlamaya esas ortalama gelir tutarının hesabında dikkate alınmaz.

Bu yasa maddesine göre Bağ-Kur’daki askerlik borçlanması ile ilgili olarak şunları özetleyebiliriz:

1.       S.S.K.’da olduğu gibi Bağ-Kur’dan da askerlik borçlanması talep edilebilmesi için öncelikle talepten önce sigortalının sigortalılığı tescil edilmiş olması gerekmektedir,

2.       Sigortalının 1111 sayılı Askerlik kanununa göre yükümlülüğünü fiilen yerine getirmiş olması gerekmektedir,

3.       Sigortalı ya da hak sahipleri tarafından kuruma borçlanmanın talep edilmesi gerekmektedir.

Sigortalı ya da hak sahipleri borçlanmayı talep ettikleri tarihte hangi basamakta prim ödemesi yapıyorsa ya da sigortalının en son bulunduğu basamakta borçlanma yapabileceklerdir. 

Askerlik borçlanmasında sadece malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi oranı olan yüzde 20 üzerinden hesaplama yapılmaktadır. Kendisine askerlik borçlanması tebliğ edilen sigortalı ya da hak sahipleri 6 ay içinde bu borçlanmayı ödemeleri gerekmektedir.
 

Örnek:

10. basamakta bulunan bir sigortalı askerlik borçlanma talep dilekçesini onaylatarak kuruma vermiş kendisine borçlanma isteğinin kabulü 20.11.2005 tarihinde tebliğ edilmiştir.

Sigortalı, prim ödemesi yaptığı 10. basamaktan % 20 oranında hesaplanan yaşlılık, malullük, ölüm sigortası primini 20.05.2006 tarihine kadar ödemesi gerekmektedir. Toplam borçlanma hesaplanması ise şu şekilde olacaktır:

Sigortalı 10. basamakta bulunmakta ve askerlik süresini borçlanmak istediğinden bu sürenin tamamını borçlanacak ve 10. basamağın % 10 oranında yaşlılık malullük ölüm sigortası primini ödeyecektir. 10. basamak aylık sağlıksız prim oranı: 114,51 YTL' dir. 18 ay askerlik süresi x 114,51 = 2.061,18 YTL

Askerlik borçlanmasını sigortalının ölümü halinde hak sahipleri tarafından da borçlanılabilir. Sigortalı ya da ölümü halinde hak sahipleri örneği kurumda mevcut matbu askerlik hizmeti borçlanma cetvelini askerlik şubesine askerlik hizmetinin başlangıç ve bitiş tarihlerini onaylatmaları, bu belge ile birlikte askerlik süresi borçlanma isteğini belirten dilekçeyi ilgili kuruma vermeleri gerekmektedir.

Sonuç olarak; Sosyal güvenlik kurumlarımız, zorunlu kamu hizmetini yerine getirmek zorunda olan T.C. vatandaşlarının sigortalılık yönünden mağdur olmamaları için dilediklerinde askerlikte geçen süreyi SSK Sigortalısı ise borçlanmayı bu kuruma yapacak ve isterse kısmi borçlanma da yapabilecektir. Bağ-kur sigortalısı ise borçlanmayı bu kuruma yapacak ve sürenin tamamını borçlanacaktır. Bağ-kur mevzuatında kısmi borçlanma yapılamamaktadır.

 

28.11.2005

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.