Erkan Aktürk
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
erkanakturk2@hotmail.com

Part-Time Çalışmada Sosyal Güvenlik Sorunu

 
Günümüzde en çok rağbet gören ve bir o kadar da kafaları karıştıran bir çalışma türü de part-time usulü çalışma biçimidir. Kimi firmalar, sürekli personel çalıştırmanın maliyetinin yüksek olması nedeniyle personel giderini asgari bir düzeye indirmeyi istemeleri, kimi firmalar da bazı durumlarda uzman personel ihtiyacını gidermeyi part-time personel çalıştırma modeliyle karşılamaktadırlar.

Part-time çalışma, 4857 sayılı İş Kanunumuzun 13. maddesine göre; işçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmî süreli iş sözleşmesidir.

Kısmî süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin kısmî süreli olmasından dolayı tam süreli emsal işçiye göre farklı işleme tâbi tutulamaz. Kısmî süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.

Emsal işçi, işyerinde aynı veya benzeri işte tam süreli çalıştırılan işçidir. İşyerinde böyle bir işçi bulunmadığı takdirde, o işkolunda şartlara uygun işyerinde aynı veya benzer işi üstlenen tam süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan işçi esas alınır.

İşyerinde çalışan işçilerin, niteliklerine uygun açık yer bulunduğunda kısmî süreliden tam süreliye veya tam süreliden kısmî süreliye geçirilme istekleri işverence dikkate alınır ve boş yerler zamanında duyurulur. Birçok konuda olduğu gibi yasa koyucu kısmi süreli iş sözleşmesinin sınırlarını net bir şekilde çizmemiştir. Kısmi süreli iş sözleşmesi maddesi  uygulama da birçok sorunlara sebep olacak yasal boşlukları ve belirsizlikleri içermektedir. Yürürlükte olan bir yasa maddesi ne zaman mağdur olan taraflardan biri tarafından yargıya intikal ettirilirse yasal boşluklar ya da yanlış uygulamalara da yargı kararlarına göre açığa kavuşturulmaktadır. Kısmi süreli çalışmada da bu tür durumlarla karşılaşıldığında kanun maddesindeki belirsizlikler Yargıtay kararları doğrultusunda netliğe kavuşturulmaktadır.

Öncelikle şunu ifade etmemiz lazım tam süreli iş sözleşmesine istinaden çalışan bir personel ile kısmi süreli iş sözleşmesine tabi çalışan personeller arasındaki fark haftalık çalışma süresidir.

Kısmi süreli iş sözleşmesi hazırlanırken sözleşmenin esas unsurlarından olan çalışmanın nasıl olacağı mutlaka belirtilmelidir. Part-time çalışma aylık ücret karşılığı veya saat ücreti karşılığı olabilmektedir.

Part-time çalışma ile ilgili düzenlenen iş sözleşmesinde, aylık ücret karşılığı çalışma varsa part-time çalışan personel günde bir saat bile çalışsa SSK’ya tam gün bildirilecektir; ancak iş sözleşmesinde saat ücreti karşılığı çalışma varsa, bu sigortalıların ay içinde (hafta tatiline hak kazanılması halinde hafta tatili süresinin de dahil edilmesiyle bulunacak ) toplam çalışma süresinin(saat) 7,5'a bölünmesiyle, ayda kaç gün sigortalı olacağı hesaplanmaktadır. Ayrıca 7,5 saatin altındaki çalışmalar da bir güne tamamlanacaktır.

Sigortalıların yazılı olarak yapılan "kısmi süreli iş sözleşmesi"ne istinaden çalışması durumunda, sigortalılık gün sayısı;  
 

sigortalı gün sayısı = (aylık çalışma gün sayısı = ay içinde çalışma saati / 7,5)

 şeklinde hesaplanacaktır. Konumuzun daha net bir şekilde anlaşılması için bir örnekle açıklayalım:

 
X firması günde 3 saat çalışmak üzere 01.10.2005 tarihinde bir personeli işe alıyor, 2005 / Ekim ayında, ay içinde günlük 3 saat çalışmakta ve karşılığında kendisine saat başına 7,00 YTL verilecektir, ayrıca hafta tatili ücreti olarak da 3 saatlik ücreti karşılığında ödeme yapılacaktır.

Bu personelin, 3 saat ( günlük çalışma süresi) x 30gün = 90 saat (bir ay içinde toplam çalışma saati) 90saat / 7,5 (bir günlük normal çalışma süresi) = 12 gün  olacaktır
sigortalının 12 günlük prime esas kazancı ise 7,00 YTL x 90saat = 630,00 YTL bulunacaktır.

Söz konusu 2005/ Ekim ayında geçerli olan prime esas kazançların alt ve üst sınırların arasında bulunduğundan tamamı prime tabi tutulacaktır. Sigortalı saat ücreti karşılığında çalışacağı için örnekte olduğu gibi 12 gün bulduk. 2005 / Ekim Aylık Hizmet ve Prim Bildirgesi verilirken eksik gün bildirme formunun doldurulması unutulmamalıdır. Eksik gün bildirme formunda (EK:8) beyan edilen eksik gün olarak 18 gün belirtilmelidir. Kısmi süreli iş sözleşmesine istinaden personel çalıştıran firma e-bildirge uygulamasında aylık hizmet ve prim bildirgesini kuruma gönderiyorsa bildirgede eksik gün nedenini 06-kısmi istihdam olarak belirtmelidir. Bildirgenin ait olduğu ayda eksik gün bildirme formu da 2 suret doldurularak ve sözleşme örneği de eklenerek elden bağlı olduğu sigorta müdürlüğüne verilmelidir.

Sonuç olarak şunu belirtmemiz gerekirse; part-time metropollerde çalışma hayatımızın bir parçası olmuştur. Akşam mesai bitiminden sonra eğlence merkezlerinde yoğunluk yaşanmaktadır gün boyunca bir personeli işyerinde tutmanın maliyeti yüksek olacağından part-time usulü bu tür hizmet işletmelerinde ideal olan bir çalışma modelidir. Part-time çalışma işverenlere hatırı sayılır faydalar sağladığı gibi çalışanlara da ek bir gelir elde etme imkanı sağlamaktadır.

14.11.2005

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.